Beatyfikacja Niewiast Dzielnych

Przedstawicielki wszystkich ofiar
Postulatorka procesu beatyfikacyjnego podjęła ogromną pracę, by zgromadzić jak najwięcej świadectw i dokumentów o męczenniczkach. – Wiedziałam, że zbieranie materiałów dowodowych do procesu beatyfikacyjnego będzie bardzo trudną sprawą, ponieważ dzielił nas okres wielu lat od wojny. Odwiedziłam prawie 50 miejscowości, szczególnie na Śląsku Opolskim, gdzie szukałam świadków naocznych, świadków ze słyszenia, świadków z rodzin i śladów sióstr męczenniczek. Udało się także zdobyć 28 świadków za granicą Polski. Poza tym kwerendy w archiwach państwowych i zakonnych w Polsce, Niemczech, Czechach naprowadziły na ślady sióstr i udało się zebrać dokumentację dotyczącą 10 elżbietanek. Niektóre relacje pozyskałam od rodzin męczenniczek, np. krewnych jednej z sióstr, którzy jako dzieci spotykali się ze swoją ciocią, a potem słyszeli o jej dramatycznych losach. Udało mi się także porozmawiać z panem, którym opiekowała się jedna z przyszłych męczennic, gdy był przedszkolakiem – relacjonuje siostra Miriam.

Te 10 elżbietanek przypomina o losie wielu innych kobiet. – Są przedstawicielkami mnóstwa innych ofiar Sowietów, zarówno zakonnic, jak i świeckich osób. O wielu wiemy, jednak nie ma możliwości wystarczającego udokumentowania wszystkich takich wydarzeń, zdobycia relacji świadków – mówi historyk ks. prof. Józef Pater. – Przez wiele lat po wojnie sprawa tych gwałtów, morderstw była tematem tabu. Dopiero po roku 1989, po zmianach w Polsce i w krajach sąsiednich, można było mówić o tym, co działo się przeszło 70 lat temu. Przez to zapomnienie – bo przecież wielu świadków odeszło już do wieczności – zbieranie materiałów było trudne. Udało się wyszukać 10 sióstr męczenniczek, których los pokazuje, co elżbietanki przeżyły z rąk Armii Czerwonej. Samych elżbietanek zginęło wtedy ponad 100, ale ginęły także siostry z innych zgromadzeń.

Martyrologium elżbietanek
Ks. prof. Józef Pater przybliża dramatyczne losy Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety podczas II wojny światowej: – Pod koniec XIX w. powstały we Wrocławiu nowe zgromadzenia, takie jak elżbietanki, marianki czy jadwiżanki. Siostry elżbietanki podjęły się trudnego zadania szczególnej opieki nad chorymi, potrzebującymi, biednymi. Mimo że była to praca niezwykle trudna, sporo dziewcząt zgłaszało się do Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety – rocznie po 200, a nawet 300 osób. Stąd zgromadzenie w krótki czasie otwarło swoje domy w wielu parafiach – na Dolnym Śląsku było ich 179, na Górnym Śląsku 57, na Dolnym Śląsku ponad 900 sióstr, na Górnym ponad 600. W 1945 roku żołnierze Armii Czerwonej niemal na każdym kroku na Śląsku spotykali właśnie elżbietanki. A Stalin swoim generałom dał rozporządzenie, że im bliżej końca wojny, tym żołnierze mają być okrutniejsi, nie zważając na wiek, płeć, stan. Siostry były gwałcone, zabijane, ale też skazywane na dłuższe męczarnie. Gdy zostały zamordowane, nie było specjalnych obrzędów pogrzebowych. Nieraz miejscowi mieszkańcy grzebali siostry potajemnie, wieczorem, żeby nie ponosić konsekwencji ze strony czerwonoarmistów.

Biała Róża z Czech
Elżbietańskim męczenniczkom przewodzi s. Paschalis Jahn, najmłodsza spośród tej grupy zamordowanych sióstr. Zginęła w wieku zaledwie 29 lat na terenie obecnej Republiki Czeskiej. Jej kult był też od początku niezwykle żywy, dlatego to ją zgromadzenie wybrało na reprezentantkę męczenniczek.

