Moja Niedziela

Czytany w oryginale tekst Ewangelii Janowej musi być naprawdę nadzwyczajny. Tłumaczenie bowiem to literacki majstersztyk: piękna gra znaczeń wyrazu „słowo”, a przede wszystkim ten nieprawdopodobny rozmach w przejściu z metafizycznego początku do konkretnego „Jan mu było na imię”! W największym skrócie mówiąc, jest to kultowy kawałek Ewangelii. Ale doskonałość obrazowania i perfekcja języka to nie wszystko. Tym, co naprawdę rzuca na kolana, jest nieprzystawalność i nadrzędność wizji ewangelisty w stosunku do jakiegokolwiek wcześniejszego wyobrażenia Boga. Nawet para Bóg–Mądrość z pierwszego czytania wydaje się nie oddawać Istoty, którą opisuje Jan. Nie tylko to: jego opis jest głębszy niż wszystkie starotestamentowe porównania do „miecza obosiecznego” czy „płomienia”. Preegzystencja Boga, który jest jednym z Synem – Logosem, sprawcza wszechmoc Syna, niewidzialność Ojca i jednocześnie ziemska obecność Syna, narracyjne opisanie celowości stworzenia i celowości zbawienia – nie starczy tu miejsca, żeby wymienić wszystko, co skrywa tych kilkanaście linijek. Jest to, nawet dla wątpiących, tekst tak nasycony znaczeniami, że trudno odnaleźć jakikolwiek poemat czy rozprawę podobnego kalibru. Wystarczy teraz, że zdamy sobie sprawę, że w takiego Boga wierzymy. Nie w płytkie wyobrażenia antropomorficznego dziadka z brodą, z którego śmieją się ateiści, ale w Żywe Słowo, które jest zawsze większe niż jakiekolwiek nasze wyobrażenia. Odwagi zatem w przyznawaniu się do Niego, bo nie ma nic, co mogłoby nas skrzywdzić, kiedy to Słowo jest z nami.

Jeszcze tydzień temu rozważaliśmy chrzest Jezusa udzielony mu przez Jana Chrzciciela. A tymczasem znów dostajemy opis tego samego wydarzenia, z tą różnicą, że opisany nie przez Mateusza, lecz przez Jana.
No dobrze, myślę sobie – ale to już przecież wiemy. Czy nie należałoby zadziałać efektywniej i podać jakiś inny, mniej znany może fragment Ewangelii, dzięki czemu więcej moglibyśmy jej przyswoić? Ewangelista maluje jednak to samo wydarzenie, używając słów tak ważnych, że stały się częścią naszej liturgii: „Oto Baranek Boży, który gładzi grzechy świata”. Przyznam się, że od dziecka rozumiałem to słowo tak, jak dzisiaj byśmy je zinterpretowali, a mianowicie jako trzecią osobę czasownika „gładzić”, czyli „głaskać”. Tymczasem jest to nieistniejąca forma niedokonana czasownika „zgładzić”. Tłumaczenie zatem pozostawia tu wiele do życzenia – jeśli już miałbym wybierać formę niedokonaną (co samo w sobie jest karkołomne), powiedziałbym „zgładza”, co zresztą i tak jest błędem, jako że „zgładzić” posiada jedynie formę dokonaną. Ta archaiczna forma może być dziś rzeczywiście niezrozumiała, dlatego do jej zrozumienia warto dodać, że jeszcze w XVI wieku mieliśmy pochodzący z tego samego rdzenia rzeczownik „gładziciel”, a zatem ten – i tu dochodzimy do znaczenia biblijnego – który „znosi, kasuje, wymazuje, puszcza w niepamięć”. Warto jeszcze napomknąć, że „gładzenie”, czyli wyrównywanie, usuwanie nierówności, wygładzanie, ma również pewną semantyczną część wspólną ze „zgładzeniem”. W tym kontekście jednak to, co powinno być „gładzone”, to nie grzech, ale świat, który w ten sposób byłby z grzechów oczyszczony – co z kolei przywołuje na myśl słowa z Księgi Izajasza o tym, by „wypełniać doliny” i „zrównywać góry i pagórki” – czyli w istocie metaforycznie „gładzić” Ziemię. Z rozważań tych możemy wyciągnąć wreszcie taki wniosek, że Nowy Testament wypełnia i dopełnia Stary w sposób, jakiego nawet byśmy się nie spodziewali.