„Solidarność” ideą i zadaniem

Wybór polskiego kardynała na Stolicę Piotrową i pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Polski w czerwcu 1979 r., podczas której padły pamiętne słowa „Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze Ziemi. Tej Ziemi”, ożywiły wolnościowe marzenia Polaków. W pełni urzeczywistniły się one rok później, gdy w wyniku masowych protestów robotników w sierpniu 1980 r., zapoczątkowanych przez strajki stoczniowców na Wybrzeżu, powstał Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”. Obok postulatów socjalnych i ekonomicznych wysuwano też żądania wolności religii, radiowej transmisji Mszy św., zniesienia cenzury i swobody zrzeszania się.
Licząca 10 milionów członków, czyli jedną czwartą polskiego społeczeństwa, „Solidarność” daleko wykraczała poza formułę związku zawodowego, stała się bowiem największym w całym bloku wschodnim obywatelskim ruchem pokojowego i demokratycznego oporu wobec komunizmu. Pomysł zarejestrowania „Solidarności” jako jednego, ogólnokrajowego związku o strukturze regionalnej z siedzibą w każdym zakładzie pracy stwarzał przeciwwagę dla zakładowych komórek PZPR. Organizacje związkowe powstały we wszystkich przedsiębiorstwach i instytucjach – władze nie dopuściły jedynie do powołania ogniw „Solidarności” w Wojsku Polskim i Milicji Obywatelskiej.
Program „Solidarności” łączył różnorodne inspiracje ideowe: socjalistyczne (sprawiedliwość społeczna, samorządność i egalitaryzm), katolickiej nauki społecznej (solidaryzm społeczny i pracowniczy, odrzucenie przemocy w rozwiązywaniu konfliktów społecznych) oraz polskiej tradycji niepodległościowej. „Solidarność”, nie wysuwając jednoznacznych żądań, faktycznie sformułowała program wprowadzenia podstawowych zmian ustrojowych w Polsce. Dążyła do realizacji postulatów, stosując różnorodne formy nacisku, w tym strajki okupacyjne w przedsiębiorstwach przemysłowych i budynkach publicznych (powszechne, ostrzegawcze i solidarnościowe) oraz demonstracje uliczne.
Zanim powstał związek zawodowy „Solidarność”, pojawiła się prawdziwa solidarność międzyludzka i to na ogromną skalę. Może nie aż w takim stopniu, ale funkcjonowało to także w kolejnych miesiącach karnawału „Solidarności”. Było wtedy nie do pomyślenia, aby strajkowali nauczyciele, lekarze, pielęgniarki. Nie strajkowali ludzie wielu zawodów, ważnych społecznie.
To „Solidarność” wprowadziła pojęcie strajku solidarnościowego, czyli strajku w obronie praw i interesów pracowników, którzy nie mogą lub nie powinni strajkować. Ich protest ograniczał się do wywieszenia flag i założenia opasek na ramiona, za nich i dla nich strajkowali inni. To bardzo piękna idea. Całkowicie zapomniana i porzucona, choć obecna w polskim prawie. Strajk miał swój etos. Było w tym coś wzniosłego, odartego z egoizmu i partykularyzmów.

Pomoc dla represjonowanych zaczął organizować Kościół. Zaczątkiem zorganizowanej akcji pomocy osobom internowanym i ich rodzinom stały się grupy skupione wokół duszpasterzy akademickich – ks. Stanisława Orzechowskiego i ks. Aleksandra Zienkiewicza, gdzie także gromadzono dane o represjach. Już w marcu 1982 r. powstał powołany przez abp. Gulbinowicza Arcybiskupi Komitet Charytatywny, który prowadził szeroką akcję pomocy internowanym, więzionym i ich rodzinom.
Ważnym centrum skupiającym działaczy podziemnej „Solidarności” było Duszpasterstwo Ludzi Pracy przy jezuickiej parafii pw. Klemensa Dworzaka, które zaczęło funkcjonować po wprowadzeniu stanu wojennego. Jego działalność rozpoczęła się od zbierania informacji o internowanych oraz organizowania pomocy prawnej dla osób szykanowanych przez władze.
Przygotowywano paczki i dostarczano je internowanym oraz ich rodzinom, a także objęto opieką dzieci rodzin internowanych.
Tradycją stały się Msze św. za Ojczyznę odprawiane trzynastego dnia każdego miesiąca.
Bitwa Wrocławska
Struktury podziemnej „Solidarności” koordynowane przez Regionalny Komitet Strajkowy i wyłonioną w czerwcu 1982 r. Solidarność Walczącą były najsilniejsze w kraju.