Wanda na Olimpie

Historia jest opowieścią o człowieku w czasie i przestrzeni. A więc: Wrocław 1939 r. Miejsce i czas, który inaczej będą wspominali Niemcy, inaczej zapamiętają Polacy. O ile przeżyją.
I nieważne, czy będą mieszkańcami dawnego Breslau, z jego świetlaną przeszłością niemieckiej metropolii, czy znajdą się tu na skutek przesiedleń i ucieczek z innych części ziem wcielonych do III Rzeszy, czy podejmą w mieście i jego okolicach niewolniczą pracę jako przymusowi robotnicy niezbędni w rozpędzonym przemyśle wojennym hitlerowskiego imperium.
Jesień 1939
Kiedy rozentuzjazmowani breslauerzy witali zwycięskich żołnierzy gen. Ernsta Bunscha z VIII Korpusu Armijnego, wracających z kampanii na Górnym Śląsku, dla Wandy Łangowskiej rozpoczynał się ostatni etap jej życia.
Niedawno pożegnała w Opolu męża, znajdującego się wraz z siedemnastoma dziesiątkami innych Polaków w transporcie do Buchenwaldu. Państwo Łangowscy byli w rejencji opolskiej znani jako aktywni działacze Związku Polaków w Niemczech: ona – urodzona w górniczej rodzinie Gozdków w Westfalii, zafascynowana sportem dawna harcerka i członkini chóru „Lutnia”, on – urodzony i wychowany w Zakrzewie pod okiem ks. Bolesława Domańskiego, wykształcony dziennikarz, redaktor naczelny dziennika „Nowiny Codzienne”.
Zakochani, w maju 1934 r. wzięli ślub przed ołtarzem Wita Stwosza w Krakowie.
Mieli dla siebie tylko pięć lat, w trakcie których nauczyli się stawić czoła stałym szykanom, zaborowi mienia i codziennym utrudnieniom życia.
Eksmitowana, z nakazem opuszczenia rejencji opolskiej pani Wanda stawiła się 4 października 1939 r. na wrocławskim dworcu z dwójką malutkich dzieci na ręce. Ratunkiem miała być dla niej siostra Józefa, która oferowała mieszkanie przy Hohenzellerstraße (ob. ul. Sudecka) 47/49 i pomoc w znalezieniu pracy. Wkrótce dołączy do nich trzecia siostra, równie aktywna i towarzyska Helena. Miejsce, gdzie przyszło im szukać azylu, żyło wówczas propagandą sukcesu, rozpalającą marzenia o szybkim kresie zwycięskiej wojny, która jawiła się sprawiedliwym odwetem za polskie prześladowania.
W mniejszych sklepach można było zaopatrzyć się w polskie towary, które nieco łagodziły gorzki smak wprowadzonej właśnie reglamentacji żywności.
Przybywających z Generalnej Guberni przymusowych robotników witano w stolicy prowincji śląskiej pogardą, niekiedy bardziej dosadnym gestem.
Wkrótce obozy grupujące na terenie Breslau kilkadziesiąt tysięcy polskich niewolników wrosły w panoramę miasta.
Warunki życia i pracy tych ludzi, niepodlegających żadnemu systemowi pomocy socjalnej, niedożywionych i stale eksploatowanych w niemieckich zakładach przemysłowych, były wynikiem nie tylko sprawnej organizacji, ale i nazistowskiej propagandy wymagającej od Niemców poczucia narodowej dumy i lojalności wobec „rasy panów”.
Przeciwstawienie się jej oznaczało heroiczny akt ratowania zwyczajnej ludzkiej godności, a było nim z pewnością sprawowanie posługi duszpasterskiej w nieistniejącym dziś cmentarnym kościółku św. Rocha na Szczepinie.
Zima 1940
Uciekinierzy i przymusowi robotnicy nie musieli długo szukać pomocy w obcym mieście. Okazało się, że mieszka tu spora grupa rodaków znających miejscowe warunki i język, a przede wszystkim dysponujących kontaktami i wiedzą, jak je spożytkować. Wśród nich najwięcej mówiło się o doktorze Stefanie Kuczyńskim, spieszącym nie tylko z pomocą medyczną, ale także wsparciem duchowym. Obok niego było jednak wielu innych: Franciszek Juszczak, Anna Jasińska, niedawny student Tadeusz Kania, Władysław Magot czy znający kilka języków, pracujący w Arbeitsamt Ludwik Pietrosiński.
W tej grupie odnalazła swoje miejsce także Wanda Łangowska. Mieszkanie jej siostry stanęło otworem dla poszukujących pomocy w znalezieniu lepszych warunków pracy, wyrobieniu papierów czy odszukaniu członków rodziny.