Upadłe anioły

Pytanie o naturę i istnienie demonów jest trudne, czego najlepszym dowodem, iż żaden z filozofów, których czytałem – z małymi i nieznacznymi wyjątkami u Platona – nigdy na ten temat nic nie napisał” – odpowiedział, pytany o upadłe anioły, wrocławski kanonik żyjący w XIII w. – Witelon. I choć od jego czasów wiele wieków minęło, temat ten nadal nurtuje umysły teologów, filozofów czy po prostu wiernych chrześcijan, którzy w swoim życiu, a czasami nawet w samych sobie, doświadczają obecności jakiejś dziwnej siły, która walczy, stara się zwieść, doprowadzić do upadku, i wydaje się, że nigdy człowieka nie odstępuje, i nawet wobec jego oporu nigdy nie daje za wygraną.
Czy demony naprawdę istnieją?
Jeżeli jednak chcielibyśmy się pokusić o nieco głębsze uzasadnienie odpowiedzi na to pytanie, należałoby się odwołać przede wszystkim do Pisma Świętego. Znajdujemy w nim wiele dowodów potwierdzających istnienie Szatana i demonów. Sam termin „szatan” występuje w Piśmie Świętym aż 54 razy. Z kolei termin „diabeł” pojawia się w Biblii 37 razy. Ponadto w Nowym Testamencie spotykamy także inne określenia upadłych aniołów: demony, księstwa, moce, bogowie, duchy nieczyste; czy też bezpośrednio w odniesieniu do Szatana: władca tego świata, smok, wąż starodawny, Belzebub.
Nowy Testament, szczególnie Ewangelia, zawiera bardzo ważną dla nas lekcję dotyczącą istnienia Szatana, ukazując Jezusa, który przychodzi, aby zniszczyć dzieło Złego.

Idąc tropem myślenia amerykańskiego filozofa Petera Kreefta, można powiedzieć, że anioły, jako posiadające intelekt i wolną wolę, mogły dokonywać wyborów.
Jeżeli mogły wybierać pomiędzy dobrem i złem, to mogły oczywiście wybrać zło. Jeżeli zaś wybrały zło, to stały się złe. Stąd można wysnuć wniosek, że skoro istnieją duchy dobre, to mogą też istnieć duchy złe. Jak więc widzimy, na podstawie samego tylko filozoficznego rozumowania wiemy, że demony mogą istnieć, a na podstawie Bożego objawienia mamy pewność, że rzeczywiście istnieją.
Pochodzenie i natura Szatana
Wszystkie byty zostały powołane przez Boga do istnienia jako dobre.
Szatan i pozostałe demony zostały także powołane z nicości do egzystencji jako istoty dobre, chciane i kochane przez Boga. O dobroci wszystkich stworzonych duchów, w tym także późniejszych demonów, zaświadcza chociażby Tacjan w Mowie przeciw Grekom, gdzie podejmując temat duchów nieczystych, stwierdza, że Słowo Ojca stworzyło anioły i ludzi jako istoty wolne i dobre; demony stały się złymi w późniejszym czasie. Jest to o tyle ważne, że wszystkie dary, którymi Bóg obdarzył duchy stworzone, otrzymały także te, które później zbuntowały się przeciwko Niemu. Całą więc swoją pierwotną potęgę złe duchy wykorzystują teraz przeciwko człowiekowi.
Orygenes na przykład podkreśla, że Szatan należał do cherubów, to znaczy najwyżej stojących i najpiękniejszych aniołów. Z kolei św. Grzegorz Wielki pisał, że Szatan (jeszcze jako dobry anioł) posiadał naturę szlachetniejszą niż inne duchy. Był on najszlachetniejszym ze stworzeń, przewyższającym godnością wszystkie inne stworzenia, w tym również inne anioły. Lucyfer (niosący światło) był najwyższym ze wszystkich stworzeń, najwyżej stojącym aniołem, tuż przy Bogu.
Jak to się więc stało, że taki doskonały, piękny i mądry byt zbłądził, i to w taki sposób, pociągając za sobą, jak mówi Tradycja, 1/3 wszystkich stworzonych duchów. Pierwsza rzecz, którą należy podkreślić, to fakt, o którym mówi Katechizm Kościoła Katolickiego w numerze 392, gdzie czytamy, że upadek Szatana i innych duchów polegał na wolnym wyborze dokonanym przez te duchy stworzone, które radykalnie i nieodwołanie odrzuciły Boga i Jego Królestwo. Wybór Szatana był więc owocem jego wolnej woli, na który nie miał wpływu żaden uprzedni warunek czy jakiś nacisk. Godność wolnej woli umożliwia nieposłuszeństwo i popełnienie zła.
Dlaczego i w którym momencie Lucyfer dokonał takiego wyboru? Tutaj pojawiają się u wielu autorów różne odpowiedzi. Niektórzy z nich, opierając się na fragmencie tekstu z Księgi Rodzaju (6, 1-4), wskazywali na grzech seksualny aniołów, którzy mieli cudzołożyć z istotami ziemskimi.
Do takich wniosków doszedł w swoich rozważaniach chociażby św. Justyn, który w „Apologii drugiej” wskazuje, że ze współżycia aniołów z kobietami zrodziły się demony.