Papieska Światowa Sieć Modlitwy

wrzesień 2022

INTENCJA MODLITEWNA – O ZNIESIENIE KARY ŚMIERCI


MÓDLMY SIĘ, ABY KARA ŚMIERCI, KTÓRA GODZI
W NIENARUSZALNOŚĆ I GODNOŚĆ OSOBY, ZOSTAŁA ZNIESIONA
W USTAWODAWSTWIE WSZYSTKICH PAŃSTW ŚWIATA

Kwestia kary śmierci to temat budzący kontrowersje, także wewnątrz samego Kościoła. Stosunek do kary śmierci stał się w ostatnim czasie probierzem katolickości. Wrześniowa intencja Światowej Sieci Modlitwy zaproponowana przez papieża Franciszka jest kontynuacją jego nauczania w kwestii kary śmierci. Należy podkreślić, że nauczanie to stanowi swego rodzaju novum w nauce społecznej Kościoła. Warto w skrócie przybliżyć ewolucję nauczania Kościoła w tym względzie.
U podstaw katolickiej nauki o karze śmierci legło nauczanie biblijne zawarte w Księdze Rodzaju (9, 6) i Liście do Rzymian św. Pawła (13, 1-4). Zwłaszcza nauczanie św. Pawła przez wieki wyznaczało konsensus w sprawie kary śmierci. Pozbawienie kogoś życia było rozwiązaniem ostatecznym, ale dopuszczalnym. Takie nauczanie zawierał Katechizm Kościoła Katolickiego promulgowany przez Jana Pawła II w 1992 r. (nr 2267). W 1995 r. została opublikowana encyklika Evangelium vitae Jana Pawła II, w której pisał: „Zdarza się niestety, że konieczność odebrania napastnikowi możliwości szkodzenia prowadzi czasem do pozbawienia go życia. W takim przypadku spowodowanie śmierci należy przypisać samemu napastnikowi, który naraził się na nią swoim działaniem, także w sytuacji, kiedy nie ponosi moralnej odpowiedzialności ze względu na brak posługiwania się rozumem. W tej perspektywie należy też rozpatrywać problem kary śmierci” (nr 55).
Po wydaniu encykliki została wprowadzona zmiana dotycząca kary śmierci we wspomnianym numerze Katechizmu. Przyjęte wówczas nauczanie dopuszczało najwyższy wymiar kary, z zaznaczeniem, że są to przypadki bardzo rzadkie. W 2018 r. specjalnym reskryptem papież Franciszek zmienił nr 2267 KKK, uznając karę śmierci za niedopuszczalną. Wraz z papieskim dokumentem ukazał się list prefekta Kongregacji Nauki Wiary do biskupów tłumaczący, że „nowe sformułowanie paragrafu 2267 Katechizmu wyraża rozwój doktryny” i „nie stoi w sprzeczności z wcześniejszym nauczaniem”. Nowe sformułowanie tego numeru KKK, obowiązujące od 2 VIII 2018 r., brzmi: „Wymierzanie kary śmierci, dokonywane przez prawowitą władzę, po sprawiedliwym procesie, przez długi czas było uważane za adekwatną do ciężaru odpowiedź na niektóre przestępstwa i dopuszczalny, choć krańcowy, środek ochrony dobra wspólnego.

Krzesło elektryczne zbudowane
w 1998 roku dla Departamentu
Więziennictwa na Florydzie, USA

WIKIMEDIA COMMONS

Dziś coraz bardziej umacnia się świadomość, że osoba nie traci swej godności nawet po popełnieniu najcięższych przestępstw. Zostały wprowadzone skuteczniejsze systemy ograniczania wolności, które gwarantują należytą obronę obywateli, a jednocześnie w sposób definitywny nie odbierają skazańcowi możliwości odkupienia win. Dlatego też Kościół w świetle Ewangelii naucza, że «kara śmierci jest niedopuszczalna, ponieważ jest zamachem na nienaruszalność i godność osoby», i z determinacją angażuje się na rzecz jej zniesienia na całym świecie”.
Ratyfikację zmiany nauczania Kościoła w sprawie kary śmierci zawiera encyklika papieża Franciszka Fratelli tutti z 3 X 2020 r. Karze śmierci papież poświęcił numery 263–270. Franciszek przypomina, że „Św. Jan Paweł II jasno i stanowczo deklarował, że jest ona nieadekwatna na poziomie moralnym i nie jest już niezbędna na poziomie karnym. […] Dziś mówimy wyraźnie, że «kara śmierci jest niedopuszczalna» i Kościół angażuje się z determinacją, postulując jej zniesienie na całym świecie” (nr 263). Konsekwencją takiego stanowiska jest, że „Wszyscy chrześcijanie i ludzie dobrej woli są zatem dziś wzywani do walki […] o zniesienie kary śmierci […]” (nr 268). We wspomnianej encyklice papież potępił też dożywocie, które nazywa „ukrytą karą śmierci” (nr 268). Papieskie nauczanie wywołało jednak ferment wśród wielu teologów.

KS. BOGDAN GIEMZA