Zanim przeminął czas kołatania

Tytuł nawiązuje oczywiście do marszu I Brygady Józefa Piłsudskiego, ale historia, którą chcę opowiedzieć, wydarzyła się daleko od miejsca, gdzie pieśń ta powstała, i kilka tygodni przedtem, zanim wykonano ją po raz pierwszy. Opowieść ta nie ma nic z brawurowej legendy legionowej przypomnianej choćby niedawno na ekranach kin. Może tylko zgadza się ze skargą towarzyszy Brygadiera Piłsudskiego, że nigdzie poza Galicją nie byli zrozumiani, że wszędzie uważano ich za otumanionych straceńców. Ich misja wybitnie nie powiodła się także na Dolnym Śląsku, a wybory miejscowych działaczy polskich okazały się trudną lekcją dla polityków, którzy spotkali tu twardych realistów doświadczonych latami zmagań z germanizacją.
Misja pierwsza
Jesień 1914 r. nie przyniosła Austro-Węgrom sukcesów. Klęska poniesiona pod Warszawą i Dęblinem, mimo zbombardowania stolicy przez sterowce sojuszniczej armii niemieckiej, spowodowała, że Paul von Hindenburg musiał salwować się ucieczką przed okrążającym marszem Rosjan, przede wszystkim jednak pokazała, że wojna nie zakończy się spodziewanym błyskawicznym zwycięstwem. Konieczne okazało się przegrupowanie wojsk i zmiana strategii na froncie wschodnim. Taki był punkt widzenia państw centralnych. Ich polscy poddani i poddani cara Mikołaja II mieli prawo oceniać te wydarzenia inaczej. Oto zniszczenia dotknęły nie tylko stolicę Królestwa Polskiego, nie tylko wojska niemieckie dopiero co zrównały z ziemią Kalisz, a główne działania frontowe przyniosły pierwsze straty śmiertelne polskim żołnierzom walczącym w mundurach zaborczych armii, realne stało się zagrożenie obcą okupacją, zwycięstwem silniejszego, niekoniecznie bardziej przyjaźnie nastawionego do Polaków zaborcy. Królewiacy bali się Niemców, Wielkopolanie i Ślązacy – Rosjan, choć krążyły opinie o szerokim planie jednoczenia wszystkich ziem pod berłem cara, a nic nie wydawało się gorsze od brutalnej walki z polskością, jaką od lat prowadziła ekipa wilhelmińska. Elity galicyjskie poddawały tę rzeczywistość jeszcze innej ocenie – żądały natychmiastowej aktywności, zaangażowania żołnierskiego i politycznego Polaków, wierząc, że pierwszym ich wrogiem jest bierność wobec wypadków międzynarodowych.
Kraków ufał austriackim obietnicom o polskich formacjach wojskowych. Naczelny Komitet Narodowy pracował nad naborem do Legionów Wschodniego i Zachodniego, z których wówczas tylko ten ostatni miał wziąć udział w boju u boku armii austriackiej.
Agitacji legionowej wśród Polaków pod zaborem pruskim początkowo nie podejmowano. Dopiero znający realia śląskie i wielkopolskie, pochodzący z rodziny westfalskich górników Wiktor Stachowiak miał przekonać polskie władze w Krakowie do podjęcia misji werbunkowej w Poznaniu i Wrocławiu.
Posiadając odpowiednie zezwolenie dowódcy garnizonu wrocławskiego na kilkudniowy pobyt, krakowski kurier stawił się w stolicy prowincji śląskiej 8 listopada 1914 r. Jego celem było stworzenie struktur Organizacji Pomocy Legionom i powołanie do życia stałego czasopisma legionowego.
Wrocław wydawał mu się dobrym punktem wyjścia akcji na Dolnym Śląsku przede wszystkim ze względu na aktywność mieszkających tu Polaków, ich pewną zamożność i posiadane kontakty w terenie.
Chętnym do współpracy okazał się szybko młody Tadeusz Kamiński, syn miejscowej działaczki Koła Polek.
Brak o nim bliższych wiadomości poza tym, że był członkiem wrocławskiego „Sokoła”, którego władze, zdaje się, nie miały żadnej wiedzy na temat planów Kamińskiego. Przekonany do idei walki u boku Austriaków w polskich formacjach został mianowany kierownikiem terenowego komisariatu Organizacji Pomocy Legionom, miał też udzielić subwencji na wydanie planowanego periodyku.