SKARBY OSTROWA TUMSKIEGO
Ikona Matki Bożej Nieustającej Pomocy
Zwyczaj umieszczania świętych obrazów nad bramą
miasta i wejściem do domu jest bardzo stary i ma swój
początek w pierwszych wiekach chrześcijaństwa.
S. FELICYTA SZEWCZYK CSSE
Wrocław
ARCHIWUM „NOWGO ŻYCIA”
Maryja wspiera Kościół, który
spogląda na Nią z ufnością.
To Ona podtrzymuje
swoim miłosierdziem tego,
kto cierpi i ulega przygnębieniu.
Patrzy łaskawie na poważne
problemy, którymi ludzkość żyje
w obecnym czasie.
ŚW. JAN PAWEŁ II
Idąc od strony mostu ul. Katedralną, głównym traktem Ostrowa Tumskiego, mijamy po prawej stronie oficynę, w której mieści się Caritas. Nad manierystycznym portalem w półkoliście zamkniętej płycinie dostrzec możemy ikonę Matki Bożej. To niezwykłe okno pośród zwyczajnych okien budynku pozwala przenieść swój wzrok w przestrzeń modlitwy i kontemplacji.
To najpopularniejszy obraz maryjny w Kościele katolickim. W Polsce poświęcono mu ponad 130 kościołów.
Święto Matki Bożej Nieustającej Pomocy obchodzimy 27 czerwca. W niemal każdej parafii praktykowane jest nabożeństwo nieustannej nowenny w każdą środę.
Rzymski pierwowzór
W Kościele zachodnim przyjął się wykształcony w Bizancjum typ ikonograficzny, którego najstarszy przykład pochodzi z końca XIII w. – Matka Boża Pasji.
Jej teologiczną treścią jest udział Maryi w zbawczej męce Syna.
Dla licznych obrazów Matki Bożej Nieustającej Pomocy pierwowzorem stała się ikona z kościoła św. Alfonsa w Rzymie, która została przywieziona z Krety pod koniec XV w. Trafiła początkowo do augustiańskiego kościoła św. Mateusza i tam odbierała cześć aż do 1798 r., gdy Rzym został proklamowany republiką, a liczne kościoły zburzono. W 1819 r. augustianie przenieśli się do Santa Maria in Posterula, a wraz z nimi obraz, który umieszczono w bocznym ołtarzu i… zapomniano.
Redemptoryści odszukali go i umieścili w nowo wybudowanej świątyni przy via Merulana. Od 1866 r. rozpoczęli szerzenie kultu tej ikony słynącej cudami. Papież Pius IX był Wielkim czcicielem Matki Nieustającej Pomocy.
Kreta i Wenecja
Obraz skupia w sobie cechy malarstwa Wschodu i Zachodu. Badacze sztuki odnajdują w nim wiele cech bliskich kreteńskim ikonom Andreasa Ritsosa z Kandii oraz malarstwu weneckiemu, wnioskując, że może pochodzić z XVI-wiecznego kręgu szkoły malarstwa wenecko-kreteńskiego.
Wpływy zachodniego malarstwa są widoczne w jaśniejszym i delikatniejszym modelunku twarzy i dłoni.
Hodegetria i Eleusa
Ikona przedstawia Maryję z Dzieciątkiem Jezus w otoczeniu Archaniołów Michała i Gabriela. Maryja została przedstawiona frontalnie, w półpostaci, i przypomina Hodegetrię – „wskazującą drogę”.
Na lewym ramieniu trzyma Dzieciątko Jezus. Jej prawa ręka wskazuje na Syna. To najstarszy i najbardziej rozpowszechniony typ ikonograficzny.
Dostrzegamy tu także podobieństwo do Eleusy – „miłującej i współczującej”: Dzieciątko w swobodnej, lekko poruszonej pozie odwraca głowę i z lękiem patrzy w stronę Archanioła. Obie rączki splata na prawej dłoni łagodnie pochylonej ku Niemu Matki. W tej relacji wyczuwamy głęboką więź duchową i emocjonalną.
Królewski błękit
Głowę i ramiona Maryi okrywa ciemnoniebieski maforion, czyli wierzchnia szata, długi kobiecy szal ozdobiony złotą gwiazdą i krzyżem.
