Fundacja „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego
Fundację „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego powołano 32 lata temu,
kilka miesięcy po symbolicznej polsko-niemieckiej Mszy Pojednania
z 12 listopada 1989 r., w której wzięli udział pierwszy niekomunistyczny
premier Polski, Tadeusz Mazowiecki, oraz ówczesny kanclerz RFN, Helmut Kohl.
TOMASZ SKONIECZNY
Fundacja „Krzyżowa”
Msza Pojednania w Krzyżowej, 1989 r.
ANDRZEJ ŚLUSARCZYK/ARCHIWUM FUNDACJI KRZYŻOWA
Fundacja ma na celu wspieranie pokojowego współistnienia ludzi różnych narodowości, światopoglądów, wyznań między innymi poprzez pielęgnowanie historycznego dziedzictwa Krzyżowej.
Inicjatorami jej utworzenia byli Polacy i Niemcy, ludzie różnych wyznań, których łączyły dążenie do przezwyciężania podziałów wynikających z sytuacji politycznej po drugiej wojnie światowej oraz pragnienie rozwijania w Europie relacji opartych na wzajemnym szacunku, dialogu i gotowości do pojednania.
Początki
Aby lepiej zrozumieć, czym jest Fundacja „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego, należy przyjrzeć się jej początkom. Idea stworzenia w tej niewielkiej dolnośląskiej miejscowości miejsca międzynarodowych spotkań zrodziła się bowiem w czerwcu 1989 r. Podczas zorganizowanej we Wrocławiu, w przededniu pierwszych częściowo wolnych wyborów do parlamentu, międzynarodowej konferencji Klubu Inteligencji Katolickiej, pod dość pojemnym tytułem Chrześcijanin w społeczeństwie”, w gronie uczestników zapadła decyzja, aby podjąć starania w celu utworzenia międzynarodowego miejsca spotkań w Krzyżowej. I nie sposób nie łączyć jej z nadzieją na zmiany, jakie wiązano z ówczesnymi, częściowo wolnymi wyborami parlamentarnymi.
W dużej mierze ujawniła się wówczas specyfika środowiska KIK-u oraz skupionych wokół niego intelektualistów i opozycjonistów antykomunistycznych. Od lat sześćdziesiątych, a już na pewno od historycznego przełomu, jakim był list biskupów polskich do biskupów niemieckich z 1965 r., zawierający słynne słowa „Udzielamy wybaczenia i prosimy o nie”, część polskich intelektualistów przyszłość Polski w Europie upatrywała w nawiązaniu dobrych relacji z Niemcami – co, wobec negatywnej reakcji władzy PRL, z czasem zyskało dodatkowy wymiar, gdyż dla części społeczeństwa opór przeciwko komunistycznej dyktaturze wyrażał się między innymi w wolnym dialogu polsko-niemieckim.
Dla ludzi o tym rodowodzie intelektualnym żadne inne miejsce w Polsce nie posiadało takiego potencjału do zinstytucjonalizowania dialogu polsko-niemieckiego, jak siedziba rodowa Helmutha Jamesa von Moltke. Chociaż wówczas była to historia znana wyłącznie nielicznym niemieckim i jeszcze węższej liczbie polskich intelektualistów, to właśnie siedziba założyciela i głównego animatora niemieckiej antynazistowskiej organizacji, nazwanej Kręgiem z Krzyżowej, uznana została za miejsce właściwe dla zainicjowania szerokiego międzynarodowego dialogu w podzielonej Europie.
Młodzież zwiedzająca wystawę plenerową Odwaga i Pojednanie
na terenie siedziby Fundacji w Krzyżowej
ARCHIWUM FUNDACJI KRZYŻOWA
W trosce o zjednoczoną Europę
Działo się to w roku 1989, kiedy w Polsce rządził reżim komunistyczny, Niemcy były (jak zdawać się mogło) trwale podzielone na dwa odrębne twory polityczne, z czego jeden znajdował się pod silną kuratelą Moskwy, a Związek Sowiecki, wielkie Imperium Zła, chociaż wyraźnie przechodził drastyczny kryzys, to jednak wcale nie zdawał się bliski upadku. Idea, która legła u podstaw Krzyżowej jako miejsca spotkań i dialogu, wynikała zatem z nadziei na lepszą, zjednoczoną Europę i z wielkiej potrzeby wolności, wyrażanej przez ludzi żyjących w zniewolonym świecie.
Od początku działalności siedzibą Fundacji jest siedemnastowieczny kompleks pałacowo-folwarczny (dawny majątek rodziny von Moltke), który dzięki pomocy rządów Polski i Niemiec został odrestaurowany i przystosowany do wyzwań związanych z działalnością miejsca spotkań.
Znacząca część działań Fundacji skupia się na pracy z młodzieżą i dla młodzieży. Międzynarodowy Dom Spotkań Młodzieży w Krzyżowej jest największym tego typu ośrodkiem w Europie Środkowo-Wschodniej, rokrocznie prowadzącym projekty adresowane do kilku tysięcy młodych ludzi, głównie z Polski i Niemiec, ale także z Ukrainy, Czech i innych państw europejskich.
Fundacja prowadzi również wiele projektów edukacyjnych, konferencji, szkoleń i warsztatów adresowanych do dorosłych (nauczycieli, edukatorów, dziennikarzy, pracowników organizacji zarówno pozarządowych, jak i samorządowych).
Aby zachowywać i przekazywać dalej dziedzictwo Krzyżowej, zwłaszcza by skutecznie wykorzystywać je do budowania kultury dialogu i porozumienia, Fundacja stale szuka nowych definicji, dróg, strategii, aby dialog był głęboki, prawdziwy i w sposób praktyczny wpływał na zmianę świata, w którym żyjemy.
Cele: wolność, szacunek, dialog
Od czasu utworzenia Fundacji upłynęło ponad 30 lat. Czas życia jednego pokolenia. Wiele zmieniło się w Europie – przeżyliśmy moment, jak się obecnie zdaje, największego sukcesu w powojennej historii kontynentu, czyli tryumf rozszerzenia Unii Europejskiej w roku 2004, kiedy to Europa zdawała się być na drodze ku świetlanej przyszłości. Przeszliśmy kryzysy, jak dramatyczny krach finansowy 2008 roku, który wyraźnie obnażył słabość owego snu o lepszej przyszłości Europy.
Obecnie zaś bezskutecznie borykamy się z konsekwencjami pandemii, kryzysem (dez)integracyjnym spowodowanym nasilającymi się tendencjami skrajnymi w polityce wielu krajów Unii oraz, szczególnie ważnym, zagrożeniem dla światowego pokoju ze strony Rosji. Jak w tym kontekście postrzegać rolę Krzyżowej? Paradoksalnie wydaje się, że podobnie jak 30 lat temu, kiedy rodziła się idea jej powołania. Dziś – chociaż z innych przyczyn niż wówczas – również mocno potrzebujemy miejsca, które będzie nam przypominać o wolności, szacunku i potrzebie dialogu.
