Potęga biznesu rodziny Kornów

Inicjator działalności drukarskiej, Johann Jacob, przyjechał z Berlina w 1732 r., by założyć we Wrocławiu własną gazetę, „Schlesische Zeitung”, a po spenetrowaniu upadającego rynku wydawniczego w Polsce podjął się przygotowania paru tytułów kierowanych właśnie do czytelnika polskiego. W ciągu kilku ostatnich lat panowania habsburskiego, głównie pod wpływem pastorów Jerzego Schlaga, nauczyciela w Miejskiej Szkole Polskiej, i Jana Daniela Janockiego zdecydował także o zaspokajaniu potrzeb czytelniczych rodzimych gmin ewangelickich, adeptów szkół i kursów językowych. Tak powstały i sprzedały się w szybkim tempie podręczniki i rozmówki polsko-niemieckie Schlaga, posługującego się niekiedy pseudonimem Jerzy Bićki. W 1741 r. ukazały się pod tytułem Korrespondencya Polsko-Niemiecka jego wzorce listów, które dotarłszy do odbiorców w Rzeczpospolitej, ocenione zostały pół wieku później jako… „dzieło w złym smaku”. Podobnie owocna okazała się współpraca Korna z Janockim, który dzielił się swoimi doświadczeniami bibliotekarza w fundacji braci Załuskich. W środowisku śląskim, w którym Polak kojarzył się nieodmiennie z gadającym dziwnym językiem – ni to polskim, ni to nijakim – flisakiem, woźnicą, dziewką służebną albo drobnym handlarzem, leksykon polskich twórców literatury autorstwa Janockiego, w którym znalazły się nie tylko sławy światowe, ale i mniej znani, choć płodni pisarze i pisarki polskie, mógł stać się ważnym świadectwem lekceważonego powszechnie na Śląsku poziomu kultury Rzeczpospolitej.
Sukcesy wydawnicze utwierdziły Johanna Jacoba Korna w przyjętym kierunku pracy. Spod jego pras wyszły tak liczne polonika: podręczniki, literatura dla dzieci i dorosłych, dzieła filozoficzne, historyczne i religijne, że można było uznać go za ambasadora kultury zmierzchającej Polski.
A przecież to była tylko kwestia biznesu, w którym liczyły się tak samo zamówienia państwowe na druk antypolskich patentów i wiernopoddańczych oficjalnych tekstów tłumaczonych dla porządku na wszystkie języki królestwa pruskiego. Fryderyk II był przecież władcą oświeconym, dbającym o powszechną wiedzę swych poddanych.

Biznes jest biznes, i akurat w przypadku Kornów twierdzenie to odsłania potęgę zjawiska. W czasach, gdy pruskie władze bezlitośnie łupiły swoich poddanych, nakładając niemoralnie wielkie podatki, potomkowie Johanna Jacoba wypracowali owocny modus vivendi. Jakkolwiek by na to spojrzeć – takie „Panu Bogu świeczkę, a…” Gdy zamknięto we Wrocławiu ostatnią polską szkołę, a w pozostałych publicznych ośrodkach wymagano od nauczycieli posługiwania się językiem niemieckim, gdy chłopów straszono brakiem zatrudnienia bez wylegitymowania się znajomością tego języka, Kornowie dalej ubijali najlepsze interesy na polskiej literaturze. Ich sukcesy przeżyły samą Rzeczpospolitą. To właśnie dzięki tej wpływowej niemieckiej rodzinie udało się wraz z nazwiskiem pijara Onufrego Kopczyńskiego upowszechnić nowoczesne zasady gramatyki i pisowni języka polskiego, choć na użytek śląskich czytelników utrzymano pewne wyjątki.
Dla podtrzymania humoru pozostawię Czytelnika z pewnym tytułem, który wyszedł spod pras wrocławskich w 1809 r.: Jak może Gospodarz wiéyski poznać konie na nosaciznę (Smarkociznę) i tylczak chore? Jak powinien obchodzić się z końmi na początku parchów i zołzów? Aby zapobiedz rozszerzeniu się pierwszych albo pogorszeniu się drugich zawczasu. Ciekawe, ilu polskich woźniców zapoznało się z tymi osiągnięciami światowej weterynarii?
Wystarczająco jednak wielu, skoro ktoś zrobił na tym niezłe pieniądze.