Przerażająco aktualne
Chociaż trudno nam w to uwierzyć, na naszych oczach powtarza się dramatyczna historia sióstr, tym razem na Ukrainie. Nowe pokolenia żołnierzy rosyjskich są sprawcami gwałtów i morderstw na niewinnych kobietach i dziewczynach. – Chociaż nie mieści się nam to w głowach, mamy dzisiaj powtórkę historii. Ja porównuję to do lustra, które ma dwa odbicia: z jednej strony rok 1945, z drugiej 2022. Ten sam scenariusz, ci sami reżyserzy, to samo okrucieństwo. Zabijanie, gwałcenie kobiet, dziewcząt, sióstr zakonnych przez żołnierzy rosyjskich. Tylko zmiana nazwy ze Związku Radzieckiego na Federację Rosyjską – tłumaczy siostra Miriam.

Komu siostry męczenniczki mogą pomóc?
– Myślę, że beatyfikacja męczennic, która jest też hołdem złożonym wszystkim skrzywdzonym podczas wojny kobietom, to znak i dar od Boga dla ludzi potrzebujących pomocy w sferze duchowo-psychicznej, nieradzących sobie ze skutkami przemocy w swoim życiu – mówi s. Maria Czepiel. – Kobiety, które doznały potwornej przemocy, stają się na naszych oczach orędowniczkami osób, które i dziś doświadczają przemocy i mierzą się z jej skutkami, chorują na depresje, nie potrafią wejść w normalne ludzkie relacje. Nie tylko przemocy seksualnej, ale też słownej, psychicznej, jakiejkolwiek. Kościół przez rzeczywistość świętych obcowania daje nam dzisiaj osoby, które mogą nam pomóc w przestrzeni duchowej, nierozłącznie związanej ze zranieniami. Jestem przekonana, że orędownictwo sióstr elżbietanek może pomóc wyjść ze skutków przemocy – podkreśla s. Maria Czepiel.

Siostry nie umierały tylko w obronie swojej czystości, ale także w obronie osób, które zostały im powierzone. Stawały w obronie godności kobiety. – Siostry nam współczesnym mają bardzo dużo do przekazania. Oddawały życie w obronie czystości i mogą być impulsem dla wielu młodych dziewcząt, które nie szanują daru czystości. Nawet nie zdają sobie sprawy, jak jest on ważny – tłumaczy s. Miriam Zając. I dodaje: – Mogą być także patronkami dla kobiet, które żyją w środowisku, gdzie ich godność jest naruszana i znieważana. Pomocą dla małżeństw, w których brak wierności, opiekunkami dzieci dotkniętych dramatem molestowania. Poświęcały się chorym i cierpiącym – są wielkim przykładem dla pielęgniarek i lekarzy, aby walczyli o zdrowie swoich pacjentów bez względu na status społeczny czy na światopogląd.

– Są wiatrem w żagle dla naszego zgromadzenia – mówi z przekonaniem siostra Miriam. – Ich prostota duchowości, troska o człowieka, otwarcie się na bliźniego i wierność Bogu – o to woła dzisiejszy świat! Takich osób konsekrowanych potrzebuje. Jest to zachęta dla każdej elżbietanki, ale i dla każdego z nas, byśmy byli nośnikami światła Ewangelii na dzisiejsze trudne czasy.

