Kiedy będzie rozgrzeszenie…

Wojciech Iwanowski: Co to jest spowiedź i dlaczego jest potrzebna?
Ks. Aleksander Radecki: Rozumiem, że chodzi o spowiedź świętą, która stanowi jeden z pięciu warunków sakramentu pokuty? Bo „spowiadać” może: żona męża, nauczyciel ucznia, lekarz pacjenta, policjant kierowcę; na swoistą „spowiedź” decyduje się ktoś wobec psychologa… Tego rodzaju wyznania czy zeznania nie zakończą się jednak rozgrzeszeniem, czyli pojednaniem z Bogiem, Kościołem i samym sobą.
Penitent w konfesjonale wyznaje swoje grzechy i zaniedbania Panu Jezusowi, który tylko „zasłania się” kapłanem.
Grzesznik, spowiadając się, staje w prawdzie o sobie samym, oceniając swoje życie w świetle Bożego Słowa. To jest jedyna szansa nawrócenia i prawdziwego rozwoju człowieka – aż do wyżyn świętości.

Może się boją? Pamięta Ksiądz, co czuł przy swojej pierwszej spowiedzi?
Nie, ale dobrze ją pamiętam, gdyż wprowadziła ona w poważne zakłopotanie spowiednika oraz wszystkich ludzi obecnych w kaplicy. Miałem wtedy 6 lat. Gdy uklęknąłem przy kratkach konfesjonału, mówiłem tak cicho, że ksiądz proboszcz nic nie zdołał usłyszeć!
Gdy jego zachęty nie zmieniły mojego zachowania, zaprowadził mnie do zakrystii i tam próbował skłonić do głośniejszej wypowiedzi. Miał do mnie świętą cierpliwość…
Ale później było już tylko lepiej, a nawet to ja mogłem usłużyć swemu wspaniałemu duszpasterzowi jako spowiednik tuż przed Jego śmiercią.
To nie znaczy, że w latach młodzieńczych, a nawet teraz, gdy jestem kapłanem, nie przeżywałem i nie przeżywam tego sakramentalnego spotkania czasem z wielkim wzruszeniem i świętą obawą. Przecież wiem, że: Od każdego, któremu wiele dano, wiele też będzie się wymagać, a komu więcej powierzono, od tego też więcej będą żądać (Łk 12, 48).

Co, Księdza zdaniem, jest największym problemem dla penitentów?
1. Systematyczność, regularność spowiedzi św. 2. Rozliczanie się z podjętych postanowień lub/i zaleceń spowiednika.
3. Pokonywanie trudności związanych z „ludzkim” wymiarem sakramentu pokuty: co ksiądz o mnie pomyśli, czy na mnie nie nakrzyczy, czy mnie zrozumie, czy nie da zbyt wielkiej pokuty, czy mnie nie rozpozna itp.
Co jest najtrudniejsze w posłudze spowiednika?
Zdolność do uważnego i cierpliwego słuchania wszystkich penitentów.
Opanowanie pośpiechu podczas pełnienia posługi jednania. Traktowanie każdej osoby indywidualnie, bez rutyny.
Miłość pasterska, wyrażona w pokornym oczekiwaniu na penitentów.
Gotowość na podejmowanie kierownictwa duchowego czy/i przyjęcie zadań stałego spowiednika – oczywiście tylko na życzenie penitentów.
Tytuł „niewolnik konfesjonału” brzmi dumnie i pięknie w pośmiertnych opisach świętych spowiedników, ale tak ofiarnie pełniona posługa ma ogromną cenę. Właśnie dlatego Bogu dzięki za tych, którzy modlą się za wszystkich kapłanów…
Można spotkać stwierdzenie, że konfesjonał zastępuje psychoterapię. Co Ksiądz o tym myśli?
Istnieje obecnie ogromne zapotrzebowanie na łączenie psychologii (a zatem i psychoterapii) z duchowością i obie strony powinny z tej możliwości współpracy korzystać dla dobra penitentów.
Psychoterapeuta nie może jednak odgrywać roli kierownika duchowego wobec swego pacjenta, gdyż posługuje na innej płaszczyźnie jego potrzeb.
Celem oddziaływania kompetentnego psychoterapeuty jest poprawa funkcjonowania psychicznego, fizycznego i społecznego zgłaszającego się po pomoc człowieka.
Natomiast spowiedź św. ma naprawić więź człowieka z Bogiem, która została zerwana przez grzech. Lekarzem w konfesjonale jest nie ksiądz, lecz Bóg. Nawet jeśli po spowiedzi św. penitent czuje ulgę psychiczną, radość, doświadcza rozładowania swego napięcia i znajduje motywy do pozytywnego działania – nie jest to celem tego sakramentu.
Spowiedź św. jest uzdrowieniem duchowym, sięgającym głębiej niż sfera ludzkiej psychiki; łaska działa w sakramencie niezależnie od ludzkich doznań, gdyż Bóg przekracza nasze odczucia i przeżycia; jest to tajemnica dostępna jedynie na płaszczyźnie wiary.
Z drugiej strony sama spowiedź nie pomoże w sytuacjach, w których potrzebna będzie długofalowa pomoc, np. w przezwyciężaniu depresji, nadmiernych skrupułów, wyrzutów sumienia po aborcji, problemów psychicznych, emocjonalnych czy osobowościowych.
Psychoterapia może wspomóc ludzi w zaburzeniach zachowań, emocji oraz w kryzysach. Warto zaznaczyć, że psychoterapia „wyprana” ze światopoglądu chrześcijańskiego ludziom wierzącym raczej nie wróży dobrych rezultatów.

Jak powinien wyglądać „idealny” penitent?
Z pewnością warto taki ideał nakreślić i dążyć do niego przez całe swoje życie; człowiek jest przecież istotą niedokończoną, zaproszoną do zdążania ku doskonałości.
Oto cechy świadczące o duchowej dojrzałości penitenta:
▸ Żywa wiara, która pozwoli w spowiedniku widzieć zastępcę Chrystusa.
▸ Postawa szczerego żalu za grzechy i chęć prawdziwego nawrócenia.
▸ Gotowość do przyjęcia kierownictwa duchowego, co oznacza regularne korzystanie z posługi stałego spowiednika.
▸ Szczerość podczas wyznawania grzechów (podanie ich liczby, rodzaju i okoliczności).
▸ Podejmowanie konkretnych postanowień i rozliczanie się z nich.
▸ Przełamanie anonimowości: penitent pozwala się dokładnie poznać spowiednikowi, dokonując krótkiej autoprezentacji własnej osoby, co znacznie ułatwi ocenę sytuacji i podanie konkretnych sugestii co do pracy nad sobą.
▸ Posłuszeństwo spowiednikowi, zaufanie do jego posługi, konsekwentna współpraca z kierownikiem duchowym.
▸ Wybór optymalnego czasu na spowiedź św., czyli np. nie tuż przed samymi świętami, nie podczas Mszy św., nie w miejscach wielkich pielgrzymek itp.
▸ Podjęcie wstępnych przygotowań do spowiedzi św., czyli: przeprowadzenie wnikliwego rachunku sumienia, pojednanie z bliźnimi, naprawienie wyrządzonych szkód, przemyślenie postanowienia poprawy.
▸ Dialog ze spowiednikiem dla rozeznania istniejących problemów czy przy podejmowaniu życiowych decyzji.