Wielkomiejska fara

Prace rozpoczęto od korpusu nawowego, który ukończono ok. 1340 r. i kontynuowano do ok. 1369 r., wznosząc smukłe prezbiterium, a nieco później zakrystię i kaplice boczne.
Prace nad budową wieży ukończono w 1482 r., wieńcząc ją ostrosłupowym hełmem, który nadał całej konstrukcji niebagatelną wysokość 130 m. Stała się dzięki temu najwyższą na Śląsku i jedną z najwyższych w Europie, co było przedmiotem dumy wrocławian. Niestety w wyniku wichury hełm został zniszczony w 1529 r. i wkrótce zastąpiony znacznie niższym renesansowym.
Kilka lat wcześniej, w 1525 r., w związku z postępem reformacji kościół św. Elżbiety został przejęty przez Radę Miasta i przekazany luteranom, stając się tym samym do 1945 r. ich głównym ośrodkiem religijnym i kulturalnym –  „protestancką katedrą całego Śląska”.
Mimo zmiany przynależności konfesyjnej w dalszym ciągu był dumą wrocławskiego patrycjatu, który fundował do jego wnętrza cenne elementy wyposażenia oraz własne nagrobki i epitafia, czyniąc zeń swoisty „Panteon” miasta. W 1649 r. doszło do zawalenia się trzech filarów po stronie północnej nawy głównej, co spowodowało zniszczenie kilku kaplic bocznych, organów, ambony i części sklepienia.

Architektura i wyposażenie świątyni
Kościół św. Elżbiety jest orientowaną późnogotycką trójnawową bazyliką wzniesioną z cegły na planie wydłużonego prostokąta. Wnętrze o długości 66 m podzielone jest na trzy smukłe nawy, z których główna wznosi się na wysokość 29,7 m, co czyni ją jedną z najwyższych w Polsce, boczne zaś na 13,4 m. Podzielona jest na dziewięć przęseł przykrytych sklepieniami krzyżowo-żebrowymi.
Trójprzęsłowe prezbiterium oddzielone jest od korpusu łukiem tęczowym, a każda z trzech naw jest zamknięta wieloboczną absydą. Ściany nawy głównej przeprute są w dolnej części ostrołukowymi arkadami, a w górnej niewielkimi oknami. Pomiędzy nimi znajdują się puste płaszczyzny otynkowanych ścian, podzielonych pionowo wąskimi służkami i lizenami. Cechy te są charakterystyczne dla śląskiej szkoły architektonicznej XIV w. i znalazły swoje zastosowanie w świątyniach farnych innych bogatych miast śląskich, takich jak Świdnica, Strzegom czy Brzeg. Do naw bocznych przylegają od północy zakrystia z dawną biblioteką na piętrze, trzy kruchty i 10 kaplic. Przy narożniku południowo-zachodnim dostawiona jest potężna wieża nakryta zrekonstruowanym renesansowym miedzianym hełmem, która wznosi się na wysokość ponad 91 m, a znajdujący się nieco niżej taras widokowy jest dostępny dla turystów. Elewacje zewnętrzne są ozdobione licznymi epitafiami, w większości kamiennymi, pochodzącymi z okresu od końca XV do początku XVIII w.

Ambona była po ołtarzu drugim co do ważności elementem wyposażenia każdego protestanckiego kościoła, dlatego w miejsce zniszczonej w 1649 renesansowej ufundowano nową barokową, wykonaną w 1652 r. przez Paula Rohna Starszego (?). Użyto do tego drogich materiałów, takich jak czarny marmur z Włoch, plamisty z Salzburga oraz najwyżej ceniony alabaster, z którego odkuto detale rzeźbiarskie.
Ostatnim monumentalnym elementem wyposażenia kościoła były okazałe organy wykonane przez Michaela Englera w latach 1750–1761, zniszczone przez katastrofalny pożar w 1976 r. Dzięki Urzędowi Miasta Wrocławia prowadzone są od 2018 r. zakrojone na niespotykaną dotąd w Europie skalę prace nad pełną rekonstrukcją tego imponującego instrumentu wraz z bogatym prospektem, które mają się zakończyć jeszcze w tym roku przed listopadową uroczystością patronki kościoła. Spośród blisko stu pomników nagrobnych należy zwrócić szczególną uwagę na okazały renesansowy nagrobek Heinricha Rybischa (†1544) z podwójnym wizerunkiem zmarłego, manierystyczne epitafia Caspara Hesslera von Waldau (†1577) z misternie płaskorzeźbionymi w alabastrze scenami biblijnymi oraz Johanna Cratona von Crafftheima (†1585) ze znakomitą alabastrową sceną Sądu Ostatecznego, odkutymi przez wybitnego niderlandzkiego mistrza Gerharda Hendrika, który w latach ok. 1586–1615 działał we Wrocławiu. Spośród dzieł późniejszych należy wymienić późnobarokowy nagrobek Johanna Georga Wolffa (†1722) wykonany przez znanego praskiego rzeźbiarza Ferdynanda M. Brokoffa wg projektu słynnego cesarskiego architekta Johanna B. Fischera von Erlach oraz klasycystyczny pomnik Friedricha Wilhelma Brechera (†1775) zaprojektowany przez Carla G. Langhansa – autora Bramy Brandenburskiej w Berlinie.
To tylko kilka znakomitych przykładów spośród ogromnego zespołu dzieł sztuki, które mimo dziejowych katastrof i przeniesienia licznych obiektów do muzeów zachowały się w najważniejszej świątyni parafialnej dawnego Wrocławia, której rangę można porównać w naszym kraju tylko do kościołów Mariackich w Krakowie czy w Gdańsku.