SKARBY OSTROWA TUMSKIEGO

Bogarodzica Maryja

Przechodząc ul. Katedralną w kierunku wschodnim, zbliżamy się do głównego wejścia katedry wrocławskiej.
Tuż przed nim najstarszy trakt w mieście zamyka pomnik Najświętszej Maryi Panny z Dzieciątkiem Jezus.

S. FELICYTA SZEWCZYK CSSE

Wrocław

ZDJĘCIA: S. FELICYTA SZEWCZYK CSSE ORAZ ARCHIWUM „NOWEGO ŻYCIA”

Nieskalana, nietknięta, cała czysta Dziewico, Boża Rodzicielko, Maryjo! […]
Witaj, bramo niebieska i drabino dla wejścia wszystkich!
Witaj, Ty która otwierasz nam bramę do raju niebios!

ŚW. EFREM SYRYJCZYK

W ciągu dnia i wieczorem przyciąga grupy turystów i miłośników fotografii, a wierni czciciele składają tu kwiaty.
Po Trydencie
Sztuka religijna doby baroku była zaangażowana w kontrreformację i miała zadanie dotrzeć do ludzi z różnych środowisk społecznych. Sobór Trydencki otwarł artystom kościelnym możliwości tworzenia nowatorskich dzieł, co wzbudziło duże zaangażowanie ze strony twórców i przyniosło wiele cennych i odkrywczych rozwiązań.
Zadaniem sztuki było uaktywnienie człowieka oglądającego, poruszenie jego umysłu i uczuć, by skierować je do Boga.
Rzymski pierwowzór
Na placu przed bazyliką Matki Bożej Większej na Wzgórzu Eskwilińskim w Rzymie z polecenia papieża Pawła V w 1614 r. wzniesiono kolumnę pochodzącą z bazyliki Maksencjusza, z figurą Najświętszej Maryi Panny z Dzieciątkiem na szczycie.
To pierwowzór kolumn maryjnych, które zyskały wielką popularność w krajach monarchii habsburskiej.
Na Śląsku najwcześniejsza kolumna maryjna została wzniesiona w cysterskim opactwie w Lubiążu w 1670 r.

Dzieło Flamanda
Pierwszy barokowy pomnik maryjny we Wrocławiu został ufundowany przez wrocławską kapitułę katedralną w 1694 r., jak głosi inskrypcja na cokole.
Jacek Witkowski na podstawie analizy cech stylu i kompozycji dostrzega tu dłuto mistrza z Flandrii, Sulpiciusa Gode, aktywnego w latach 1690–1710.
Podobieństwo tej rzeźby do nieco późniejszej figury wieńczącej fontannę w Liège i figury z nagrobka biskupa d’Allmont w katedrze w Gandawie, autorstwa Jeana Le Cour, ujawnia ich wspólne flamandzkie źródło.
Łagodny powiew
Pomnik wykonano z piaskowca. Prostopadłościenna podstawa wspiera zwężający się ku górze cokół z napisem fundacyjnym

BEATISSIMAE VIRGINI
DEIPARE HAEC
STATUA ERIGEBATUR
MDCLXXXXIV

BŁOGOSŁAWIONEJ DZIEWICY BOGARODZICY
TA STATUA ZOSTAŁA WZNIESIONA
W 1694

Maryja została przedstawiona w kontrapoście, czyli w taki sposób, iż cały ciężar ciała opiera się na prawej nodze, podczas gdy lewa stopa miażdży węża oplatającego kulę ziemską.
Na uniesionym lewym kolanie spoczywa Dzieciątko Jezus z wdziękiem podtrzymywane obiema dłońmi Matki i wznosi prawą rączkę do błogosławieństwa.
Maryja odziana jest w wytworną suknię z marszczonymi rękawami i płaszcz opadający z ramion na biodra. Welon, jakby przed chwilą poruszony lekkim powiewem, łagodnie spoczął na jej ramionach, lekko odsłaniając włosy upięte w klasyczną fryzurę.
Głowa Maryi otoczona jest gwiaździstym nimbem, a Jezusa – nimbem krzyżowym.
Ogród zamknięty hortus conclusus
Cokół z figurą otoczony jest balaskową balustradą na planie kwadratu. Zamknięcie symbolizuje tu dziewicze macierzyństwo Maryi. To alegoryczne wyobrażenie ogrodu odnosi się do Niepokalanego Poczęcia.
Po raz pierwszy alegoria hortus conclusus została sformułowana w teologicznych komentarzach do Pieśni nad Pieśniami: Ogrodem zamkniętym jesteś, siostro ma, oblubienico, ogrodem zamkniętym, źródłem zapieczętowanym (Pnp 4, 12).

W wyznaniu wiary wypowiadamy słowa: On to dla nas ludzi i dla naszego zbawienia zstąpił z nieba i za sprawą Ducha Świętego przyjął ciało z Maryi Dziewicy i stał się człowiekiem. Kwadrat symbolizuje doskonałość świata stworzonego przez Boga, wieczną harmonię.
Cała kompozycja emanuje lekkością i wirtuozerią. Rzeźbiarz osiągnął ekspresję przez asymetrię, nietypową pozę i charakterystyczny modelunek szat, który mimo upływu czasu nadal jest czytelny. To potwierdzenie doskonałości warsztatu mistrza.
Zniszczenia wojenne wiosną 1945 r. nie oszczędziły katedry i pomnika. Uszkodzona głowa figury została zrekonstruowana w roku 1953 przez krakowską rzeźbiarkę Jadwigę Horodyską na podstawie archiwalnych fotografii. Po wojnie dodano pod inskrypcją fundacyjną wezwanie: KRÓLOWO POKOJU MÓDL SIĘ ZA NAMI!

Matka Życia
Rzeźbiarskie przedstawienie Sulpiciusa Gode jest artystyczną wizją spełnienia biblijnej zapowiedzi odkupienia człowieka: Wprowadzam nieprzyjaźń między ciebie i niewiastę, pomiędzy potomstwo twoje a potomstwo jej: ono zmiażdży ci głowę, a ty zmiażdżysz mu piętę (Rdz 3, 15).
Chrystus jest tym Potomkiem Niewiasty, który starł głowę węża-szatana.
Maryja, będąc posłuszną, stała się przyczyną zbawienia zarówno dla siebie, jak i dla całego rodzaju ludzkiego (św. Ireneusz).

Uczestnicząc w zwycięstwie Chrystusa nad grzechem pierwszych Prarodziców, Maryja jawi się jako prawdziwa „Matka żyjących” (LG 56).