Naszą misją jest służyć

Wojciech Iwanowski: Panie Prezesie, jak to jest być społecznikiem na fotelu prezesa? Pytam, bo w środowisku wrocławskich organizacji pozarządowych słynie Pan właśnie z aktywności społecznej.
Krzysztof Balawejder: Powiem szczerze, że praca szefa największej miejskiej spółki we Wrocławiu to wymagające zajęcie. Często mamy do czynienia z trudnymi sytuacjami, ale z drugiej strony towarzyszy tej misji również ogrom satysfakcji. I na tym warto się skupiać. Stojąc na czele MPK, można w wielu przypadkach jednym słowem czy gestem pomóc ludziom. Właśnie to sprawia mi najwięcej frajdy. Jeśli zdaniem niektórych jestem na tyle zaangażowany w działania na rzecz szeroko rozumianej wrocławskiej wspólnoty, że zasługuję na określenie „społecznik”, to jest mi z tego powodu bardzo miło.
Od pierwszego dnia zależało mi na tym, aby spółka była postrzegana jako coś więcej niż tramwaje i autobusy.
MPK Wrocław buduje ducha Wrocławia, ujawnia to, co w nas dobre i piękne. Wspomnę tylko o „Solidarności”.
Nasza dawna zajezdnia przy ul. Grabiszyńskiej jest dla Wrocławia tym, czym dla Gdańska stocznia. Ponadto MPK jest odbiciem tego, jaki jest Wrocław.
Dla przykładu: dziś otwieramy się na społeczność ukraińską. W naszych tramwajach i autobusach pojawiają się informacje w języku ukraińskim.
Wśród pracowników MPK są pochodzący z tego kraju pracownicy. Działania te mają sprawić, żebyśmy wszyscy czuli się dobrze, żeby każdy wiedział, że Wrocław jest miastem otwartym na każdego człowieka, a wrocławianie i wrocławianki tolerancyjni oraz uśmiechnięci.
MPK to coś więcej niż tylko komunikacja. To „mknące po szynach błękitne tramwaje”. Ta anegdotyczność ciąży czy raczej pomaga Miejskiemu Przedsiębiorstwu Komunikacji?
Staramy się, żeby pomagała. Cała tradycja wynikająca choćby z Wrocławskiej piosenki Marii Koterbskiej pozwala nam budować więź pomiędzy przeszłością, teraźniejszością i przyszłością.
Kiedy przyszedłem do spółki, od razu zadeklarowaliśmy, że nasze tramwaje będą niskopodłogowe, klimatyzowane i właśnie… niebieskie! W tej chwili po naszych torach wciąż jeżdżą tramwaje w kilku różnych odcieniach błękitu i granatu. Obecnie to ujednolicamy. Wszystkie tramwaje, które trafiają do nas po modernizacji, jak również nowe wozy są barwy niebieskiej. Co ważne, ten niebieski – wybrany przez nas – został zaakceptowany przez wrocławian.
Wspomnę, że miałem okazję spotkać się z panią Marią osobiście.
Podczas odwiedzin w domu rodzinnym artystki mogłem usłyszeć wiele na temat Wrocławia lat 60., a także opowiedzieć, jak stolica Dolnego Śląska wygląda dziś. Wielką radością jest dla mnie to, że jeszcze w tym roku jeden z naszych nowych tramwajów będzie nazwany imieniem Marii Koterbskiej. Jest na to zgoda rodziny. Co więcej, bliscy pani Marii zapowiedzieli swój udział w tej uroczystości. Tradycja jest wyznacznikiem naszej tożsamości.

Zmienia się rozumienie firm użyteczności publicznej. Coraz częściej jest to zwykła usługa, nie służba społeczności. Gdzie w tym wszystkim jest MPK?
Bardzo bym chciał, żeby Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne kojarzyło się ze służbą. Jesteśmy po to, żeby służyć Wrocławiowi i wrocławianom.
Nasi pracownicy, począwszy od kierowców i motorniczych, poprzez mechaników, a na osobach sprzątających kończąc, mają tego świadomość. Bo jak inaczej wytłumaczyć to, że wstają o 4 rano lub pracują do późnych godzin nocnych. Pieniądze to nie wszystko, choć uważam, że w naszej firmie zarabia się godnie. Mam nadzieję, że praca z poczuciem służby przełoży się na większy szacunek ze strony pasażerów. Obecnie, nad czym ubolewam, nasi pracownicy spotykają się z większą agresją niż przed pandemią. Nie może być tak, że komunikacja miejska jest miejscem wyładowywania frustracji.
Dobrym przykładem, który pokazuje, że pracownicy MPK postrzegają swoją pracę jako służbę mieszkańcom, jest to, jak zachowują się w czasie pandemii.
Żeby utrzymać komunikację, musieliśmy dokonać wielu zmian organizacyjnych. Nasi pracownicy zrozumieli takie potrzeby i wyszli im naprzeciw. Nie mieliśmy żadnych kłopotów z absencją pracowników, mimo że przy teleporadach lekarskich łatwo było uzyskać zwolnienie. Chciałbym też powiedzieć, że w naszej firmie pracuje prawie 3 tys. pracowników. To są ludzie oddani, ale tylko ludzie. Im również zdarzają się potknięcia. Wszyscy uczymy się wzajemnego szacunku.
