ZE ŚMIERCI DO ŻYCIA. RELIKWIE TAJEMNICY PASCHY. CZ. 1

Sudarion z Oviedo

W katedrze w hiszpańskim mieście Oviedo znajduje się Camara Santa
– kaplica, w której w skrzyni zwanej Arca Santa przechowywane są
najważniejsze relikwie, jakie posiadała Hiszpania.

KS. STANISŁAW WRÓBLEWSKI

Ziębice

Sudarion przechowywany jest w Świętej Komnacie
w katedrze w Oviedo od ponad 1250 lat

REINHARD DIETRICH/WIKIMEDIA COMMONS LIC. CC BY-SA 4.0

W tamtych czasach pojawiło się wiele rzeczy, o których nic nie napisano, jak na przykład płótna i Sudarion, w które zawinięte było ciało Pana. Czytaliśmy, że zostały znalezione, ale nigdzie nie napisano, iż były przechowywane. Nie wierzę, że relikwie te zostały zlekceważone i zapomniane, lecz myślę, iż przechowywano je dla przyszłych pokoleń (cyt. za: J. Bennett, Święta Chusta, Święta Krew. Tajemnica Sudarionu z Oviedo, nieznanej relikwii Grobu Pańskiego, Rzeszów–Kraków 2011). Tak problematykę relikwii śmierci i pamięci o zmartwychwstaniu Chrystusa opisał św. Braulion z Saragossy zm. w 651 roku biskup i uczeń św. Izydora z Sewilli wielkiego Ojca Kościoła na Zachodzie. Biskup ten doskonale orientował się w zagadnieniu przechowywanych na terenie Hiszpanii relikwii upamiętniających wydarzenie Męki Pańskiej, gdyż zapewne sam uczestniczył w zabezpieczeniu tego religijnego skarbu przez swojego mistrza, wspomnianego św. Izydora.
Tajemnica Oviedo
Gdy w 1075 roku król Kastylii Alfons VI postanowił sprawdzić, jakie świętości kryła skrzynia, odnaleziono wśród dobrze zabezpieczonych i podpisanych relikwii przedmiot, który wzbudził szczególne zainteresowanie władcy i jego otoczenia. Była to chusta podpisana jako: El Santo Sudario de N. S. J. C., czyli Święta Chusta naszego Pana Jezusa Chrystusa. Nie był to jednak materiał znany w tradycji chrześcijańskiej jako chusta św. Weroniki, określany z języka greckiego w ikonografii jako Acheiropoietos – obraz nie ręką ludzką uczyniony, przedstawiający wizerunek Chrystusa, jaki miał się odbić na materiale ocierającym twarz niosącego krzyż. Na Sudarionie nie znajduje się żadne oblicze ani nawet kontury twarzy skazanego na śmierć Jezusa.
Pomoc w rozwiązaniu zagadki przynosi opis nawiedzenia grobu Chrystusa przez św. Piotra i św. Jana w poranek zmartwychwstania zapisany w Ewangelii wg św. Jana: Nadszedł potem także Szymon Piotr, idący za nim. Wszedł on do wnętrza grobu i ujrzał leżące płótna oraz chustę, która była na Jego głowie, leżącą nie razem z płótnami, ale oddzielnie zwiniętą w jednym miejscu (J 20, 6-7). Jak wynika z powyższego cytatu, nie chodzi także o tzw. Całun Turyński, czyli materiał, którym owinięte było ciało Jezusa z Nazaretu. Mowa jest o chuście spoczywającej na głowie. To właśnie ten przedmiot stał się jedną z najważniejszych relikwii Hiszpanii.
Sudarion jerozolimski
Zwięzły opis śmierci i pogrzebu Chrystusa z Biblii nie zawiera szczegółów ostatniej posługi, jaką wobec zmarłego na krzyżu Jezusa wykonali jego najbliżsi. Wiadomym jest jedynie, że Józef z Arymatei i Nikodem owinęli ciało swojego Nauczyciela w płótna razem z wonnościami, zgodnie z żydowskim sposobem pochówku. Aby więc poznać i rozwiązać tajemnicę Sudarionu, należy przede wszystkim zwrócić uwagę na ówczesne obrzędy sepulkralne.
Zgodnie z panującą zasadą należało zadbać o to, by wszystko związane z krwią zmarłego wraz z nim zostało pochowane oraz aby nie pozostało żadnych śladów „krwi niosącej życie”.
Dlatego też zaraz po stwierdzeniu śmierci Jezusa jego poranioną głowę z wypływającą krwią osłonięto chustą, zabezpieczając w ten sposób tę część ciała. Był to także zabieg mający na celu zachowanie godności wobec misterium śmierci, by oszczędzić z pewnością okrutnego widoku zmaltretowanej cierpieniem twarzy zmarłego. Po zdjęciu z krzyża, przeniesieniu ciała i owinięciu w całun Sudarion również został złożony do grobu.
O takiej funkcji tej szaty wspomina żyjący w V wieku Nonnos z Panopolis w Egipcie, który uzupełnił cytowany fragment Ewangelii wg św. Jana, pisząc, iż była to szata okrywająca głowę i miała węzeł w górnej części, która okrywała włosy. Można powiedzieć, iż w tym miejscu ślad historyczny tej szaty grobowej się urywa, choć pojawiają się źródła z okresu starożytności chrześcijańskiej, wskazujące, iż relikwię tę posiadał św. Piotr, który używał jej jako turban i mocą pozostawionych na niej śladów i plam krwi Chrystusa uzdrawiał, i że używana w ten sposób chusta z czasem została przekształcona na mitrę jako nakrycie głowy biskupów.

