Potrzeby parafialne

Pod koniec lipca opublikowano w Watykanie Instrukcję Kongregacji ds. Duchowieństwa pt. „Nawrócenie duszpasterskie wspólnoty parafialnej w służbie misji ewangelizacyjnej Kościoła”. Ma ona na celu wyznaczyć kierunki „duszpasterskiego nawrócenia w sensie misyjnym”. Wskazania sformułowane w dokumencie „Są […] zaproszeniami skierowanymi do wspólnot parafialnych, aby wyszły poza swoje struktury, oferując narzędzia reformy, również strukturalnej, ukierunkowanej na komunię i współpracę, spotkanie i bliskość, miłosierdzie i troskę o głoszenie Ewangelii”. Te ogólne założenia dokument próbuje usytuować w obowiązującym prawie kanonicznym, wskazując na możliwości prawne jeszcze w pełni niewykorzystane. Autorzy zakładają, że struktura daje wiele możliwości, ale trzeba ją nawrócić.

Jak nawraca się struktury? Ano nawracając ludzi, którzy te struktury tworzą. „Przekształcenie struktur, które parafia wyznacza sobie za cel, wymaga wcześniejszej zmiany mentalności i odnowy wewnętrznej, szczególnie tych, którzy są odpowiedzialni za duszpasterstwo” – czytamy w dokumencie. Na czym miałaby polegać zmiana mentalności? Instrukcja daje ciekawą odpowiedź: „parafia jest wezwana do tego, aby zgodnie z wymaganiami czasu dostosować swoją posługę do potrzeb wiernych i historycznych przemian”. Słyszycie te słowa? „Dostosować posługę do potrzeb wiernych”. W kontekście potrzeb wiernych dokument wspomina o historycznych przemianach. Owszem, są pewne stałe religijne potrzeby: zbawienia, miłosierdzia, wspólnoty religijnej, sakramentalne czy duchowe, jednak podlegają one zmianom wynikającym z przemian historycznych, społecznych czy kulturowych. O ile potrzeby są w miarę stałe, o tyle sposób ich realizacji, formy duszpasterskie, które są odpowiedzią na te potrzeby – są zmienne. I te właśnie należy dostosować.

Jako duszpasterze zapominamy, że wiele naszych pomysłów pastoralnych pochodzi z innego kulturowego świata. Świat religijny był bowiem skojarzony z naturalnym życiem wsi rolniczej, ukształtował się w cywilizacji ludzi osiadłych, stąd koncepcja parafii terytorialnej. Instrukcja przywołuje dwie istotne zmiany, które dokonały się w ostatnim czasie i wpłynęły na kształt życia religijnego: „zwiększona mobilność i kultura cyfrowa”. Parafia i jej duszpasterz nie mogą tego ignorować. W jaki jednak sposób dostosować posługę duszpasterską do potrzeb religijnych realizowanych w tych dwóch kontekstach: kultura cyfrowa i mobilność? Trzeba rozważyć formę większej obecności w cyfrowym świecie Internetu (parafię stacjonarną wzmocnić, uzupełnić ofertą medialną), a w planowaniu duszpasterskim uwzględnić fakt, że współczesny człowiek nieustannie wędruje w celu realizacji swych potrzeb, także religijnych. Może w związku z tym należy przemyśleć na nowo np. dzienny czy tygodniowy tryb pracy, liturgii, nabożeństw itd., aby znaleźć lukę, gdy współczesny człowiek ma czas na Boga.