WSPÓŁCZESNE OBLICZA WOJNY
Obowiązki moralne stron konfliktu
Wojna zawsze wiąże się z cierpieniem i bólem, często całych narodów, niszczy dorobek
i osiągnięcia pokoleń, obracając je w gruzy. W tej sytuacji poszukiwanie skutecznych
dróg prowadzących do pokoju jest obowiązkiem wszystkich.
KS. TADEUSZ REROŃ
Wrocław
JAGPUM LEE/PIXABAY.COM
Kościół katolicki, mówiąc o konieczności zapewnienia pokoju, przypomina, że wojny są przestępstwem przeciw Bogu i człowiekowi, że nawet wtedy, gdy wojna trwa, nie wszystko jest dozwolone między stronami konfliktu.
Wypowiedzenie wojny
Jednym z pierwszych obowiązków moralnych jest wypowiedzenie wojny. Dokonuje się to przez złożenie uzasadnionego oświadczenia lub ultimatum państwu, wobec którego przygotowywana jest wojna. Wypowiedzenie wojny ma przyczynić się do ochrony ludności przygranicznej, pozwolić wycofać personel dyplomatyczny z państw prowadzących wojnę i powierzyć innym jednostkom dyplomatycznym prowadzenie spraw konsularnych. Również państwa neutralne powinny być powiadomione o wypowiedzeniu wojny, gdyż także w stosunku do nich strony walczące znajdą się w nowej sytuacji prawnej. Dokonanie agresji bez wypowiedzenia wojny obciąża dodatkową odpowiedzialnością agresora.
Ograniczanie działań wojennych
Poważnym obowiązkiem, jaki wyłania się wobec stron walczących, jest ograniczenie działań wojennych do obiektów wojskowych, wykluczając maksymalnie zabijanie ludności cywilnej, niszczenie miast i struktur służących życiu ludzi. Obiekty wojskowe to nie tylko pozycje i sprzęt wojskowy, ale też środki i struktury rozsiane na całym obszarze, znajdujące się w przestrzeni powietrznej i na morzu. Chodzi więc o lotniska, samoloty wojskowe, skupiska oddziałów, urządzenia radarowe, pozycje radarowe, pozycje rakietowe, centra informacji, składy broni. Pojęcie to rozszerza się o jeszcze inne obiekty strategiczne, a więc siedziby dowódców wojskowych, składy paliwa, fabryki broni, rafinerie, centrale elektryczne, mosty i drogi łączące zwłaszcza z miejscami walki. Z moralnego punktu widzenia państwo nie może instalować urządzeń wojskowych w ośrodkach mieszkaniowych, w pobliżu szpitali, szkół, świątyń, zabytków z zamierzeniem, by nie były one przedmiotem ataku w czasie wojny.
Nierozciąganie strefy konfliktu
Kolejnym obowiązkiem jest to, by nie rozciągać strefy konfliktu przez włączanie innych państw. Wówczas bowiem z konfliktu regionalnego stałby się światowym. Postęp techniczny i naukowy zastosowany w przemyśle zbrojeniowym doprowadził do tworzenia coraz doskonalszej i bardziej niszczącej broni. Ze względu na straszliwe skutki użycia broni biologicznej, chemicznej, nuklearnej surowo zakazuje się jej użycia.
Kościół uczy, że wszelkie działania militarne zmierzające czy to do zniszczenia całych miast, czy też rozległych obszarów wraz z ich mieszkańcami, są przestępstwem przeciw Bogu i samemu człowiekowi, który należy stanowczo i bez zwłoki potępić (KDK 80).
Poszukiwanie pokojowych rozwiązań
Kiedy trwa wojna, niezależnie od wyniku, strony walczące mają obowiązek wstrzymać walkę, by szukać jeszcze raz pokojowych rozwiązań kontrowersji, która stała się powodem zbrojnego konfliktu. Poszukiwanie skutecznych dróg prowadzących do pokoju jest obowiązkiem wszystkich, ale szczególnie narodów walczących. Inne narody powinny współpracować w tym dziele poprzez działalność dyplomatyczną. W zaprzestaniu walki wiele pomóc mogą narody rozwinięte gospodarczo, gdyż posiadają wpływ na władzę ekonomiczną świata oraz są dobrze uzbrojone. W związku z tym mogą np. zablokować handel bronią. Narody prowadzące wojnę mają obowiązek przyjąć wszelkie inicjatywy pokojowe podejmowane przez instytucje międzynarodowe czy wprost przez ONZ.
Naprawienie szkód
Oficjalnym zakończeniem wojny jest podpisanie traktatu pokojowego. Wiąże się z tym przywrócenie stosunków dyplomatycznych, podjęcie wymiany handlowej i kulturalnej. Każde działanie przeciw sprawiedliwości zakłada konieczność naprawienia szkód przez tego, kto je spowodował. Trudno jest policzyć szkody, gdy myśli się o zabitych i rannych ludziach. Symboliczne odszkodowania materialne nie mogą tej straty wyrównać. W związku z naprawianiem szkód trzeba wspomnieć o obowiązku zwrócenia przywłaszczonych dóbr w postaci dzieł sztuki, złota itd. Wojna nie może być okazją do kradzieży tych dzieł. Współczesna wojna niesie ogromne zniszczenia domagające się szybkiej odbudowy. Zwykle trzeba odwołać się do solidarności międzynarodowej, zwłaszcza do krajów bogatych i posiadających dobrą technologię. W odbudowie należy pamiętać o pewnych priorytetach, zaczynając od budynków użyteczności publicznej, takich jak domy, fabryki, instytucje sanitarne, szkoły, poczty, zakłady produkujące żywność czy centrale elektryczne i gazowe. Powinniśmy pamiętać, że zgodnie z nauką Kościoła wojny są przestępstwem przeciw Bogu oraz ludziom i przed Bogiem właśnie agresorzy będą odpowiadać za swe działania przeciw sprawiedliwości. Wszyscy więc powinni się starać wszelkimi siłami przygotowywać czasy, w których ludzie na drodze pokojowej nauczą się rozwiązywać polityczne problemy. Pokój, aby był trwały, powinien rodzić się bardziej z wzajemnego zaufania niż z narzucania metodami wojskowymi.