Odsłania czerwoną tunikę – część rękawa i fragment pod szyją. Włosy okrywa błękitny czepek w jaśniejszym odcieniu. Ciemnoniebieska purpura i błękit podkreślają królewską godność Bogurodzicy. Czerwień tuniki symbolizuje ogień Ducha Świętego.
Jest kolorem miłości ofiarnej i macierzyństwa.
Bóstwo i Człowieczeństwo
Dzieciątko odziane jest w zieloną tunikę (chiton) z czerwoną przepaską.
Jego prawe ramię, biodra i nogi okrywa złotobrązowa peleryna (himation).
Zieleń to kolor wyrażający bóstwo Chrystusa, odnowę i życie. Jest kolorem nadziei, młodości i zdrowia.
Brązowy jest kolorem ziemi. Symbolizuje ubóstwo i pokorę. Chrystus […] ogołocił samego siebie, przyjąwszy postać sługi, stawszy się podobnym do ludzi (Flp 2, 7).
Pasek na biodrach Pana Jezusa to wymowny znak. Izajasz prorokował o nadchodzącym Mesjaszu: Sprawiedliwość będzie mu pasem na biodrach, a wierność przepasaniem lędźwi (Iz 11, 5).
Prorocy często posługują się obrazem paska jako kosztownej ozdoby weselnej i części ubioru ściśle przylegającego do ciała w odniesieniu do zachodzącej między Bogiem i jego ludem relacji, której pełne znaczenie objawia się w Chrystusie i Kościele.
Czerwień paska przypomina o ofierze i krwi przelanej na krzyżu.
DETALE Z ORYGINALNEJ IKONY MATKI BOŻEJ NIEUSTAJĄCEJ POMOCY
Z KOŚCIOŁA ŚW. ALFONSA LIGUORI W RZYMIE
WWW.BACLARANCHURCH.ORG
Spadający sandał
Wpatrując się w postać Emmanuela, widzimy ciekawy detal – spadający sandał z Jego prawej stopy.
Subtelnie uchwycony moment przykuwa uwagę.
Komentatorzy widzą w tym geście aluzję do słów Jana Chrzciciela: Pośród was stoi Ten, którego wy nie znacie, który po mnie idzie, a któremu ja nie jestem godzien odwiązać rzemyka u Jego sandała (J 1, 26-27). Maryja jest jedynie godną to czynić. Spadający sandał ze stopy Chrystusa może nawiązywać do zapowiedzi z Protoewangelii mówiącej o potomku niewiasty, który stopą zetrze w proch głowę węża-szatana.
Narzędzia Męki Pańskiej
Z lewej strony, nad ramieniem Maryi, Archanioł Michał, w purpurowej tunice, przez zielony welon trzyma naczynie z żółcią oraz trzcinę z gąbką i włócznię.
Po prawej stronie Archanioł Gabriel w rękach okrytych purpurą wznosi krzyż i gwoździe.
Blask ikony
Złote tło ikony odzwierciedla Obecność Bożą i jest symbolem nieba, gdzie trwa wieczne światło. Świętość Osób na obrazie jest podkreślona przez złote nimby – otoki wokół ich głów. Dzieciątko Jezus ma nimb krzyżowy. Asyst to cienkie linie złota na szatach postaci i w anielskich skrzydłach. Akcentują uproszczony ich kształt.
Imiona Osób zawarto w kontrakcjach greckich liter. ΜΡ – ΘΥ to Meter Theou – Matka Boga. Na wysokości twarzy Dzieciątka widzimy IC XC, co czytamy: Iesous Christos – Jezus Chrystus.
Podobnie, ponad głowami archaniołów czytamy: OΦΓ – Archangelos Gabriel i OΦM – Archangelos Michael.
Nieustająca Pomoc
W trudnych okolicznościach życia szukamy lekarstwa i sposobu na zaradzenie naszym problemom. W dobie pandemii obawiamy się o zdrowie i życie nasze i bliskich.
Oby wszyscy mogli zaczerpnąć
właśnie od Niej,
Matki Nieustającej Pomocy,
światła i natchnienia,
by podążać odważnie
i wiernie drogą zbawienia.
ŚW. JAN PAWEŁ II