Styczeń 2004

Prośmy Pana
ks.Janusz Michalewski

Kościół ma być sobą
Michał Gierycz

Poprawność demokratyczna, czyli prawda kontra pewność przekonań
Piotr Wróbel

Z drugiej strony ekranu
ks.Dariusz Iwański

Zbieramy to, co zasialiśmy(czyli: czy bezpieczna szkoła?)
ks.Rafał Kowalski

Budowanie wspólnoty
Rozmowa z ks. Januszem Prejznerem, proboszczem parafii Świętej Rodziny we Wrocławiu

Powstanie Styczniowe
Edward Czapiewski

Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży w Świdnicy
Grzegorz Mędrala

Bogu, ludziom i potomnym
ks. Arkadiusz Chwastyk, Michał Jelonek

Media Kościoła Wrocławskiego
ks.Tadeusz Reroń




Strona główna

Archiwum

Media Kościoła Wrocławskiego
ks. Tadeusz Reroń


Jednym z istotnych przejawów postępu technicznego i dobrobytu materialnego współczesnych społeczeństw jest błyskawiczny rozwój narzędzi komunikacji. Niemal każdy człowiek ma obecnie dostęp do prasy, radia, kina, telewizji, internetu. Można pokusić się o stwierdzenie, że na naszych oczach dokonuje się przejście od homo sapiens do homo communicans. Początek trzeciego tysiąclecia już został uznany za wiek komunikacji. Z nieznaną wcześniej szybkością rozwijają się obecnie nowe formy społecznego przekazu informacji. Powszechnym zjawiskiem stała się komunikacja masowa, elektroniczna, audiowizualna, multimedialna.

Obecne zmiany społeczne i kulturowe sięgają samych podstaw ludzkiej egzystencji. W poprzednich epokach wymiana informacji była czymś wtórnym wobec ludzkiego życia, wobec myślenia i działania, wobec wartości i edukacji, wobec fundamentów kultury i moralności. Dzisiaj natomiast komunikacja i informacja wkracza we wszystkie wymiary ludzkiego życia. Staje się wartością samą w sobie. Czasem wręcz odciąga od rzeczywistości, tworząc świat rzeczywistości wirtualnej. Nierzadko odciąga też od wartości, promując świat pustki aksjologicznej i moralnej. W tej sytuacji nie dziwi fakt, że skoro rozwój środków społecznego komunikowania wyciska tak silne piętno na wszystkich dziedzinach ludzkiego życia i staje się jednym z istotnych wyznaczników kultury naszych czasów, to środki te są punktem żywego zainteresowania Kościoła.

Magisterium Kościoła zawsze dostrzegało na przestrzeni wieków pojawiające się coraz to nowe środki społecznego komunikowania, co znajdowało swój wyraz w licznych enuncjacjach. W tę historię Kościoła powszechnego wpisuje się Archidiecezja Wrocławska, która jest jednym z tych Kościołów lokalnych, gdzie w największym zakresie rozwinęły się katolickie środki społecznego przekazu, służące dziełu ewangelizacji. Właśnie historia mediów katolickich w tejże archidiecezji stała się przedmiotem opracowania przez badacza problematyki polskich środków społecznego przekazu Daniela Zapałę.

Omawiana książka opatrzona wstępem ks. prof. dr. hab. Piotra Niteckiego - redaktora ukazującego się na Dolnym Śląsku czasopisma katolickiego "Nowe Życie" - składa się z trzech zasadniczych części. Dobrze się stało, że Autor zaczyna swe dzieło na temat mediów w Koś-ciele Wrocławskim od ukazania stanowiska Kościoła wobec mediów w ogóle. Toteż w pierwszej części przedstawia jego postawę wobec mediów, jaka kształtowała się od Grzegorza XVI aż do obecnego papieża Jana Pawła II. Zapała podkreśla, że miała ona ewolucyjny charakter. Był to proces przechodzenia od postawy lęku i związanej z nim niechęci, następnie zajęcia stanowiska obronnego, poprzez stopniowe otwarcie się, aż po pełną akceptację poszczególnych mediów. Zasadnicze przełomy w postawie Kościoła wobec mediów widzi on w jego podglądach na ten temat do Soboru Wa-tykańskiego II, następnie w jego nau-czaniu soborowym i posoborowym oraz w stanowisku wobec współczes-nych wyzwań społecznej komunikacji po 1989 r.

