Historyczne drogi Pieszej Pielgrzymki Wrocławskiej

Zanim w roku 1981 po raz pierwszy w sposób oficjalny wyruszyła do Królowej Polski
na Jasną Górę Piesza Pielgrzymka Wrocławska (dalej PPWr), istniały już w latach 50.
ubiegłego wieku zaczątki ruchu pątniczego w Kościele dolnośląskim.

KS. ALEKSANDER RADECKI

Wrocław

Częstochowa, 1981.
Piesza Pielgrzymka Wrocławska
na Jasną Górę,

ARCHIWUM PPWR

Inicjatywa organizowania tych rekolekcji wypłynęła ze strony ludzi świeckich (m.in. panie: Soterie Raubo, Janina Krajdocha, Elżbieta Krawiec) oraz kilku księży i była realizowana na miarę ówczesnych możliwości.
Pielgrzymki piesze przed 1981 r.
Grupy pątników były niemal kameralne (ok. 30 osób), ale od początku realizowano w czasie drogi wyraźny program duchowy, dbając również o charakter pokutny wędrówki (np. każdy z uczestników niósł własny plecak z żywnością i odzieżą przez całą drogę).
Nie starano się wtedy o jakąś szczególną reklamę dla tych pielgrzymek; ich uczestnicy rekrutowali się głównie spośród grona osób znanych organizatorom.
Pątnicy cieszyli się poparciem władzy kościelnej oraz pomocą duszpasterską księży dojeżdżających na trasę lub też korzystali z posługi kapłanów pracujących na terenie mijanych parafii czy w miejscach noclegów. Życzliwość i gościnę okazywały pielgrzymom także klasztory żeńskie i męskie (Kluczbork, Wołczyn, Borki Wielkie) oraz spotykane na trasie rodziny księży czy kleryków.
Dodajmy, że udział w tych pierwszych pielgrzymkach wymagał od wędrowców silnej motywacji religijnej, ducha ofiary i odwagi, gdyż w świetle ówczesnych przepisów prawa państwowego taki ruch religijny był nielegalny.
W latach 1977–1980 bardzo wielu wrocławian znalazło się w gronie uczestników „17” Warszawskiej Pielgrzymki Pieszej, a ich liczba pozwalała na myślenie o odłączeniu się od tej pielgrzymki giganta.

Rozwój ruchu pątniczego od 1981 r.
Formalne polecenie zorganizowania „rekolekcji w drodze” dla wiernych archidiecezji wrocławskiej otrzymali w roku 1980 od Metropolity Henryka Gulbinowicza duszpasterze: ks. Stanisław Orzechowski oraz ks. Andrzej Dziełak. Sztaby pielgrzymkowe mieściły się w ośrodkach duszpasterstwa akademickiego przy ul. Bujwida 51 i ul. Katedralnej 4. Wzorem dla tworzenia I PPWr były – co zrozumiałe – formy i zwyczaje wypracowane na szlakach warszawskich. Stopniowo jednak Wrocław dopracowywał się własnego stylu i pociągnięć organizacyjnych, uwzględniając aktualne postanowienia władz kościelnych i państwowych odnośnie do pielgrzymek.
Po I PPWr, która wyruszała na Jasną Górę 7.08.1981 r., liczba pielgrzymów systematycznie wzrastała, co zaczęło mieć konkretny wpływ na decyzje organizacyjne związane z planowanym szlakiem przemarszu kilku, a nawet kilkunastu tysięcy ludzi.
Jedną z decyzji logistycznych stało się utworzenie dwóch nurtów, które szły równolegle w ramach tej samej wspólnoty wędrującego Kościoła, aby w ten sposób zapewnić możliwość noclegów w mijanych wsiach i na polach namiotowych, dostęp do wody, sprawne przechodzenie poszczególnych etapów oraz ułatwić organizowanie nabożeństw podczas marszu.
Dlatego w roku 1991 z PPWr wyłoniony został tzw. Nurt Południowy, wędrujący oddzielną trasą, skupiając pielgrzymów ziemi kłodzkiej, noworudzkiej, ząbkowickiej, dzierżoniowskiej i świdnickiej.

PPWr 1986

ZDJĘCIA: ARCHIWUM KS. ALEKSANDRA RADECKIEGO

W drodze do Królowej Polski.
Na zdjęciu ks. Stanisław „Orzech” Orzechowski

Pewnym przygotowaniem do realizacji tego planu była wspólna droga kilku grup pielgrzymów, którzy łączyli się z pielgrzymką matką w Trzebnicy.
Podział administracyjny archidiecezji wrocławskiej sprawił, że wierni należący od dnia 25.03.1992 r. do diecezji legnickiej, a od 25.03.2004 r. do diecezji świdnickiej doczekali własnych, odrębnych szlaków na Jasną Górę, choć był i taki czas, gdy nurty te jednoczyły się przed wejściem do Częstochowy.
Trasa i termin PPWr
Wytyczony na początku szlak z Wrocławia na Jasną Górę był nieustannie modyfikowany. Z jednej strony wyszukiwane były nowe skróty, a z drugiej brano pod uwagę aktualne warunki noclegowe w poszczególnych miejscowościach oraz liczbę pielgrzymów.
Wpływ na zmiany trasy (nawet w ostatniej chwili) miały też warunki atmosferyczne (np. w 1985 r. zalane były drogi i pola) czy nieskoszone zboża na trasie planowanego przemarszu, a nawet płonące lasy. Zdarzało się także poszczególnym grupom pomylić drogę i wtedy konieczne było pokonywanie dodatkowych kilometrów.