Do dzieł tych należą żywot św. Nino z Gruzji zmarłej w 338 roku. Również Izodad z Merv (Turkmenistan) biskup nestoriański w 850 roku w Komentarzu do Ewangelii zapisał, że św. Piotr był stróżem Sudarionu i zanim nałożył na chorego ręce, by go uzdrowić, dotykał swojej głowy owiniętej chustą Chrystusa. Nawet jeśli uznać tego typu dzieła za fantastyczne i związane raczej z budowaniem poczucia religijności wśród wiernych, a także wiary w zbawczą moc Krwi Chrystusa (Eucharystia), to jednak warto wyciągnąć z nich dwa ważne wnioski. Po pierwsze wśród chrześcijan Sudarion nie uległ zapomnieniu, występował w świadomości religijnej i odgrywał ważną rolę w podtrzymywaniu wiary w Chrystusa Zmartwychwstałego. Po drugie te świadectwa dowodzą faktu, iż relikwia ta z pewnością przechowywana była w Jerozolimie przez kilkaset lat.
Bardzo interesującym źródłem poświadczającym istnienie w przestrzeni religijnej motywu Sudarionu jest relacja z pielgrzymki do Ziemi Świętej autorstwa mnicha Anonima z Piaceny z ok. 570 roku. Według tego pątnika nad brzegami Jordanu, w pobliżu miejsca chrztu Pańskiego znajdował się położony w tamtejszych grotach klasztor, w którym przechowywano chustę osłaniającą twarz Chrystusa: W miejscu tym, jak mówią, jest chusta, która była na twarzy Pana (cyt za: Anonim z Piacenzy, Opis pielgrzymki do Ziemi Świętej, w: Do Ziemi Świętej.
Najstarsze opisy pielgrzymek do Ziemi Świętej IV–VIII w., tłum. P. Iwaszkiewicz, Kraków 2010). Umiejscowienie chusty zgadzałoby się z ewakuacją chrześcijan z Jerozolimy w związku z powstaniem żydowskim i zburzeniem świątyni, jak wspomniał o tym Euzebiusz z Cezarei.
Translacja do Hiszpanii
Na podstawie wielu zachowanych manuskryptów średniowiecznych, w tym Codex Valenciennes z miniaturami z IX wieku, udało się zrekonstruować historię przeniesienia relikwii do Hiszpanii. Rekonstrukcja ta wraz z badaniami naukowymi chusty ma niezwykle ważne znaczenie dla innych relikwii Chrystusa, które dokumentują śmierć i zmartwychwstanie Pana.
Najazd na Ziemię Świętą i Jerozolimę dokonany przez Persów w 614 roku spowodował przeniesienie najważniejszych relikwii i innych świętych skarbów chrześcijańskich do Aleksandrii.
Wobec niebezpieczeństwa oblężenia miasta relikwie zostały w 616 roku drogą morską przewiezione do portu Kartagena w Hiszpanii, a następnie przetransportowano je do Sewilli pod opiekę św. Izydora, ówczesnego biskupa tego miasta. W 636 roku przeniesiono je do ówczesnej stolicy religijnej Hiszpanii – do miasta Toledo. W 711 roku wobec inwazji muzułmańskiej ukryto je na pięćdziesiąt lat w górach Asturii. W 761 roku, od lokacji miasta Oviedo, Sudarion wraz z innymi ocalonymi relikwiami Męki Pańskiej przechowywany jest w miejscowej katedrze, w specjalnie wybudowanej kaplicy zwanej Camara Santa – Świętej Komnacie.
Od tej pory relikwia ta jest już poświadczona źródłami ukazującymi jej historię i wydarzenia, jakie z nią się wiązały. Jej sława w średniowieczu wiązała się z faktem, iż Oviedo znajdowało się w pobliżu szlaku pielgrzymiego do Santiago de Compostela.
Przedmiot ten od XVIII wieku jest wystawiany do publicznej czci trzy razy do roku: w Wielki Piątek Męki Pańskiej, 14 września – w święto Podwyższenia Krzyża Świętego, oraz 21 września w liturgiczny obchód św. Mateusza Apostoła.
Relikwia nie jest wyłącznie przedmiotem kultu wiernych przekonanych o jej autentyczności jako poplamionej krwią Pańską chusty, która po śmierci osłaniała twarz Chrystusa. Od wielu lat jest również przedmiotem badań uczonych zrzeszonych w Zespole Śledczych Hiszpańskiego Centrum Sindonologii w Walencji. Rezultaty ich badań, jak również historia i prace badawcze poświęcone innym Szatom Grobowym Jezusa Chrystusa pozwalają na wysunięcie wniosków zaskakujących dla wszystkich zainteresowanych, a z pewnością poznać je powinni chrześcijanie wierzący w śmierć i Zmartwychwstanie Boga-Człowieka.