Rodzice i chrzestni
Wymagania stawiane przez Kościół
przy sakramencie Chrztu
Wymagania stawiane dorosłemu kandydatowi do Chrztu św. są inne niż te,
które stawia się dziecku, które rodzice przynoszą do Kościoła. Jednak w przypadku
tego co niezbędne, to właśnie rodzice powinni wypełniać warunki, które mają później
przekazywać swoim dzieciom poprzez ich wychowanie katolickie.
KS. BARTOSZ TROJANOWSKI
Wrocław
Rodzice w imieniu dziecka wyrażają intencję przyjęcia sakramentu chrztu
PIXABAY.COM
Sakrament Chrztu św. jest pierwszym sakramentem, który otwiera możliwość przyjmowania innych sakramentów. Jest to sakrament konieczny do zbawienia.
Wymagania do Chrztu św.
Jeden z przepisów prawa kanonicznego zawiera wymagania mówiące, że dorosły kandydat powinien wyrazić wolę przyjęcia Chrztu św., ponieważ ona jest niezbędnym warunkiem do tego, aby ten sakrament został udzielony.
Ponadto dorosły kandydat powinien posiadać znajomość głównych prawd wiary i obowiązków chrześcijańskich.
Jego przygotowanie rozciągnięte jest w czasie, który nazywany jest katechumenatem. W tym czasie powinien też być pouczony o konieczności żalu za grzechy, który jest niezbędnym warunkiem związanym z przyjęciem Chrztu św. – jest to powodowane faktem, że ten sakrament gładzi również grzechy popełnione przez kandydata w ciągu jego życia (por. kan. 865 §1 KPK).
W przypadku kiedy dorosły kandydat do Chrztu św. znajduje się w niebezpieczeństwie śmierci, oprócz znajomości głównych prawd wiary powinien wyrazić w jakikolwiek sposób swoją intencję przyjęcia Chrztu św. oraz złożyć przyrzeczenie, że będzie zachowywał w życiu nakazy chrześcijańskiej religii (por. kan. 865 §2 KPK). Najważniejsze prawo salus animarum – zbawienie dusz (por. kan. 1752 KPK) – przede wszystkim w materii uświęcającego zadania Kościoła ma swoje pierwszorzędne zastosowanie, stąd też w przypadku niebezpieczeństwa śmierci widoczne jest zmniejszenie do niezbędnego minimum wymagań co do kandydata, tak aby nie pozbawić go najważniejszego dobra.
Wymagania stawiane rodzicom dziecka
W pierwszej kolejności Kodeks Prawa Kanonicznego co do rodziców przypomina, że to oni mają obowiązek troszczyć się, żeby ich dzieci zostały ochrzczone w pierwszych tygodniach ich życia. Możliwie jak najszybciej po urodzeniu. A co więcej, Prawodawca usilnie zachęca, aby jeszcze przed urodzeniem dziecka udali się do proboszcza, aby poprosić o sakrament Chrztu św. dla dziecka i by mogli się do tego odpowiednio przygotować (por. kan. 867 §1 KPK). Jest to nie tylko troska o właściwe przygotowanie, ale jednocześnie zewnętrznie wyrażone pragnienie przyjęcia sakramentu Chrztu św. dla dziecka, a w przypadku gdyby z jakiegoś powodu dziecko nie zdążyło przyjąć sakramentu Chrztu św. z wody, to Chrzest pragnienia jest stawiany przez św. Tomasza z Akwinu co do skutków na równi z męczeństwem i przyjęciem znaku obmycia wodą w sakramencie Chrztu św. To dlatego jest tak istotne, aby traktować bardzo poważnie zobowiązanie, jakie nakłada na rodziców ten przepis prawa kanonicznego.
Ponadto Kościół wymaga od rodziców lub przynajmniej jednego z nich, lub prawnego opiekuna, aby wyrazili zgodę na Chrzest św. swojego dziecka (por. kan. 868 §1 KPK). To oni w imieniu dziecka wyrażają intencję przyjęcia tego sakramentu. Dlatego nie można powiedzieć, że dokonuje się to poza wolą przyjmującego. W tym momencie dziecko nie jest w stanie samo stanowić o sobie i w większości przypadków to rodzice podejmują decyzje dotyczące dziecka, także takie, które mają wpływ na jego przyszłość (nie tylko chodzi o przyjęcie sakramentu Chrztu św., ale także wybór lekarza, szkoły, przynajmniej w tych pierwszych etapach, miejsca zamieszkania itd.). Jest to realizacja władzy rodzicielskiej, która powinna kierować się dobrem dziecka.
Rodzice powinni wykazać, że istnieje uzasadniona nadzieja, że dziecko będzie wychowane po katolicku.
