Marzec 2006

Nowy polski kardynał

Orędzie Ojca Świętego Benedykta XVI na Wielki Post 2006

Ku Instytutowi Europejskiemu we Wrocławiu
Rozmowa z prof. Jerzym Buzkiem

Kościół a polityka
ks. Tadeusz Zasępa

Krzyże pokutne
Alina Dopart

W obronie życia
Bożena Rojek

Kapelan dolnośląskiej policji
Rozmowa z ks. Stanisłąwem Stelmaszkiem

Motyw krzyża w witrażach kościoła Świętego Krzyża we Wrocławiu
Danuta i Tomasz Lesiów

Pożegnanie z papieżem Janem Pawłem II
ks. Michał Machał

Zanim powstała dzielnica czterech świątyń
Artur Adamski

Wrocławscy biskupi pomocniczy (2)
ks. Piotr Nitecki

Z dziejów bagieńskiego domu zakonnego salwatorianów

Sam decyduj, na co idą Twoje podatki




Strona główna

Archiwum

Wrocławscy biskupi pomocniczy (2)
ks. Piotr Nitecki



W poprzednim numerze "Nowego Życia" w związku z nominacją nowego sufragana wrocławskiego opublikowaliśmy pierwszą część katalogu wrocławskich biskupów pomocniczych. Obejmowała ona biskupów posługujących na Dolnym Śląsku w czasach do bulli papieża Piusa VII De salute animarum z 16 lipca 1821 roku, która podporządkowała diecezję bezpośrednio Stolicy Apostolskiej. Obecnie prezentujemy drugą część tego opracowania dotyczącą biskupów sufraganów wrocławskich działających w naszej diecezji od tamtej pory do współczesności.
(red.)

Karol von Aulock (22 X 1771 – 3 V 1830) Po studiach seminaryjnych we Wrocławiu i przyjęciu święceń (1795) był proboszczem w Wierzbięcicach oraz kanonikiem kapituły katedralnej we Wrocławiu (1805) i kolegiackiej W Głogowie (1810), a także oficjałem sądu kościelnego. 13 III 1826 prekonizowany został biskupem tytularnym Marocco i sufraganem wrocławskim.

Józef von Schuberth (19 VI 1799 – 12 VIII 1835) Po studiach i święceniach (1802) we Wrocławiu proboszcz w Lipienicach, kanonik kapituły katedralnej we Wrocławiu i radca wikariusza generalnego. 30 IX 1831 mianowany biskupem tytularnym Cagatha i sufraganem wrocławskim, sakrę biskupia przyjął 18 XII 1831.

Daniel Latussek (1 I 1787 – 17 VIII 1857) Studiował we Wrocławiu i tu przyjął święcenia (1811). Duszpasterz w Siołkowicach, Rostkowicach i Strzelcach Opolskich. Podczas wojny napoleońskiej duszpasterz wojskowy, następnie sekretarz wikariusza generalnego i proboszcz w Wiązowie. Od 12 II 1838 biskup tytularny Diana i sufragan wrocławski, sakrę biskupią przyjął 27 V 1838. Uległy początkowo wobec antykościelnej postawy bp. L. Sedlnitzky'ego, po odzyskaniu zaufania władz kościelnych był administratorem diecezji (1843–1845, 1853). Wydał katechizm diecezjalny tłumaczony także na język polski.

Józef bernard Bogedain (11 XI 1810 – 17 IX 1860) Wychowany w klasztorze cystersów w Obrze, studiował we Wrocławiu i Poznaniu, gdzie otrzymał święcenia (1834). Wikariusz w Grodzisku Wielkopolskim, katecheta w Bydgoszczy, Poznaniu i Paradyżu. Uczył w języku polskim i niemieckim, interesował się zwłaszcza muzyką polską, wydał śpiewnik kościelny. Radca rejencyjny w Opolu (1848). 21 XII 1857 mianowany biskupem tytularnym Hebron i sufraganem wrocławskim, sakrę biskupią przyjął 9 V 1858. Występował w obronie języka polskiego w pracy duszpasterskiej na Górnym Śląsku.

