„WIEM, KOMU UWIERZYŁEM” (2 TM 1,12)
Apologia na dzień powszedni
Jezus i Kościół – Jego Izrael
„Jezus nie chciał zakładać Kościoła. Chodziło Mu tylko o odnowienie i wyzwolenie Izraela.
Właściwym założycielem Kościoła był Paweł”.
Nie, prawda nie jest aż tak jednostronna – Kościół to odnowiony i wyzwolony przez Jezusa Izrael.
A Paweł tej nowości nie stworzył, lecz ją rozpowszechnił.
Wielu może się trudzić, ale Paweł mówi jasno: „Fundamentu nikt nie może
położyć innego, jak ten, który jest położony, a którym jest Jezus Chrystus”
(1 Kor 3, 11)
RANDY FATH/UNSPLASH.COM
Powyższe zarzuty od kilku dekad obecne są w debatach nad osobą Pana Jezusa (tzw. The third Quest for the historical Jesus). Chcą one 1) unieważnić Kościół, odcinając go od Jezusa, i 2) unieważnić samego Jezusa, pozostawiając Go w przeszłości jako jednego z wielu reformatorów judaizmu, na pewno nie jako Syna Bożego.
Te zarzuty oparte są na błędnym rozumieniu zupełnie podstawowych spraw: Jezusa, Izraela, Kościoła, Pawła.
Zamiast więc spierać się z zarzutami, wyjaśnimy, jak naprawdę mają się owe podstawowe sprawy. Wtedy zarzuty padną same, jak zapada się czwarte piętro domu, spod którego nagle zniknęły trzy niższe.
Kontynuacja, nie zastąpienie
Pierwsza sprawa do wyjaśnienia: jak ma się Izrael do Kościoła? Kościół to Izrael, odnowiony i wyzwolony przez Jezusa. Nie można więc twierdzić, że Jezus chciał Izraela, a nie Kościoła. Pan nie zastąpił Izraela Kościołem, lecz przywrócił Izraelowi jego pierwotną wiarę (Mt 19, 8) i poprowadził go dalszą, zamierzoną przez Ojca drogą. Radykalnie przy tym Izraela odnowił – uwolnił wiarę od ludzkich tradycji (Mk 7, 8), literę Prawa wypełnił duchem miłości Boga i bliźniego (Łk 6, 27), miejscem modlitwy uczynił Ducha (J 4, 24), wyzwolenie przyniósł nie przez wojnę z Rzymem, lecz przez prawdę (J 8, 32). Kościół to Izrael Boga (Ga 6, 16).
Imiona pierwszych ludzi Kościoła to imiona żydowskie: Schimon, Mirjam, Jochanan, Marta. Samo biblijne określenie Kościoła, greckie ekklesia, to tłumaczenie hebrajskiego qahal (zwołanie, zgromadzenie). Nowy Testament nie używa pojęcia „nowy” wobec ludu Kościoła; to ciągle ten sam, „stary” Izrael, który posłuszny Jahwe poszedł za Synem Bożym: „Jeruzalem, Jeruzalem! – wołał Jezus – Ile razy chciałem zgromadzić twoje dzieci, jak ptak swoje pisklęta pod skrzydła, a wy nie chcieliście” (Łk 13, 34; por. 19, 41-44). Określenie Kościoła jako ludu „nowego” pojawia się dopiero w niekanonicznym liście Barnaby (ok. 135 r.).
Jak Jezus „założył” Kościół
Druga sprawa do wyjaśnienia to „założenie” Kościoła i rola Pana Jezusa. Ponieważ Kościół to kontynuacja Izraela, nie można mówić o jego założeniu „od zera”, jak mówi się o założeniu zupełnie nowej firmy.
Jednocześnie (to napięcie między kontynuacją a nowością jest nieuniknione) Kościół słusznie nazywa Jezusa swoim Założycielem (Sobór Watykański II, Lumen gentium, 5), gdyż Kościół to Izrael radykalnie odnowiony i eschatologiczny (należący do końca czasów).
Jezus „założył” Kościół nie przez kilka oddzielonych od siebie uroczystych aktów (jak nadanie Piotrowi imienia, Mt 16,18, i ustanowienie Eucharystii, Mk 14, 22-24): „Całe bowiem dzieło i życie Jezusa jest w pewien sposób korzeniem i fundamentem Kościoła.
Kościół jest niejako owocem całego Jego życia” (Międzynarodowa Komisja Teologiczna, „Wybrane zagadnienia z eklezjologii”, 1985 r.).
Podporządkowana rola Pawła
Trzecia sprawa do wyjaśnienia to znaczenie Pawła dla początków Kościoła.
Paweł nie jest autorem nowości Izraela-Kościoła, gdyż ta jest dziełem Jezusa. Paweł ma zasługi dla rozgłoszenia tej nowości. Bez Jezusa Paweł byłby (i przez lata był) gorliwym wyznawcą judaizmu świątynnego (Ga 1, 13-14).
Przekazuje on tylko to, co sam otrzymał od Jezusa (Ga 1,11-16; 1 Kor 11, 23; 15 ,8), głosi nie swoją naukę, lecz Ewangelię Chrystusa (1 Tes 3, 2).
„Ilość” Pawła w życiu pierwotnego Kościoła nie jest tak duża, jak „ilość” Pawła w Biblii. „Corpus Paulinum” to niemal połowa ksiąg Nowego Testamentu, jednak wpływ Pawła na życie Kościoła tak duży nie był; to akurat problem jednostronności zachowanych źródeł. Paweł był jedną z wielu wybitnych osobistości; on sam do „filarów” ówczesnego Kościoła zalicza Piotra, Jakuba, brata Pańskiego, oraz Jana (Ga 2, 9); ważną postacią był także Barnaba z Antiochii. Swą pierwszą podróż misyjną Paweł zaczął prawdopodobnie ok. 46 r., czyli już kilkanaście lat po wypełnieniu misji „Założyciela” Kościoła. Podróżuje wiele, ale raczej w jedną (zachód), a nie cztery strony świata, a przecież tam także głoszona jest Ewangelia.
Warto: czytać Dzieje Apostolskie
z przerwami na listy Pawła
(np. 1 Tes po Dz 18, 11).
