Moja Niedziela

Słowo może mieć moc sprawczą. Chyba najzgrabniej opisał to John L. Austin, mówiąc o „wypowiedziach performatywnych”, czyli takich, które mają wpływ na świat pozajęzykowy. Przykładem może tu być rozkaz, przysięga ślubna lub nadanie tytułu. Sakramentalne „tak” czy wojskowe „baczność!” to tylko słowa – ale ich wypowiedzenie ma dalekosiężne niekiedy skutki. Oczywiście Austin zaznaczył, że słowa te działają tylko dzięki konwencji. Inaczej mówiąc, przyrzeczenie wierności między małżonkami czyni ich mężem i żoną tylko dlatego, że w naszej kulturze tak się umówiliśmy. Dla ludzi z innego kręgu kulturowego mogą to być jedynie słowa, bez żadnej mocy sprawczej.
Dlaczego o tym wspominam? Ponieważ Jan w dzisiejszej Ewangelii odwołuje się do takiego właśnie sprawczego Słowa – zapisuję je jednak celowo wielką literą, ponieważ myślę, że warto zdać sobie sprawę z tego, że to jedno Słowo jest poza konwencją. Jasne, wszyscy chrześcijanie „umówili się”, że będą wierzyć w Chrystusa, podobnie jak wszyscy muzułmanie uzgodnili, że ich prorokiem jest Mahomet. Ale to Słowo, o którym mówi Jan, „było u Boga” i „było Bogiem”, było Ono początkiem wszystkiego. Było zatem przed konwencją, było (i jest!) bodajże jedynym Słowem, które rozumieć możemy esencjalistycznie – jako istotę, prawdziwą treść. I to właśnie tego Słowa – przedwiecznego i jedynie prawdziwego… nie przyjęliśmy. Brzmi to jak ironia, ale chyba jest raczej wyrazem tego, czym jest człowiek. Jest to najlepszy opis naszej ludzkiej kondycji, która nie potrafi zaakceptować świata poza konwencją. To dlatego Bóg tak nas zaskakuje i bulwersuje. On jest poza społecznymi umowami i prawami.
Jego Miłość nie jest skrępowana żadną ustawą – czy nasza nie powinna się na Niej wzorować?

Wśród wielu niezwykłych momentów dzisiejszej Ewangelii jest jeden, w którym uczeń Jana Chrzciciela, Andrzej, spotyka swojego brata – Szymona Piotra. Szymon idzie gdzieś sobie – może łowić ryby? Może zająć się jakąś inną pracą? A może po prostu spaceruje.
Nie wiadomo. I oto nagle pojawia się Andrzej i mówi mu: „znaleźliśmy Mesjasza”. No dobrze, to jest mniej więcej tak, jakby dziś spotkał mnie na ulicy mój brat i powiedział: „hej, dzisiaj robiąc porządki na strychu, znalazłem oryginalne tablice z Dekalogiem” – albo coś równie nieprawdopodobnego.
Jednym słowem – potraktowałbym to jako coś, w co trudno uwierzyć. Zbawiciel nagle tutaj? Po tylu prorockich zapowiedziach, po setkach lat wyczekiwania… Tymczasem jednak Piotr idzie ze swoim bratem – jest w tym pewien rodzaj zaufania, ale też – zadufania. Widocznie obaj uznali, że to całkiem możliwe, że to właśnie oni z całego Izraela godni są zobaczyć Mesjasza. Zwróćmy zresztą uwagę na słowo, którego używa Andrzej: „znaleźliśmy” – zupełnie jakby Jezus nie był w tej relacji Osobą, lecz czymś w rodzaju cennego kamienia lub klejnotu. Nie ma tu mowy o tym, że to Jezus wybrał swoich uczniów – według nich to ONI Go znaleźli.
Ludzkie myślenie takie bywa, nic na to nie poradzimy. Ale warto pamiętać, by będąc dumnym z bycia chrześcijaninem, nie być również z tego za bardzo zadowolonym. To nie my Go znaleźliśmy, to my zostaliśmy znalezieni.

W synagodze znajdował się człowiek opętany przez ducha nieczystego… Ten obrazek jest niepokojąco wręcz aktualny. Można by powiedzieć, że i dziś w kościele znajduje się niejeden taki człowiek – ale jeśli wystarczająco uważnie się przyjrzeć, to każdy może tak o sobie powiedzieć. Różne duchy nieczyste pętają nas w taki czy inny sposób. I dotyczy to nie tylko ludzi w Kościele, ale również wszystkich pozostałych. I dlatego tak powszechny jest wielki krzyk, który słyszymy teraz niemal na każdym kroku: „Czego chcesz od nas, Jezusie Nazarejczyku?”.
Czego chcesz od nas, od naszych technologii, od naszych problemów i nałogów, od naszego stylu życia i od naszych pieniędzy? Czego Ty chcesz i jak to w ogóle jest możliwe, że możesz chcieć? „Chcenie” to przecież domena człowieka, to nasz przywilej… Tyle krzyku. Czy nie trzeba nam więcej słuchać tego, co On nam mówi? Bo Chrystus odpowiada nam zawsze miłością, ale żeby miłość została usłyszana, potrzebuje ciszy. Obyśmy więc najpierw nie musieli usłyszeć od Niego stanowczego „Milcz!”.