Kanoniczne przeszkody do zawarcia małżeństwa, cz. 7

Ważną zgodę mogą wyrazić wszyscy, którym prawo tego nie zabrania [kan. 1058 KPK]. Ta norma wskazuje na obowiązujący katolików system prawny, wyznaczający istotne elementy tzw. zdolności prawnej osoby ludzkiej do ważnego zawarcia małżeństwa w Kościele katolickim, czyli do samodzielnego, odpowiedzialnego i wolnego wyrażenia wiążącej zgody małżeńskiej.
W niektórych okolicznościach prawnych zawierane między nupturientami małżeństwo może zostać nieważnie zawarte, zwłaszcza kiedy zgoda małżeńska zostanie wyrażona w sytuacji istnienia między narzeczonymi zrywającej przeszkody małżeńskiej. Podobne skutki mogą zaistnieć w okolicznościach pojawienia się wad lub istotnych braków w przedmiocie zgody małżeńskiej.
Przeszkoda przyzwoitości publicznej
Źródłem dla zaistnienia przeszkody przyzwoitości publicznej jest bliskość osób wynikająca z nieważnego małżeństwa (po współżyciu stron) oraz notorycznego lub publicznego konkubinatu (fakt współżycia kobiety i mężczyzny lub stwierdzony przez orzeczenie sądowe).
Taki stan rzeczy powoduje nieważność małżeństwa w pierwszym stopniu linii prostej, a więc między mężczyzną a matką lub córką kobiety albo między kobietą a ojcem lub synem mężczyzny [kan.1093 KPK]. Stosownej dyspensy może udzielić ordynariusz miejsca. Nie udziela się dyspensy, kiedy istnieje uzasadnione podejrzenie, iż jedno z narzeczonych może być dzieckiem drugiego z konkubinatu. Pochodzenie przeszkody jest z prawa kościelnego, przeszkoda ma charakter trwały, a dyspensować może ordynariusz miejsca [w KPK z 1983 r. zredukowano zakres tej przeszkody wyłącznie do linii prostej, nie stwierdza się istnienia przeszkody w linii bocznej. CIC/1917, can. 1078].
Przeszkoda pokrewieństwa prawnego
Źródłem dla zaistnienia przeszkody pokrewieństwa prawnego jest dokonanie prawnej adopcji małoletniego, a więc jego pełne przysposobienie [kan. 110 KPK, kan. 812 KKKW]. Tego rodzaju akt prawny reguluje prawo cywilne rodzinne i powoduje określone skutki, a mianowicie: powstaje prawne ojcostwo i braterstwo. Przeszkodą są związani: adoptujący i osoba adoptowana oraz adoptowany i małoletnie dzieci adoptującego. Racją do jej utrzymania jest fakt, że adoptowany wchodzi do rodziny jako jeden z jej członków, a we wzajemnych relacjach jest traktowany jako jedno z potomstwa [kan. 1094]. Dlatego zrywająca przeszkoda pokrewieństwa prawnego obejmuje nie tylko relacje osób w linii prostej, ale także sięga do drugiego stopnia linii bocznej, obejmując przybrane rodzeństwo, wynikające z dokonanej adopcji.
Przeszkoda ma pochodzenie z prawa kościelnego, dlatego możliwość udzielenia łaski dyspensy posiada ordynariusz miejsca. Przeszkoda również ustaje, kiedy między osobami zostaje prawnie rozwiązany stosunek wynikający z adopcji.