Dziewięciomiesięczna nowenna
Papież Franciszek 19 czerwca 2021 roku ogłosił dekret o męczeństwie s. Paschalis Jahn i jej Dziewięciu Towarzyszek. I już od tego momentu Zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety i Archidiecezja Wrocławska rozpoczęły przygotowania do beatyfikacji męczenniczek. Od września 2021 roku w katedrze odbywała się dziewięciomiesięczna nowenna – w każdy trzeci wtorek miesiąca elżbietanki zapraszały na nabożeństwo eucharystyczne i Mszę św. w intencji dobrego przygotowania do beatyfikacji i jej trwałych owoców. Eucharystiom przewodniczyli m.in. biskupi z Legnicy, Świdnicy czy Zielonej Góry. – Kiedy myślimy o męczeństwie, kiedy czytamy dziś o tragicznych chwilach II wojny światowej, nie zatrzymujemy się tylko na tym, co zewnętrzne, na przemocy i śmierci, ale chcemy widzieć więcej. To „więcej” znamy z Bożego objawienia: „To ci, którzy przychodzą z wielkiego ucisku i wypłukali swe szaty w krwi Baranka” – mówił podczas styczniowej Eucharystii bp Andrzej Siemieniewski, ordynariusz Legnicki. – O męczennikach, także o siostrach, myślimy nie tylko jako o tragicznych ofiarach przemocy, ale również o tych, którzy odziani w białe szaty przyszli przed tron Boży. To jest najgłębszy sens beatyfikacji i kanonizacji. Przypomnienie, że wspominamy w Kościele nie tylko bohaterów przeszłości, ale też tych, którzy dołączyli do wielkiego grona świętych.

Dobre przygotowanie
W listopadzie 2021 roku we wrocławskiej katedrze otwarta została wystawa poświęcona męczenniczkom. To nie były bezosobowe plansze, każda z nich przybliżała konkretną siostrę. Wystawę przygotowała s. Felicyta Szewczyk. – Zależało mi, aby ukazać charakterystyczny rys każdej z sióstr, stąd pewne połączenia między ich portretami i atrybutami. One posługiwały w różnych zawodach: jedna była kucharką, inna nauczycielką, pielęgniarką, wychowawczynią wśród sierot, jeszcze inna pracowała w gospodarstwie domowym.

Ojca Świętego będzie reprezentował kard. Marcello Semeraro, Prefekt Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych. Przed katedrą zostaną ustawione telebimy z dobrym nagłośnieniem, aby ci, którzy nie wejdą do wnętrza katedry, mogli wszystko dokładnie zobaczyć i usłyszeć. Już w sobotę wieczorem w Hali Stulecia odbędzie się wielkie dziękczynienie Bogu za dar nowych błogosławionych „Wierne Miłości”. Darmowe wejściówki na koncert będą rozdawane w parafiach. Oprócz części muzycznej będzie także okazja do modlitwy i adoracji Najświętszego Sakramentu.

– To nawiązanie do dwóch rzeczywistości: nasze siostry męczenniczki czerpały siłę od Jezusa w Najświętszym Sakramencie i w tym też roku mija 25 lat od Kongresu Eucharystycznego. Tak jak 25 lat temu Najświętszy Sakrament z Hali Stulecia pielgrzymował w procesji do katedry wrocławskiej, mamy nadzieję, że i w tym roku – w dzień beatyfikacji – Jezusowi w Najświętszym Sakramencie zostanie oddana cześć i chwała właśnie w Hali Stulecia. Pragniemy, aby ta modlitwa rozeszła się w duchowy sposób na całą diecezję – mówi s. Ignacja Lamcha. I dodaje: – Nie tylko koncert, ale całość świętowania beatyfikacji, razem z Archidiecezją Wrocławską i Zgromadzeniem Sióstr św. Elżbiety, współorganizuje Miasto Wrocław. To jest święto nas wszystkich, całej archidiecezji i Wrocławia.

Klamrą spinającą ten wyjątkowy czas będzie Msza św. dziękczynna w niedzielę 12 czerwca o godz. 11.30 pod przewodnictwem abp. Józefa Kupnego.

Aby beatyfikacja była rzeczywiście świętem nas wszystkich i by przyniosła piękne owoce, nie może polegać tylko na powieszeniu kolejnego obrazu na ścianie w kościele czy wystawieniu relikwii, żeby je oglądać. Chodzi o wspólne życie z tymi, którzy już osiągnęli świętość, którzy już są po drugiej stronie. Elżbietańskie męczenniczki chcą być z nami i nam pomagać.