W drugiej części Autor przedstawia początki polskiego czasopiśmiennictwa katolickiego na Dolnym Śląsku w czasach niemieckich we Wrocławiu (do 1945 roku), na tle ogólnej historii prasy. Koś-ciół wrocławski należy bowiem do tych polskich diecezji, które w wyjątkowo dużym zakresie podejmowały i podejmują staranie o możliwie szeroki rozwój mediów katolickich. Zaprezentowana została tu charakterystyka trzech ukazujących się wtedy we Wrocławiu polskich pism katolickich: "Posłańca Niedzielnego", "Wiadomości Misyjnych" oraz "Głosu św. Franciszka".

W trzeciej części niniejszego opracowania, obejmującego rozdział trzeci i czwarty, przedstawione zostały wrocławskie katolickie środki społecznego komunikowania powstałe po II wojnie światowej. Autor zwraca uwagę przede wszystkim na "Wrocławski Tygodnik Katolicki", "Nowe Życie", "Głos św. Franciszka", "Colloqium Salutis" oraz publikacje wewnątrzkościelne. W częś-ci tej scharakteryzowane zostały także audycje radiowe, które ukazywały się w "Polskim Radiu Wrocław". Nie można ich jednak traktować jako ściśle katolickich. Przed rokiem 1989 wyemitowano ich bowiem niewielką liczbę, a do czasów obecnych nie wszystkie się zachowały, ponieważ część z nich została usunięta z archiwum Polskiego Radia Wrocław. Stanowi to dużą stratę w badaniach nad katolickimi środkami społecznego przekazu.

Wyraźną granicą w powojennych dziejach Polski był rok 1989 i odzyskanie pełnej suwerenności, co wiązało się ze zniesieniem politycznej cenzury i miało w ten sposób zasadniczy wpływ także na rozwój mass mediów. Był to czas powstania wielu inicjatyw w zakresie środków społecznego przekazu; powstał wtedy "Wrocławski Gość Niedzielny" i nowe publikacje Papieskiego Wydziału Teologicznego (m.in. znany w Polsce "Wrocławski Przegląd Teologiczny"). Przedmiotem analizy Autora stały się również katolickie audycje radiowe, programy telewizyjne oraz najnowsze stosunkowo medium, jakim jest Internet. Kościół Wrocławski zaistniał w nim w 1995 roku. Co interesujące, wiele uwagi poświęcono pis-mom parafialnym ukazującym się w Archidiecezji Wrocławskiej, które stanowią nowy fenomen ostatnich lat. Osobno zaprezentowane zostało również "Katolickie Radio Rodzina".

Należy podkreślić, że niniejsza praca omawia zaledwie fragment tej rzeczywistości, jaką jest historia i współczesność Dolnego Śląska, ziemi na której splatały się w przeszłości dzieje różnych kultur. Autor postawił przed sobą zadanie ukazania roli polskich, katolickich środków społecznego komunikowania w przekazywaniu chrześcijańskiej wiary, a także integracji zamieszkujących tu ludzi, Polaków w środowisku niemieckim przed II wojną światową oraz ich następców przybywających na te ziemie z różnych stron kraju, zwłaszcza z terenów wschodnich. To ich doniosłe dzieło, realizowane początkowo w wyjątkowo niesprzyjających warunkach zewnętrznych, nie może zostać zapomniane. W tym procesie bowiem polska i katolicka gazeta, a później kolejne stale nowo powstające środki społecznego komunikowania odgrywały ogromną rolę, umacniając posłannictwo Kościoła, by jego głos - o Bogu i Jego prawie oraz o godności każdego człowieka i jego posłannictwie - był jak najbardziej słyszany i rozumiany.

Daniel Zapała oddał z okazji niedawnych obchodów tysiąclecia biskupstwa wrocławskiego małą historyczną monografię. Publikacja ta jest interesującym przyczynkiem do dziejów kultury i nauki Kościoła Wrocławskiego. Dzięki temu przybliżone zostały nie zbadane dotychczas szerzej dzieje archidiecezji. Jest to nie tylko przyczynek do historii biskupstwa, ale także przykład zatroskania Kościoła o wykorzystywanie nowoczesnych środków przekazu do realizacji powierzonej mu przez jego Założyciela misji.


Daniel Zapała, Media katolickie w Archidiecezji Wrocławskiej, Wrocław 2003, ss. 166.