Adrian Włodarski (2 III 1807 – 30 V 1875) Po studiach teologicznych i otrzymaniu święceń we Wrocławiu (1830) duszpasterz w Lublińcu i Pyskowicach, archiprezbiter i kanonik kapituły katedralnej we Wrocławiu (1855). Od 18 III 1861 biskup tytularny Ibora i sufragan wrocławski, sakrę biskupią przyjął 2 VI 1861. Podczas sprawowania funkcji biskupich głosił kazania także w języku polskim.

Herman Glaich (10 IX 1815 – 2 VI 1900) Po otrzymaniu święceń we Wrocławiu (1838) duszpasterz w Namysłowie i Opolu, proboszcz w Tułowicach, archiprezbiter i kanonik kapituły katedralnej we Wrocławiu, powiatowy inspektor szkolny i aktywny działacz charytatywny. 10 VIII 1875 prekonizowany biskupem tytularnym Mallus i sufraganem wrocławskim, sakrę biskupią przyjął 21 IX 1875 w Jaworniku. Za obronę praw Kościoła w okresie Kulturkampfu pozbawiony został przez władze pruskie możliwości pełnienia funkcji biskupich. Dwukrotnie zarządzał diecezją jako wikariusz kapitulny (1881-1882, 1886–1887).

Franciszek Śniegoń (3 X 1809 – 3 VII 1891) Studiował w Cieszynie i Ołomuńcu, gdzie otrzymał święcenia (1832). Duszpasterz wojskowy w Cieszynie, proboszcz w Lesznie i Trzycieszu, archiprezbiter w Jabłonkowie, kanonik wrocławski i inspektor szkolny. Był oficjałem i wikariuszem generalnym (1872) w Cieszynie dla części diecezji wrocławskiej leżącej w granicach Austrii. Współzałożyciel Śląskiego Katolickiego Towarzystwa Prasowego św. Jadwigi i Towarzystwa Katolicko-Politycznego Księstwa Cieszyńskiego. 9 VIII 1883 mianowany biskupem tytularnym Tanis i sufraganem wrocławskim rezydującym w Cieszynie, gdzie 30 IX 1883 otrzymał sakrę biskupią. Prowadził działalność duszpasterską także w języku polskim i był protektorem ludności polskiej na Śląsku Cieszyńskim.

Henryk Marx (3 I 1835 – 28 VIII 1911) Po otrzymaniu święceń kapłańskich (1858) duszpasterz w Grzendzinie, proboszcz w Kujanie i Miechowicach, archiprezbiter w Tarnowcu i kanonik kapituły katedralnej we Wrocławiu (1892). Gorliwy duszpasterz i działacz antyalkoholowy. 11 VI 1900 prekonizowany biskupem tytularnym Colossae i sufraganem wrocławskim, sakrę biskupią przyjął 24 VI 1900. Doktor honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego.

Karol Augustin (1 XI 1847 – 16 IX 1919) Brał udział, jako żołnierz pruski, w wojnie niemiecko-francuskiej. Po studiach teologicznych i otrzymaniu święceń (1874) duszpasterz zakonnic, sekretarz kapituły katedralnej, radca konsystorza i kanonik wrocławski. 10 III 1910 mianowany biskupem tytularnym Diocaesarea i sufraganem wrocławskim, sakrę biskupia przyjął 15 IV 1910. Doktor honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego.

Walenty Wojciech (2 II 1868 – 29 V 1940) Po studiach we Wrocławiu i przyjęciu święceń (1894) duszpasterz w Katowicach i Kluczborku, proboszcz w Lewinie Brzeskim i Mieroszowie, kanonik wrocławski (1916) i radca kurii biskupiej. Od 8 III 1920 biskup tytularny Danaba i sufragan wrocławski, sakrę biskupią przyjął 1 V 1920. Prowadził działalność duszpasterską w języku polskim i niemieckim.

Józef Deitmer (12 VIII 1865 – 16 I 1929) Studiował w Innsbrucku i Münster, duszpasterz w Kevelamer, proboszcz w Berlinie (1892) i Steglitz (1893), dziekan w Berlinie (1920) i kanonik wrocławski. 19 II 1923 mianowany biskupem tytularnym Sora i sufraganem wrocławskim rezydującym w Berlinie, gdzie przyjął sakrę biskupią 3 III 1923. Przyczynił się do rozwoju i umocnienia katolicyzmu w Berlinie, umożliwiając erygowanie tam w przyszłości (1930) nowej diecezji.