Z jednej strony MPK ma zarabiać, z drugiej zaś służyć miastu i jego mieszkańcom. Jak osiągnąć równowagę w tej materii?
Uważam, że spółka miejska – komunalna – nie musi przede wszystkim zarabiać. Jej zadaniem jest zapewnianie dobrej jakości usług mieszkańcom i jeśli to osiąga, ale przynosi straty, które są w rozsądnych granicach, to jest to akceptowalne. Nie powinno być to niepokojące dla mieszkańców czy włodarzy miasta. Naszym zadaniem jest wypełnienie obowiązku samorządu – zapewnienie transportu mieszkańcom Wrocławia. Jednym z elementów, na którym MPK zarabia, są reklamy na tramwajach. Chcę jednak zaznaczyć, że je ograniczamy. Mam pełne przekonanie, że mieszkańcy mają prawo oczekiwać pewnej estetyki od przestrzeni wokół nich. Przed nami uchwała krajobrazowa, która ograniczy liczbę reklam w przestrzeni miejskiej. Przy tym wszystkim ważna jest świadomość, że wszystko kosztuje. Niestety nie ma nic za darmo. Przychody MPK pochodzą od Urzędu Miejskiego, a więc z naszych podatków.
Idea bezpłatnej komunikacji jest tylko marketingowym zabiegiem. Ktoś za to musi zapłacić, samorządy nie mają swoich pieniędzy, a jedynie zarządzają naszymi. Natomiast jako wrocławianie jesteśmy winni szacunek i wdzięczność pewnym grupom społecznym.
MPK może to okazać choćby przez darmowe bilety. Tak jest w przypadku seniorów oraz dzieci i młodzieży uczącej się. Na początku od młodych ludzi czegoś oczekujemy, pragniemy, by uczynili ten świat lepszym, niż go zastali. Osobom starszym z kolei dziękujemy za to, że każdego dnia czynili ten świat lepszym. Ktoś musi te koszty pokrywać, stąd choćby ostatnimi czasy głośna dyskusja o podwyżkach cen biletów. Jesteśmy pracodawcami, którzy muszą wynagradzać swoich pracowników. Za godną pracę należy się godna płaca.
W zeszłym roku świętowaliśmy jubileusz wrocławskiej „Solidarności”. W naszym mieście jej historia jest nierozłącznie związana z MPK. Jak dziś układa się współpraca ze związkami zawodowymi w firmie?
Mam świadomość ogromnej roli, jaką mają związki zawodowe. Stąd m.in. nasze zaangażowanie w jubileusz „Solidarności”. W firmie działają trzy związki zawodowe. Z dwoma z nich współpraca jest modelowa, choć często się nie zgadzamy. Mimo że znajdujemy się po przeciwnych stronach sporu, zawsze udaje nam się wypracować jakieś porozumienie – dokument, pod którym wszyscy jesteśmy gotowi się podpisać. Z jednym ze związków, tym o lewicowych korzeniach, współpraca jest trudniejsza. Niestety, zawsze łatwiej jest głosić hasła populistyczne, niż przyjmować racjonalne argumenty.
Związki to ludzie, a z nimi jako szefostwo MPK staramy się nie tracić kontaktu. Każdą środę osobiście poświęcam na rozmowy z pracownikami. Odwiedzam ich w każdej zajezdni i poświęcam czas na wspólne spotkania.
Moim pragnieniem jest to, żeby klasyczne podziały między pracodawcą a pracownikiem ustąpiły poczuciu służby dobru wspólnemu. Moim zdaniem tak się powoli dzieje.
Wspomniał Pan Prezes o rozmowach z pracownikami. Co najważniejszego można podczas nich usłyszeć?
W trakcie tych spotkań usłyszałem wiele rzeczy, które przynoszą radość. Są też jednak cierpkie słowa. Jedne i drugie są świadectwem zaufania do mnie. Przejawiają się one w najróżniejszych formach, czasem trudnych i zaskakujących. Bywa, że pracownicy informują o tragediach, jakie ich dotykają, śmierci bliskich czy kłopotach finansowych. Co dzień zarówno na mnie, jak i na MPK wylewa się bardzo wiele hejtu. Te dowody zaufania do mnie osobiście i do firmy, postrzeganej jako jedna wielka rodzina, pomagają przetrwać wszystkie złe słowa, z jakimi spotykamy się na co dzień.
Pozostańmy w temacie „Solidarności”. Jej ikoną związaną z MPK jest autobus, Jelcz 043 – popularny „Ogórek”. Czy MPK zaangażowane jest w historię jego odnowienia?
Jak powiedziałem, „Solidarność” jest dla nas czymś bardzo istotnym – tożsamościowym. Włączaliśmy się w ubiegłoroczny jubileusz „Solidarności” i włączamy się w odrestaurowanie tego historycznego „ogórka”. MPK jest liderem konsorcjum odpowiedzialnego za odbudowę tego autobusu. W jego skład wchodzą również Politechnika Wrocławska i Centrum Historii Zajezdnia.