Duszpasterz ma zatem prawo wymagać, aby to właśnie rodzice przekonali go, że taka nadzieja jest. W praktyce może się to przedstawiać wypełnieniem warunków stawianych kandydatom dorosłym do tego sakramentu.
Ponieważ to w pierwszej kolejności rodzice wypełniają zadanie katechetów dla swoich dzieci, dlatego tak istotna jest ta nadzieja wychowania katolickiego.
W przypadkach, w których rodzice nie wypełniają tego obowiązku, można jeszcze weryfikować, czy rodzice chrzestni gwarantują taką nadzieję przekazania wiary katolickiej dziecku. Jest to istotne, ponieważ jeśli zupełnie nie ma takiej nadziei, Prawodawca stwierdza, że „chrzest należy odłożyć zgodnie z postanowieniami prawa partykularnego”. Rodzice powinni być poinformowani o przyczynie odłożenia Chrztu św. ich dziecka (por. kan. 868 § 1, 2° KPK).
W przypadku kiedy dziecko znajduje się w niebezpieczeństwie śmierci, powinno zostać natychmiast ochrzczone (kan. 867 §2 KPK). A co więcej, jeśli rodzice są katolikami lub w szerszej perspektywie patrząc – chrześcijanami, a dziecko znajduje się w niebezpieczeństwie śmierci, to jest ważnie i godziwie ochrzczone, nawet wbrew woli rodziców (por. kan. 868 §2 KPK). Jest tak dlatego, że prawo zbawienia jest najważniejszą regułą postępowania.
Chodzi przecież o dobro szczęścia wiecznego dla dziecka. Jeśli rodzice, którzy sami są ochrzczeni, z jakiegoś powodu nie rozumieją tego dobra, które oddalają od swojego dziecka, to można powiedzieć, że Kościół w pewien sposób „ogranicza duchowo” im władzę rodzicielską w tej materii.
I intencję ochrzczenia dziecka w niebezpieczeństwie śmierci wyraża sam.
Rodzice chrzestni
Prawo kanoniczne określa również rolę rodziców chrzestnych oraz wymagania stawiane wobec nich.
Rodzic chrzestny ma dorosłemu towarzyszyć w chrześcijańskim wtajemniczeniu, w przypadku kiedy jest rodzicem chrzestnym małego dziecka, to wraz z rodzicami przedstawia je do Chrztu św. Jednym z najistotniejszych zadań chrzestnego jest troszczyć się, aby ochrzczony prowadził życie chrześcijańskie odpowiadające godności dziecka Bożego, którym się stał, przyjmując sakrament Chrztu św., oraz aby ochrzczony wypełniał wiernie obowiązki złączone z przyjęciem tego sakramentu. Stąd też należy powiedzieć, że ze względu na istotną rolę rodziców chrzestnych w życiu neofitów – młodych chrześcijan – wymagania stawiane wobec nich są również duże.
Wśród wymogów stawianych wobec chrzestnych są wymagania formalne, m.in. takie jak ukończenie 16. roku życia, chyba że został określony inny wiek przez biskupa diecezjalnego lub proboszcza albo szafarz uznał, że słuszna przyczyna pozwala na dopuszczenie wyjątku; kolejny warunek zakłada, że kandydat na chrzestnego jest wolny od jakiejkolwiek kary kanonicznej zgodnie z prawem wymierzonej lub deklarowanej oraz nie jest ojcem lub matką przyjmującego Chrzest św. – ponieważ ma on wspierać rodziców w pełnieniu tej funkcji. Najistotniejszymi wymaganiami są jednak te, które mówią, że kandydat na chrzestnego powinien posiadać wymagane do tego kwalifikacje oraz intencję pełnienia tego zadania.
Skoro ma wspierać osobę ochrzczoną we właściwym życiu chrześcijańskim, to sam powinien odznaczać się takim życiem. Dlatego oprócz tego, że jest katolikiem, bierzmowanym i przyjął już sakrament Najświętszej Eucharystii, powinien prowadzić życie zgodne z wyznawaną wiarą i odpowiadające funkcji, jaką ma pełnić (por. kan. 874 KPK).
Ten element niestety w ostatnim czasie jest coraz mniej rozumiany przez rodziców, być może dlatego, że nie uświadamiają sobie istoty godności chrzestnego, która nie sprowadza się tylko do samej uroczystości przyjęcia sakramentu, ale przez cały etap wzrastania w wierze poprzez kolejne etapy wtajemniczenia chrześcijańskiego. To właśnie rodzice i chrzestni w przypadku małych dzieci dają poczucie tej nadziei, że dziecko będzie wychowane w wierze katolickiej i dlatego zostały określone wobec nich konkretne wymagania, tak aby można było stwierdzić, czy owa nadzieja w danej rodzinie rzeczywiście istnieje.