Józef Ferche (9 IV 1888 – 23 IX 1965) Po otrzymaniu święceń we Wrocławiu (1911) duszpasterz w Chełmsku Śląskim i Królewskiej Hucie, proboszcz w Oławie i Koźlu, kanonik wrocławski (1931), radca kurii archidiecezjalnej, dyrektor fundacji św. Bonifacego we Wrocławiu, opiekun Akcji Katolickiej i komisarz biskupi na Zaolziu (1939). 16 VIII 1940 prekonizowany biskupem tytularnym Vina i sufraganem wrocławskim, sakrę biskupią przyjął 29 IX 1940. W czasie wojny represjonowany przez hitlerowców za głoszenie kazań w języku polskim i czeskim. Podczas działań wojennych i po ich zakończeniu (1945) sprawował funkcje biskupie we Wrocławiu. 15 IX 1946 deportowany z Polski, od 27 III 1947 pełnił funkcję sufragana archidiecezji w Kolonii.

Andrzej Wronka (21 X 1897 – 28 VIII 1974) W młodości aktywny działacz chrześcijańsko-patriotyczny na Górnym Śląsku. Po otrzymaniu święceń w Gnieźnie (1923) duszpasterz parafialny, profesor seminarium duchownego i pracownik kurii biskupich w Gnieźnie oraz Poznaniu, rektor Papieskiego Kolegium Polskiego w Rzymie (1938). Podczas okupacji przebywał w Gnieźnie, uczestnicząc w tajnej pracy duszpasterskiej. 15 VIII 1945 mianowany administratorem apostolskim diecezji gdańskiej, po usunięciu go stamtąd (1951) przez władze państwowe przebywał w Poznaniu. 30 V 1957 mianowany biskupem tytularnym Vatarba i sufraganem gnieźnieńskim, skierowany został do pracy duszpasterskiej we Wrocławiu. Sakrę biskupią przyjął 29 XII 1957 na Jasnej Górze. 16 X 1967 mianowany został oficjalnie sufraganem wrocławskim.

Paweł Latusek (23 II 1910 – 11 II 1973) Po otrzymaniu święceń w Katowicach (1935) studiował w Krakowie i Lille, gdzie zajmował się także duszpasterstwem wśród Polonii. Po powrocie do kraju kapelan bp. S. Adamskiego, po zakończeniu wojny duszpasterz na Opolszczyznie, kanclerz kurii biskupiej w Opolu i wikariusz generalny, następnie profesor seminarium duchownego i pracownik kurii we Wrocławiu. 13 XI 1961 mianowany biskupem tytularnym Anineta i sufraganem gnieźnieńskim skierowany został do pracy duszpasterskiej we Wrocławiu, sakrę biskupią przyjął 11 II 1962. Wikariusz generalny, rektor seminarium duchownego, pierwszy rektor Papieskiego Fakultetu Teologicznego. 16 X 1967 mianowany formalnie sufraganem wrocławskim.

Wincenty Urban (13 II 1911 – 13 XII 1983) Po otrzymaniu święceń we Lwowie (1936) był duszpasterzem parafialnym, proboszczem w Biłce Szlacheckiej (1940), skąd wraz ze swymi parafianami emigrował na Śląsk Opolski (1945). Po studiach specjalistycznych kierował Archiwum i Muzeum Archidiecezjalnym oraz Biblioteką Kapitulną we Wrocławiu, kanonik kapituły katedralnej (1952). 21 X 1959 mianowany biskupem tytularnym Abitiniae i sufraganem gnieźnieńskim skierowany został do pracy duszpasterskiej w archidiecezji wrocławskiej, sakrę biskupią przyjął 7 II 1960. 16 X 1967 mianowany formalnie sufraganem wrocławskim. Wikariusz generalny i kapitulny (1974–1976) archidiecezji, profesor Papieskiego Fakultetu Teologicznego we Wrocławiu i Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie, autor licznych publikacji historycznych.