Datę wymarszu PPWr związano z uroczystością Wniebowzięcia NMP (15 sierpnia), stąd planując trasę na dziewięć dni, wyjście z Wrocławia wyznaczał dzień 7 sierpnia. Doświadczenie I PPWr skłoniło organizatorów do przyjęcia daty 6 sierpnia (święto Przemienienia Pańskiego). Decyzja taka rodziła jednak inne komplikacje (np. sprawa noclegów z 14/15 sierpnia) i dlatego od X PPWr przywrócono datę pierwotną. XI PPWr wyruszyła już 5 sierpnia ze względu na VI Światowe Spotkanie Młodych z Ojcem Świętym Janem Pawłem II. W latach następnych ustalano początek PPWr na 2 sierpnia, ale nie należy przypuszczać, że tak już pozostanie na zawsze.
A dlaczego przez Trzebnicę?
Rzeczywiście: idąc z Wrocławia od razu do Oleśnicy, oszczędzilibyśmy ok. 30 km, czyli jeden dzień marszu. Odpowiedzią jest wskazanie na powiązanie wspomnienia liturgicznego św. Jadwigi z Trzebnicy i dnia wyboru papieża Jana Pawła II (16.10.1978) z główną intencją pielgrzymek, którą stanowi zawsze modlitwa za Ojca Świętego.

Na pielgrzymkowym szlaku

Pośród braci i sióstr

Uczestnicy PPWr

Jedna wielka rodzina

Dlatego Trzebnica z grobem Księżnej Śląskiej jest z pewnością „po drodze” z Wrocławia do Częstochowy i pielgrzymi nigdy tego nie kwestionowali.
Potwierdzeniem głębokiego rozumienia tej motywacji religijnej jest swoisty epilog każdej sierpniowej pielgrzymki jasnogórskiej, który znów prowadzi do grobu św. Jadwigi. Ta jednodniowa pielgrzymka w sobotę najbliższą daty liturgicznego wspomnienia św. Jadwigi cieszy się ogromną popularnością, spotęgowaną także corocznymi zaproszeniami pasterza archidiecezji w jego odezwach do wiernych Dolnego Śląska.
Do Ostrej Bramy w Wilnie
PPWr zrodziła (jak dotąd) jeszcze dwie piesze pielgrzymki wrocławian do Ostrej Bramy: w dniach 17–26.08.1992 r. oraz rok później, w związku z pielgrzymką Jana Pawła II do krajów nadbałtyckich (25.08–6.09.1993). W ten sposób spełniło się wielkie marzenie głównego przewodnika, ks. Stanisława Orzechowskiego, który już wiele lat wcześniej planował zorganizowanie takiej świętej wyprawy.
W dniu 17.08.1992 r. grupa ok. 200 osób dojechała wraz z potrzebnym sprzętem i żywnością wieczornym pociągiem z Wrocławia do Kuźnicy Białostockiej (zarezerwowano cztery wagony), a stamtąd przez sześć dni wędrowała do Wilna, gdzie przebywała przez kolejne dwa dni.

Wydarzenie to odbiło się głośnym echem zwłaszcza na Białorusi, gdyż główną intencją pielgrzymów było budowanie trudnego pojednania między narodami Polski, Białorusi i Litwy oraz dziękczynienie za niepodległość.
W tym celu rozdawano spotykanym na trasie ludziom specjalną odezwę, wyjaśniającą w trzech językach cel tej pielgrzymiej drogi.
Cenne inicjatywy
Warto dodać, że ku Częstochowie w sierpniu zmierzała także Pielgrzymka Sudecka z Krzeszowa (ok. 150 osób).
Ojcowie kapucyni z Wrocławia wraz z Dolnośląskim Towarzystwem Cyklistów organizują pielgrzymki rowerowe na Jasną Górę. Od roku 1973, na przełomie sierpnia i września, idą do Królowej Polski w swoim gronie alumni III roku Wyższego Metropolitalnego Seminarium Duchownego we Wrocławiu, odprawiając w ten sposób swoje szczególne rekolekcje przed przyjęciem stroju duchownego.
Tak oto po latach tworzenia się PPWr mapka szlaków pątniczych całej archidiecezji wrocławskiej wygląda bardzo interesująco i wciąż jest na niej sporo miejsca dla kolejnych.

Korzystałem z własnych opracowań:
Pielgrzymka Wrocławska 1981–1989, Mokrzeszów 1990;
praca licencjacka:
Piesza Pielgrzymka Wrocławska na Jasną Górę w latach 1981–1994,
Wrocław 1995, z aneksami (I część tej pracy opublikowano w:
„Studia Claromontana” t. 16, Jasna Góra 1996, s. 73–176);
Orzech!, Wrocław 2000, s. 65–75 i 399–402.

Wielu pielgrzymów korzysta
z ogromnej gościnności gospodarzy
mijanych miejscowości

Trudom pielgrzymiej wędrówki
towarzyszą modlitwy i śpiew

Pielgrzymi modlą się za ojczyznę
pod Przeprośną Górką

ZDJĘCIA: ARCHIWUM KS. ALEKSANDRA RADECKIEGO