Adwent prowadzi do nadziei

Wojciech Iwanowski: Czym jest Adwent dla chrześcijanina?
Ks. Mariusz Szypa: Pytanie o Adwent to przede wszystkim pytanie o tożsamość chrześcijańską. Jej charakter doskonale oddaje modlitwa, która wybrzmiewa we Mszy św. jako kontynuacja próśb Modlitwy Pańskiej: Wspomóż nas w swoim miłosierdziu, abyśmy zawsze wolni od grzechu i bezpieczni od wszelkiego zamętu, pełni nadziei oczekiwali przyjścia naszego Zbawiciela, Jezusa Chrystusa. Adwent to nie tylko jakiś czas w roku, ale raczej program na chrześcijańskie życie. Żyć po chrześcijańsku to z nadzieją oczekiwać przyjścia Zbawiciela.
Termin „adwent” znaczył tyle co „wydarzenie”, odnoszące się do rocznicy wstąpienia cesarza na tron. W języku kościelnym określa narodzenie Jezusa i przygotowanie do Jego przyjścia.
Adwent chrześcijański nie jest więc tylko czasem biernego oczekiwania – zakłada działanie, i to dwojakie. Z jednej strony jest to czas przyjścia Boga, który poszukuje dróg dotarcia do człowieka. Z drugiej zaś to nieustanne przychodzenie człowieka do Boga jako odpowiedź na Jego wołanie. Całe życie chrześcijańskie na ziemi można więc określić jako nieustanny Adwent, czyli codzienne życie, które jest ciągłym oczekiwaniem z nadzieją na zbawienie.
W Adwencie wspominamy pierwsze „przyjście” Zbawiciela. Jak ten wymiar obecny jest w liturgii?
Teksty liturgiczne Adwentu ukazują całe misterium przyjścia Pana w historii aż do jej zakończenia. Jego różne aspekty wzajemnie się do siebie odwołują i łączą w jedną całość. W ten sposób Adwent ukazuje wielką prawdę o historii jako miejscu zbawczego działania Pana.
Bóg bowiem zbawia w konkretnych okolicznościach. Dlatego w pierwszej części tego okresu, czyli do 16 grudnia, ukazane są nam postacie biblijne jako wzory oczekiwania i rozpoznania Boga działającego w historii. Pojawiają się zatem Izajasz, Jan Chrzciciel, Maryja czy św. Józef. Najstarsza tradycja przeznaczała lekturę proroka Izajasza na czas adwentowy, gdyż u tego proroka bardziej niż u innych mamy do czynienia z echem wielkiej nadziei, która pocieszała naród wybrany w trudnym okresie jego wygnania. Jan Chrzciciel jako ostatni prorok streszcza w swojej osobie całą poprzedzającą historię w momencie, gdy zaczyna się ona wypełniać. Jest on wzorem tych, których Bóg wybiera, by przygotowali mu drogi, tych, którzy doświadczają radości, słysząc Boży głos, tych, którzy służą Ewangelii wzniecającej zdrowy niepokój, czy też tych, których zmuszono do milczenia.
Maryja zajmuje pierwsze miejsce wśród pokornych i ubogich Pana, w Niej bowiem znajdują kulminację oczekiwania wszystkich czasów i jest Ona tą, która włącza Zbawiciela w rodzaj ludzki.

Adwent to okres bogaty w symbolikę i obyczaje, takie jak specyficzne antyfony, kolor szat liturgicznych, wieniec, msza roratnia. Co one oznaczają i ku czemu nas kierują?
Pobożność ludowa szczególnie upodobała sobie ten okres. Adwent bogaty jest więc w różne formy pobożności ludowej, które od dawna umacniały wiarę ludu i przekazywały świadomość podstawowych treści tego czasu. Fioletowy kolor tego okresu wskazuje przede wszystkim, że jest to czas oczekiwania, nawrócenia i nadziei. Ukazuje zarówno oczekiwanie pamiątki pierwszego przyjścia Chrystusa, jak i pełne błagania oczekiwanie na ostateczne Jego przyjście, wypełnione głosami proroków wzywających do nawrócenia. Najbardziej charakterystycznym elementem, pojawiającym się i w domach, i w kościołach, jest adwentowy wieniec, który stanowi kompozycję z czterech świec wśród zawsze zielonych gałązek. Swoje korzenie ma on w krajach germańskich i w Ameryce Północnej. We Włoszech popularne są natomiast procesje adwentowe i urządzanie żłóbków w domach.
Bardzo popularna jest nowenna przed Narodzeniem Pańskim, która zrodziła się w celu uprzystępnienia wiernym bogactwa liturgii tego okresu.
Pobożność sporo uwagi poświęca w tym czasie Najświętszej Dziewicy Maryi. Świadectwem tego są różne nabożeństwa, a w Polsce najbardziej charakterystyczny zwyczaj tzw. rorat, czyli mszy wotywnej o Najświętszej Maryi Pannie sprawowanej o wschodzie słońca. Zapala się wtedy dodatkową świecę symbolizującą Maryję, wierni – jak ewangeliczne panny – przychodzą do kościołów ze światłem w rękach, oczekując z Maryją Chrystusa, który nawiedzi nas z wysoka jak wschodzące słońce.
W Europie wyjątkowo obchodzona jest uroczystość Niepokalanego Poczęcia Maryi, podczas gdy na kontynencie latynoamerykańskim święto Matki Bożej z Guadalupe. W ostatnim tygodniu Adwentu pojawiają się w nieszporach tzw. Wielkie Antyfony „O”, które oparte na biblijnych proroctwach, są wołaniem o przyjście Zbawiciela i określają Jego przymioty. Takie bogactwo symboliki przeżywanej w liturgii i pobożności może wnieść swój wkład w zachowanie wielu wartości Adwentu, któremu zagraża zbytni komercjalizm.
Jak wygląda Adwent w tradycjach liturgicznych innych niż rzymska?
Okres przygotowywań na przyjście Zbawiciela nie jest jednakowy nawet wewnątrz rytu rzymskiego. Zróżnicowanie jest widoczne nie tylko pomiędzy tradycjami liturgicznymi, ale także w nich samych. Na Wschodzie obrządek bizantyjski w niedzielę poprzedzającą Narodzenie Pańskie wspomina Świętych Praojców i sprawiedliwych Starego Testamentu aż do Najświętszej Maryi Panny.