Polska Rada Ekumeniczna
Polska Rada Ekumeniczna jest społecznością Kościołów,
które współpracują z sobą w duchu wiary, szacunku i miłości.
Działa na rzecz rozwoju dialogu ekumenicznego, tolerancji religijnej
oraz zbliżenia i pielęgnowania braterskich stosunków między Kościołami.
BP RYSZARD BOGUSZ
Kościół Ewangelicko-Augsburski
Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan w Kościele ewangelicko-
-augsburskim. W spotkaniu wzięło udział czterech biskupów (od lewej):
bp Włodzimierz Juszczak (Kościół greckokatolicki), bp Waldemar Pytel
(Kościół luterański), abp Józef Kupny (Kościół katolicki), bp Ryszard Bogusz
(Kościół luterański).
KAROL BIAŁKOWSKI/FOTO GOŚĆ
Swą działalność prowadzi na wielu polach: organizuje ekumeniczne nabożeństwa, konferencje, obozy i wymiany młodzieżowe, podejmuje inicjatywy diakonijne (charytatywne), prowadzi dialogi międzywyznaniowe i konsultacje z organami państwa, współpracuje z mediami, realizuje różnorodne projekty. Prace Rady prowadzone są w jej komisjach i oddziałach regionalnych.
Idea jedności
Polska Rada Ekumeniczna jest częścią międzynarodowego ruchu ekumenicznego.
Posiada status organizacji stowarzyszonej ze Światową Radą Kościołów. Współpracuje także z Europejską Konferencją Kościołów i Ekumeniczną Radą Młodzieży w Europie.
Członkiem Polskiej Rady Ekumenicznej mogą być Kościoły posiadające osobowość prawną, nauczające, iż wyznają wiarę w Trójjedynego Boga: Ojca, Syna i Ducha Świętego, oraz uznające Jezusa Chrystusa jako Boga-Człowieka i Zbawiciela. Członkiem stowarzyszonym Rady mogą być chrześcijańskie związki, towarzystwa, instytucje i organizacje.
Polska Rada Ekumeniczna zrzesza obecnie siedem Kościołów członkowskich:
• Kościół Chrześcijan Baptystów w RP • Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP • Kościół Ewangelicko-Metodystyczny w RP • Kościół Ewangelicko-Reformowany w RP • Kościół Polskokatolicki w RP • Kościół Starokatolicki Mariawitów w RP • Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny.
Słowa: ekumenia, ekumeniczny – przyjęły się pod koniec lat dwudziestych XX stulecia nie tylko w języku środowisk teologicznych. Weszły one również w zakres codziennego słownictwa Kościołów i parafii, stając się najbardziej rozpowszechnionym określeniem ruchu, który zaczął się intensywnie rozwijać od Światowej Konferencji w Edynburgu w 1910 roku i przez kilkadziesiąt lat tak się rozprzestrzenił, iż pod jego wpływem znalazły się prawie wszystkie Kościoły.
Idea jedności chrześcijaństwa była żywa we wszystkich epokach, choć dla jej wyrażenia stosowano i używano najróżniejszych pojęć. Według Dziejów Apostolskich pierwszy zbór chrześcijański bezpośrednio po Zesłaniu Ducha Świętego stanowił jedność w wyznawaniu wiary, rozumieniu chrztu i Wieczerzy Pańskiej. Trwali w nauce apostolskiej i we wspólnocie, w łamaniu chleba i w modlitwach (Dz 2, 42). Jednak wkrótce potem, tu i ówdzie, zaczęło dochodzić do napięć. I truizmem byłoby stwierdzić, że chrześcijaństwo pierwszych wieków było jednością.
Rozłamy
Najbardziej brzemienny w skutkach był potem rozłam między Wschodem i Zachodem, pomiędzy Kościołem Rzymu a Kościołem Konstantynopola.
Nastąpił on w 1054 roku. W pierwszej połowie XVI wieku Kościołem Rzymskim wstrząsnęła Reformacja. Mnich augustiański Marcin Luter wystąpił w Niemczech z ostrą krytyką licznych nauk i zwyczajów ówczesnego Kościoła.
Wystąpienie to stało się szczególnie głośne, gdy Luter ogłosił 31 października 1517 roku w Wittenberdze swoje 95 tez. W 1534 roku król Henryk VIII odłączył od Rzymu Kościół Anglii. Powstaje wówczas Kościół anglikański.
Ekumenizm w Polsce
W Polsce ekumenizm ma długą historię. W 1570 roku ewangelicy reformowani, luteranie i Bracia Czescy utworzyli Związek Kościołów (Consensus Sandomiriensis). Postawy ortodoksyjne, kalwinistyczne i luterskie z jednej strony, a z drugiej kontrreformacja w Polsce przyczyniły się jednak do tego, że Zgoda Sandomierska utraciła swoją siłę i zdolność do życia. Pozostała ona jednak pewnym modelem chrześcijańskiej zgody i solidarności oraz odcisnęła znamię na Reformacji polskiej.
Kamieniem milowym na szlaku ekumenicznym w Polsce było z pewnością Colloquium charitativum – spotkanie przedstawicieli katolików, luteranów i kalwinistów z całej Europy, zwołane do Torunia w roku 1645 przez króla polskiego Władysława IV. Celem spotkania było przywrócenie jedności między uczestniczącymi w Colloquium Kościołami. I chociaż nie przyniosło ono spodziewanych rezultatów, to jednak miało, jak na owe czasy, charakter pionierski i było dla Europy podzielonej konfliktami religijnymi ważnym przypomnieniem, że droga do jedności to droga dialogu, a nie przemocy.