Józef Marek (10 III 1932 – 3 III 1978) Po otrzymaniu święceń we Wrocławiu (1957) kontynuował studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Wikariusz w Jedlinie Zdroju i Nowej Soli, profesor seminarium duchownego i wicekanclerz wrocławskiej kurii archidiecezjalnej. 1 XI 1973 mianowany biskupem tytularnym Tigillava i sufraganem wrocławskim, sakrę biskupią przyjął 27 XII 1973. Wikariusz generalny archidiecezji.

Tadeusz Rybak (ur. 7 XI 1929) Po otrzymaniu święceń we Wrocławiu (1953) wikariusz w Bielawie, Wrocławiu i Świdnicy, kontynuował następnie studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. 28 IV 1977 mianowany biskupem tytularnym Senepota i sufraganem wrocławskim, sakrę biskupią otrzymał 24 IV 1977. Wikariusz generalny, kanonik kapituły katedralnej i profesor seminarium duchownego we Wrocławiu. 25 III 1992 mianowany pierwszym biskupem nowo utworzonej diecezji legnickiej, po osiągnięciu wieku emerytalnego 19 III 2005 przekazał urząd swemu następcy.

Adam Dyczkowski (ur. 17 XI 1932) Po otrzymaniu święceń we Wrocławiu kontynuował studia filozoficzne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Profesor seminarium duchownego i duszpasterz akademicki we Wrocławiu. 19 IX 1978 mianowany biskupem tytularnym Altava i sufraganem wrocławskim, sakrę biskupią przyjął 25 XI 1978. Wikariusz generalny i kanonik kapituły katedralnej. 25 III 1992 przeniesiony na sufragana nowo utworzonej diecezji legnickiej, a 17 VII 1993 na urząd biskupa diecezji zielonogórsko-gorzowskiej.

Józef Pazdur (ur. 21 XI 1924) Po otrzymaniu święceń kapłańskich we Wrocławiu (1951) pracę duszpasterską łączył z funkcją administratora majątków kurialnych i seminaryjnych. Po studiach specjalistycznych na Akademii Teologii Katolickiej i Uniwersytecie Gregoriańskim ojciec duchowny seminarium duchownego we Wrocławiu. 18 XII 1984 mianowany biskupem tytularnym Ulcinium i sufraganem wrocławskim, sakrę biskupią przyjął 12 I 1985. Wikariusz generalny archidiecezji. Od 16 XI 2000 biskup senior.

Jan Tyrawa (ur. 4 XI 1948) Kształcił się w Wałbrzychu, Wrocławiu, gdzie otrzymał święcenia (1973) oraz Lublinie i Paderborn. Wikariusz w Świdnicy, wykładowca na Papieskim Wydziale Teologicznym i proboszcz parafii Bożego Ciała we Wrocławiu. 24 XI 1988 mianowany biskupem tytularnym Novasinna i sufraganem wrocławskim, sakrę biskupią przyjął 5 XI 1988. Wikariusz generalny archidiecezji. 24 II 2004 przeniesiony na urząd nowo utworzonej diecezji bydgoskiej.

EDWARD JANIAK (ur. 14 VIII 1952) Kształcił się w Sobieszowie, Poznaniu, Wrocławiu i Rzymie. Po otrzymaniu święceń (1979) wikariusz w Oleśnicy, duszpasterz w Dortmundzie, wykładowca w seminarium duchownym, dyrektor Caritas we Wrocławiu. 26 X 1996 mianowany biskupem tytularnym Scilio i sufraganem wrocławskim, sakrę biskupią przyjął 30 XI 1996. Wikariusz generalny diecezji.

ANDRZEJ SIEMIENIEWSKI (ur. 8 VIII 1957) Po studiach we Wrocławiu i przyjęciu święceń (1985) wikariusz w Świdnicy, kontynuował następnie studia w Rzymie. Ojciec duchowny i profesor seminarium duchownego i Papieskiego Wydziału Teologicznego, asystent kościelny młodzieżowych ruchów i stowarzyszeń religijnych, wikariusz biskupi do spraw formacji kapłańskiej. 5 I 2006 mianowany biskupem tytularnym Theusi, sakrę biskupią przyjął 11 II 2006.


Opracowano na podstawie książki: ks. Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce. Słownik biograficzny. Przedmowa kard. Henryk Gulbinowicz, Warszawa 2000.