Uroczystość Zwiastowania Pańskiego – święto Wcielenia

Chrześcijański Wschód święto Zwiastowania obchodził już w wieku V, natomiast na Zachodzie potwierdzone obchody datuje się na wiek VII.
Małe Boże Narodzenie
Od początku główny akcent celebracji padał na wcielenie Słowa Bożego – Logosu (wątek chrystologiczny).
Z czasem jednak pod wpływem pobożności ludowej rozwinął się również wątek maryjny, podkreślający wywyższenie Bożej Rodzicielki oraz jej posłuszeństwo Bogu. Owa dwoistość interpretacji znalazła odbicie w dwoistości nazw: uroczystość Zwiastowania Pańskiego nazywana była również świętem Zwiastowania Najświętszej Maryi Pannie i pod tą druga nazwą do dzisiaj oficjalnie występuje w Kościele prawosławnym. Niezależnie jednak od sposobu interpretacji Wcielenie – podobnie jak w przypadku uroczystości Narodzenia Pańskiego – pozostaje w centrum celebracji Zwiastowania Pańskiego i dlatego marcowe święto z powodzeniem może być nazywane „małym Bożym Narodzeniem”. Można nawet powiedzieć, iż obchody Zwiastowania wiążą się z tajemnicą wcielenia jednorodzonego Syna Bożego w sposób bardziej bezpośredni niż Boże Narodzenie.
Należy bowiem pamiętać, że w chwili narodzenia Boże Dziecię było już człowiekiem od dziewięciu miesięcy, gdyż Wcielenie dokonało się w momencie, gdy Maryja „poczęła z Ducha Świętego”, jak głosi modlitwa Anioł Pański. A poczęcie wcielonego Syna Bożego tradycja Kościoła wiąże ze Zwiastowaniem i stąd marcową uroczystość obchodzimy dokładnie dziewięć miesięcy przed Bożym Narodzeniem.
Kenoza radykalna
Zwiastowanie wskazuje na cenę, jaką Bóg zapłacił za chęć najściślejszego związania się z człowiekiem poprzez Wcielenie. Pismo Święte poucza, że przyjęcie ludzkiej natury przez Syna Bożego (Logos) wiąże się z ogromnym wyrzeczeniem, które nazywa kenozą (gr. kenosis – ogołocenie). List do Filipian ukazuje Jezusa Chrystusa, który „istniejąc w postaci Bożej, nie skorzystał ze sposobności, aby na równi być z Bogiem, lecz ogołocił [gr. ekenosen] samego siebie, przyjąwszy postać sługi, stawszy się podobnym do ludzi” (Flp 2, 6-7a).
Kenoza sama w sobie jest już nieskończonym uniżeniem Syna Bożego, który wyrzeka się przywilejów związanych z Boską godnością. Jednakże taka refleksja nad Wcieleniem, do której zachęca uroczystość Zwiastowania Pańskiego, pozwala w pełnym świetle dojrzeć radykalizm tego ogołocenia.
Chrześcijańska antropologia mówi, że życie ludzkie rozpoczyna się od poczęcia, natomiast biologia opisuje etapy płodowego życia człowieka, wspominając m.in. o okresie zygoty (jaja płodowego), zarodkowym (embrionalnym) czy płodowym (fetalnym). Teologicznie rzecz ujmując, Jezus Chrystus jest wcielonym Bogiem od samego momentu poczęcia. Wcielony Bóg wraz z ludzką naturą przyjął wszystkie co do jednego etapy rozpoznawanego przez dzisiejszą naukę życia ludzkiego, także tego płodowego. Wiemy, że rzeczowniki „zygota”, „zarodek” czy „płód”, mimo że czasami używane dla zdyskredytowania wagi życia płodowego, są przede wszystkim terminami biologicznymi.
Nie powinniśmy obawiać się tych terminów tylko dlatego, że przez niektórych używane są w negatywnym kontekście. Bóg, stwarzając człowieka, ukształtował jego życie właśnie w taki sposób, że przechodzi ono również etap zygoty, zarodka i płodu – i uznał je za „bardzo dobre” (Rdz 1, 31). Co więcej, te same etapy Bóg, „gdy nadeszła pełnia czasu” (Ga 4, 4), uznał za godne przyjęcia i zbawienia. Już w najwcześniejszym okresie życia Chrystusa Jego ciało było – jak cała Jego ludzka natura – nierozdzielnie złączone z Jego naturą Boską, ponieważ ludzki organizm wcielonego
Syna Bożego na każdym z wymienionych etapów nie był ani trochę mniej organizmem ludzkim niż organizm „Jezusa malusieńkiego” w stajence czy organizm dorosłego Syna Człowieczego, i jako taki musiał być od początku związany z bóstwem wcielonego Syna Bożego, ponieważ nie było takiego momentu, kiedy to Chrystus był człowiekiem, jednocześnie nie będąc Bogiem.