Kilka listów z Wrocławia polską ręką skreślonych

Zanim bowiem po Listopadowej Nocy zwichnięto ich romantyczne wizje wolnej Polski, przybywali tu jako młodzi po prostu ciekawi świata.
Rodacy na wrocławskiej wszechnicy
Wśród takich młodych podróżników znalazł się galicyjski adept filozofii, Tadeusz Wasilewski, który 9 lipca 1820 r. zwiedził Wrocław w drodze do stolicy Niemiec. W liście do rodziców bez większego zachwytu opowiadał o swoim pobycie w mieście, które ze swoimi 70 tysiącami mieszkańców wydawało się przeludnione, gdzie obok powstających nowoczesnych kamienic wciąż straszyły zaniedbane stare zabudowania, gęsto rozlokowane wzdłuż ciasnych uliczek, teatr nie przyciągał ciekawym repertuarem, a na dodatek brakowało miejsc do spotkań towarzyskich i zabaw. Nasz podróżnik zauważył jednak, że oswobodzony ze zburzonych przez Napoleona murów miejskich Wrocław ma wspaniałe bastiony, z których można podziwiać podmiejskie ogrody, pałace i „statki z rozpuszczonymi żaglami” przeglądające się w Odrze. Nad jej brzegami i dawną fosą, po której pływały miejskie łabędzie, zaprojektowano „piękną bardzo przechadzkę”, czyli ciąg zielonych alej obsadzonych drzewami i pyszniących się wielogatunkowymi kwiatami. Dowiedziawszy się o polskich studentach tutejszego uniwersytetu, pospieszył Wasilewski ich odszukać. Znalazł ich zaledwie garść – trzydziestu – ale jakże zżytych ze sobą. Młodzi zabrali Wasilewskiego na mszę, na której jednak panował tak odmienny od polskich nabożeństw pruski dryl pod okiem „dwóch olbrzymich pajuków z wielkiemi laskami, chodzących po kościele jak cenzory po szkole”, że nie odnalazł tam miejsca dla siebie. Wypada dodać, że wśród owych spotkanych przez Tadeusza adeptów nauki był zapewne Michał Kolicki, dusza towarzystwa.
To on za kilka miesięcy miał witać po polsku zdziwionego tym faktem koncertującego w Auli Leopoldina pianistę i kompozytora Karola Lipińskiego, który odwdzięczył się studentom kantatą na cztery głosy.
U pana Korna w Oświcach
Nieco bardziej kolorowy obraz śląskiej krainy oddaje list pisany kilka lat później przez nieznanego z imienia i nazwiska podróżnika polskiego, który przebywał tu w różnych miejscach jesienią 1827 r. W liście do swojego przyjaciela nie ukrył on zachwytu nad rozkwitającym na nowo Wrocławiem, który kusił już nie tylko wspaniałymi promenadami miejskimi, ale i gotyckimi zabytkami, z katedrą na czele.
W wielkomiejskim krajobrazie polski gość wyróżnił gmach uniwersytetu z jego wieżą matematyczną i obserwatorium oraz nowoczesną giełdę kupiecką na rynku dawniej zwanym solnym, teraz noszącym imię gen. Blüchera.
Tuż obok giełdy wystawiono pomnik tego pogromcy wojsk napoleońskich podobno za, w przeliczeniu, niebagatelną sumę 270 tys. złotych.
Zwiedzający Wrocław miał nie tylko poczucie smaku i ciekawość podróżnika, ale i sporą wiedzę o przeszłości Śląska. Spacerując po mieście, szukał śladów polskiej kultury i spotykał Polaków. Jak pisał, „bardzo często na mówiących po polsku natrafić tu można, zatem znajdziesz tu bardzo wiele polskich familij, które albo dla edukacji dzieci, albo dla ukontentowania w tym mieście przebywają”. Nasz podróżnik dotarł także do majątku wydawcy, Johanna Korna, o którym krążyły legendarne opowieści. A to, że szanuje katolików, dla których ufundował i wyposażył kaplicę na „świętej górce”, która do niedawna należała do Panien św. Klary. A to, że dba o biednych i oddał im opodal wzgórza szpital. A to, że zatrudnia u siebie Polaków, którzy dbają o poprawność polskiego druku. Rodacy, jak Walerian Kalinka, pracowali zresztą nie tylko w wydawnictwie, byli też stałymi gośćmi osobowickiego pałacu.
Wśród wielu osobistości świata kultury odwiedził Kornów w 1824 r. przy okazji swojego występu na wrocławskiej scenie znakomity aktor Tadeusz Skibiński.
Częstym gościem wydawcy był także Franciszek Stawiarski, aktywny w dawnym Księstwie Warszawskim działacz sejmowy, tłumacz Woltera i trochę poeta. Jak wiadomo, obydwu panów łączył nie tylko interes wydawniczy, ale przede wszystkim długoletnia przyjaźń, dla której spora odległość pomiędzy Mazowszem a Śląskiem nie stała się żadną przeszkodą.