I rzeczywiście, na przestrzeni stuleci działali ludzie, dla których wytyczna Jezusa, …aby wszyscy byli jedno, stanowiła testament naszego Pana.
Tym kierowali się także ci, którzy powołali do życia Polską Radę Ekumeniczną.
Jej zalążki powstały w Warszawie w czasie okupacji, w 1942 roku.
Tworzył ją wówczas wąski krąg zwolenników ekumenii. Dopiero po wojnie w 1946 roku Rada przyjęła ramy organizacyjne wspólnoty Kościołów.
Do roku 1950 PRE rozwinęła ożywioną działalność, organizując Tygodnie Modlitw o Jedność Chrześcijan, nabożeństwa ewangelizacyjne, ekumeniczne tygodnie biblijne czy konferencje teologiczne. Swojej działalności Rada nie ograniczała do Warszawy. W wielu miastach powstawały Oddziały RE.
Rozwijała się praca wśród młodzieży.
Nie zapomniano też o wydawnictwach.
Ponadto przy PRE działał Komitet Odbudowy Kościelnej, rozdzielający wśród Kościołów członkowskich dary i inne formy pomocy, otrzymywane od bratnich Kościołów z zagranicy.
W roku 1967 zatwierdzono Statut, który w głównym zarysie obowiązuje do chwili obecnej. Celem PRE – czytamy w Statucie – jest duchowe zbliżenie i pielęgnowanie braterskich stosunków pomiędzy wszystkimi Kościołami będącymi członkami PRE.
W działalności ogólnopolskiej na pierwszy plan wysuwają się Tygodnie Modlitw o Jedność Chrześcijan, które co roku odbywają się w styczniu. Są one okazją do zainteresowania ideą ekumeniczną szerszych rzesz chrześcijan.
Przyjął się zwyczaj, że do wygłaszania kazań podczas Tygodnia Modlitw zapraszani są kaznodzieje innego wyznania niż to, które organizuje nabożeństwo.
Od początku lat sześćdziesiątych co roku w wielu ośrodkach terenowych odbywa się na początku marca Światowy Dzień Modlitwy (początkowo był to Światowy Dzień Modlitwy Kobiet).
Za przygotowanie i przeprowadzenie tych nabożeństw odpowiedzialne są kobiety z Kościołów PRE, ale i z Kościoła rzymskokatolickiego.
W niedzielę 23 stycznia 2000 roku w Warszawie doszło do podpisania uznania Chrztu Świętego pomiędzy Kościołem rzymskokatolickim a Kościołami Polskiej Rady Ekumenicznej.
12 marca 2000 roku odprawione zostało w Gnieźnie ekumeniczne nabożeństwo dziękczynne z okazji Wielkiego Jubileuszu Dwutysiąclecia.
Magna Charta ekumenizmu
Mówiąc dotychczas o Polskiej Radzie Ekumenicznej, o ruchu ekumenicznym, ograniczyłem go do niewielkiej części działań Kościołów nierzymskokatolickich. Pora więc, choć pokrótce, powiedzieć, co w tej dziedzinie działo się w Kościele rzymskokatolickim.
Początki działalności ekumenicznej Kościoła katolickiego w Polsce przypadają na czas pontyfikatu papieża Jana XXIII. Sobór Watykański II zapoczątkował w świadomości katolickiej głęboki przełom o charakterze ekumenicznym.
Ekumenizm uczynił jednym z zasadniczych elementów myślenia o Kościele.
Wytyczył wiele zasad dla wprowadzenia ekumenizmu w życie, we wszystkich wymiarach chrześcijańskiej egzystencji.
Uświadomił chrześcijanom, że o odnowienie jedności troszczyć się ma cały Kościół, zarówno wierni, jak i ich pasterze, każdy, wedle własnych sił, czy to w codziennym życiu chrześcijańskim, czy też w badaniach teologicznych i historycznych (DE 5).
Niewątpliwie epokowym wydarzeniem stało się opracowanie i zatwierdzenie w dniu 21 listopada 1964 roku Dekretu o ekumenizmie Unitatis Redintegratio, który po latach określa się mianem Magna Charta ekumenizmu.
W Dekrecie tym, który jest najbardziej przełomowym dokumentem Soboru Watykańskiego II, Kościół rzymskokatolicki wyraził w sposób uroczysty i wiążący swoje zaangażowanie w dzieło jedności chrześcijan.
Kolejnym ważnym krokiem na drodze ekumenizmu Kościoła rzymskokatolickiego był pontyfikat Jana Pawła II i encyklika Ut unum sint.
Dzisiaj, w kończącej się drugiej dekadzie XXI wieku, gdy w wielu dziedzinach życia przygniata nas globalizm, gdy człowiek codziennie żyje w permanentnym pędzie, sprawa ekumenizmu nie jest dla niego priorytetem.
Nie wolno nam jednak zapominać o wartościach, jakie kieruje do nas chrześcijaństwo, wzywając do tolerancji, szacunku, zgody, a przede wszystkim do miłości. Oby nad całym ekumenizmem XXI wieku mogło zagórować hasło: W sprawach zasadniczych jedność, w sprawach drugorzędnych wolność, a we wszystkim miłość.
W części artykułu oparłem się na
publikacji: Karol Karski, Dążenia
ekumeniczne we współczesnym
świecie, Wydawnictwo Novum,
Warszawa 1986.
