Portal o wrocławianach, którzy odeszli

Po wielu miesiącach pracy Centrum Historii Zajezdnia uruchomiło portal informacyjny o wrocławskich cmentarzach. Stronę „WROCŁAWSKIE CMENTARZE – PAMIĘĆ MIASTA” znajdziecie pod adresem www.wroclawskiecmentarze.pl. To vademecum wiedzy o wrocławskich cmentarzach będzie stale rozwijane zarówno o wątki współczesne, jak i w oparciu o wyniki badań historycznych czy archeologicznych.

Serwis ma charakter popularnonaukowy i edukacyjny. Zgodnie z ideą, jaka przyświeca jej twórcom, docelowo ma stanowić kompendium wiedzy o wrocławskich cmentarzach. Od chwili oficjalnej inauguracji, czyli od 31 października 2023 roku, jest stale rozwijana i poszerzana m.in. przez opisy kolejnych cmentarzy, dodawanie fotografii archiwalnych i współczesnych itp. W przyszłości planowane jest także opisanie innych miejsc spoczynku niż cmentarze (np. krypty w kościołach).

Cmentarze pełnią wiele funkcji. Podstawowa to ta grzebalna, która dla wszystkich jest oczywista. Kolejna, na którą wielu badaczy i znawców tematu zwraca szczególną uwagę, to funkcja komunikacyjna. I może to dziwnie brzmi, ale zachodzi ona na różnych poziomach i niesie różne treści pomiędzy różnymi pokoleniami. W tym znaczeniu cmentarz staje się obrazem historii miasta, jej nośnikiem i przekaźnikiem – mówi Kamilla Jasińska, pełnomocniczka dyrektora Centrum Historii Zajezdnia ds. strategii pamięci główna, pomysłodawczyni idei portalu.

We Wrocławiu funkcjonuje dziś kilkadziesiąt nekropolii, w tym sześć cmentarzy komunalnych. Pozostałe to cmentarze parafialne pod zarządem parafii rzymskokatolickich. Oprócz tego istnieją dwa duże cmentarze żydowskie, z których jeden – ten przy ulicy Ślężnej – jest oddziałem Muzeum Miejskiego Wrocławia i funkcjonuje jako Muzeum Sztuki Cmentarnej. We Wrocławiu istnieją także cztery cmentarze wojenne. Istotnym elementem dziejów Wrocławia jest historia tych nekropolii, które obecnie już nie istnieją, bo zostały zlikwidowane w latach powojennych lub znacznie wcześniej, w minionych wiekach.

We Wrocławiu od lat 50. XX wieku zlikwidowano ponad 40 cmentarzy, czyli większość z tych, które po wojnie przejęła polska administracja. Przez wiele lat to był temat tabu i w zasadzie nadal jest. Trudno o nim mówić, choć wielu wrocławian pamięta jeszcze ten proceder, bo zakończył się on tak naprawdę dopiero w latach 70. Jako Polacy i jako gospodarze tych ziem musimy się z tym zmierzyć.

Każdy cmentarz wart jest odwiedzenia i poznania, bo każdy to lekcja historii. Pamiętajmy jednak nie tylko o grobach, ale też o ulokowanych na cmentarzach innych tzw. nośnikach pamięci, jak choćby Krzyżach Katyńskich czy Pomniku Pamięci Ofiar Terroru Komunistycznego na Cmentarzu Osobowickim.

Do współtworzenia strony www.wroclawskiecmentarze.pl zapraszamy wszystkich tych, którym bliska jest tematyka pamięci.

Ta strona zawiera również listę znanych i zasłużonych wrocławian zmarłych w minionym roku oraz osób, które odeszły w ostatnim czasie, a w różny sposób były związane z Wrocławiem. Znajdziecie ją na naszej nowej zajezdniowej stronie www.wroclawskiecmentarze.pl, a dokładniej na www.wroclawskiecmentarze.pl/wroclawianie-zmarli-w-2023-roku. Chcielibyśmy, aby serwis był współtworzony przez wrocławian, dlatego zachęcam do kontaktu z Kamillą Jasińską (kamilla.jasinska@zajezdnia.org) lub ze mną (adam.paczesniak@zajezdnia.org), aby uzupełniać pokazane tu biogramy i informacje – Adam Pacześniak, rzecznik prasowy Centrum Historii Zajezdnia.

Koncepcja portalu internetowego powstała w 2019 roku w kręgu Towarzystwa Miłośników Wrocławia (autorzy: Kamilla Jasińska – koncepcja, opracowanie, wybrane teksty; Sławomir Bienias – IT). Od sierpnia 2023 roku stronę internetową budował i obecnie prowadzi Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” (Centrum Historii Zajezdnia) we współpracy z Towarzystwem Miłośników Wrocławia oraz Śląskim Towarzystwem Genealogicznym. Strona internetowa oraz wyszukiwarka powstały w ramach projektu „Wrocław i Falstad nie zapomną! Polskie i norweskie spojrzenie na totalitaryzmy. Działania edukacyjne, badawcze, wystawiennicze, wydawnicze i popularyzatorskie o różnych doświadczeniach Wrocławia i Falstad totalitaryzmu hitlerowskiego i stalinowskiego w okresie II wojny światowej”, korzystającego z dofinansowania od rządów Islandii, Liechtensteinu i Norwegii ze środków EOG oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.