Znaleziono „Święty Graal”

Nie po raz pierwszy na łamach „Nowego Życia” dzielę się wiedzą o najnowszych badaniach związanych z dziełem stworzenia i wystosowania Orędzia biskupów polskich do ich niemieckich braci w Chrystusowym Urzędzie Pasterskim z 1965 r. Dokument ten był jednym z najważniejszych kroków do pojednania polsko-niemieckiego po II wojnie światowej i odegrał znaczącą rolę w kształtowaniu idei europejskiej.
Wracam do tej sprawy po doniesieniach ostatnich dni. Badacze z Ośrodka „Pamięć i Przyszłość”, pod kierownictwem dr. Wojciecha Kucharskiego, odnaleźli rękopis słynnego listu polskich biskupów. Napisany ręką wrocławskiego abp. Bolesława Kominka przeleżał 54 lata w szafie Polskiego Papieskiego Instytutu Kościelnego w Rzymie.
Dlaczego (i dla kogo) to takie ważne? Przede wszystkim znalezisko zelektryzowało krąg historyków, specjalistów zajmujących się problematyką XX-wiecznych relacji polsko-niemieckich. W tym kręgu – nieujawniony dotąd rękopis Orędzia – traktowany był niczym Święty Graal, którego poszukiwania trwały od wielu lat. Dotąd znaliśmy tekst Orędzia z maszynopisu, który zawiera jego finalną wersję. Został sporządzony w języku niemieckim i był podpisany przez polskich biskupów, którzy przebywali w Rzymie w końcowym okresie obrad Soboru Watykańskiego II. Ta oficjalna wersja Orędzia znajduje się obecnie w archiwum kościelnym w Kolonii. Poza tym znamy jeszcze kilka innych wersji roboczych dokumentu. Dotąd nie było jednak rękopisu.
Jego odkrycie przesądza ostatecznie, że tekst Orędzia w całości został napisany samodzielnie przez abp. Kominka (ponad 90% tekstu rękopisu odpowiada wersji z Kolonii), od razu po niemiecku. Już w rękopisie widnieje zdanie „udzielamy wybaczenia i prosimy o wybaczenie”.
Rękopis pozwoli w przyszłości jeszcze lepiej upowszechniać wiedzę o B. Kominku i jego dziele. Już dziś wiele osób w Polsce i na świecie wskazuje, że pojednanie polsko-niemieckie, zainicjowane wówczas przez wrocławskiego arcybiskupa, miało kluczowe znaczenie dla możliwości rozszerzenia UE po upadku komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej. Już samo to wystarczy, by wprowadzić naszego kardynała do panteonu Europejczyków XX w. Polska dała kulturze Europejskiej i światowej kilkanaście tekstów, które są wpisane na listę UNESCO „Pamięć świata”. Należą do nich m.in. autograf dzieła Mikołaja Kopernika De revolutionibus, akt Unii Lubelskiej, Księga Henrykowska czy rękopisy Fryderyka Chopina. Znalezisko wrocławskich badaczy umożliwi ubieganie się o wpis na tę listę także Orędzia. A to może mieć duże znaczenie dla promocji Polski w świecie. Niewykluczone też, iż staranie o nadanie takiego statusu Orędziu z 1965 r., niejako przy okazji, posłuży jako głos w dyskusji o konieczności powrotu Europy jako wspólnoty politycznej do pierwotnych idei założycielskich, które fundowane były na chrześcijańskich podstawach.