MIŁOŚĆ DOSKONAŁYM WYPEŁNIENIEM PRAWA

Kanoniczne przeszkody do zawarcia małżeństwa, cz. 4

Dla osoby ochrzczonej ważnym małżeństwem
jest to, które jest rzeczywistością sakramentalną
[kan. 1055§2].

KS. WIESŁAW WENZ

wwenz@archidiecezja.wroc.pl

W niektórych okolicznościach prawnych zawierane między nupturientami małżeństwo może zostać nieważnie zawarte, zwłaszcza kiedy zgoda małżeńska zostanie wyrażona w sytuacji istnienia między narzeczonymi zrywającej przeszkody małżeńskiej.
Przeszkoda święceń
Pełnienie zadań wynikających z przyjętych święceń wymaga całkowitego i integralnego oddania się ministerialnemu posługiwaniu i głoszeniu Ewangelii. Dlatego w ustroju Kościoła Łacińskiego prawodawca kościelny nie zezwala na zawarcie małżeństwa przez mężczyzn, którzy wyrażają wolę przyjęcia święceń. Konsekwencją tej dyscypliny jest norma kanoniczna, zgodnie z którą nieważnie usiłują zawrzeć małżeństwo ci, którzy otrzymali święcenia diakonatu, prezbiteratu lub sakrę biskupią [por. kan. 1087 KPK]. Przeszkoda święceń obejmuje mężczyzn, którzy zostali ważnie wyświęceni na diakonów, kapłanów lub biskupów Kościoła katolickiego.
Duchowni usiłujący zawrzeć związek małżeński zaciągają z mocy samego prawa karę suspensy latae sententiae, pozbawiającą ich zajmowanego urzędu kościelnego, z możliwością orzeczenia kary wydalenia ze stanu duchownego [por. kan. 1394 KPK].
Przeszkoda święceń ustaje na mocy dyspensy papieskiej lub prawomocnego wyroku stwierdzającego nieważność święceń. Dyspensa jest zarezerwowana Stolicy Apostolskiej [por. kan. 1078], a jej udzielenie jest poprzedzone specjalnym dochodzeniem, prowadzonym wstępnie przez ordynariusza miejsca.
Duchowny po uzyskaniu dyspensy nie może sprawować funkcji kapłańskich.
Wyjątkiem są sytuacje, w których otrzymuje upoważnienie do udzielenia rozgrzeszenia penitentowi znajdującemu się w niebezpieczeństwie śmierci.
Takie sytuacje zostają określone w tekście udzielonej dyspensy apostolskiej.
Dla jasności warto wskazać, że udzielanie dyspensy w zwykłych warunkach: od celibatu i diakonatu zarezerwowane jest Kongregacji ds. Sakramentów; od celibatu i prezbiteratu – Kongregacji ds. Duchowieństwa, a w niektórych przypadkach Kongregacji Nauki Wiary; od celibatu i biskupstwa – Stolica Apostolska nie zwykła dyspensować w poprzednim okresie, natomiast Papież Franciszek jak na razie w nielicznych przypadkach o tym zadecydował osobiście. Natomiast w niebezpieczeństwie śmierci: od celibatu i diakonatu – może dyspensować ordynariusz miejsca, a także kapłan lub diakon obecny przy zawieraniu małżeństwa według formy nadzwyczajnej.

Źródłem przeszkody kanonicznej do zawarcia małżeństwa
są święcenia prezbiteratu

MARCIN MAZUR

Dyspensa od celibatu i prezbiteratu, nawet w okolicznościach niebezpieczeństwa śmierci, jest nadal zarezerwowana Stolicy Apostolskiej.
Przeszkoda wieczystego 
ślubu czystości
Źródłem tej przeszkody kanonicznej do zawarcia małżeństwa jest wieczysty ślub czystości złożony publicznie w instytucie zakonnym [kan. 1088 KPK]. Przeszkoda powstaje w momencie złożenia tego ślubu na ręce przedstawiciela Kościoła, którym jest biskup, wyższy przełożony zakonny lub ich przedstawiciele-pełnomocnicy.
W takich okolicznościach rodzi się po stronie ślubującego zobowiązanie dochowania wierności przyrzeczeniu, które złożył Panu Bogu świadomie i dobrowolnie. Zakaz zawierania małżeństwa przez takiego nupturienta wynika ze słuszności naturalnej i wiąże się ściśle z obowiązkiem dochowania wierności obietnicy złożonej samemu Bogu. Ślub publiczny został przyjęty w imieniu Kościoła przez upoważnionego przełożonego, a wieczystość wskazuje, że zobowiązanie zostało świadomie i dobrowolnie podjęte, zazwyczaj po upływie ślubów czasowych.
Udzielenie dyspensy jest zarezerwowane dla kompetencji Stolicy Apostolskiej, Kongregacji ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego (w instytutach na prawie papieskim) lub biskupowi diecezjalnemu (w instytucie na prawie diecezjalnym).
Natomiast w niebezpieczeństwie śmierci nupturienta dyspensy może udzielić ordynariusz lub jeśli nie można do niego dotrzeć – kapłan lub diakon obecny przy zawieraniu małżeństwa wg formy nadzwyczajnej. Przeszkoda jest pochodzenia kościelnego. Ustaje także przez wydanie indultu sekularyzacyjnego (przeniesienie osoby konsekrowanej do stanu świeckiego), przez prawne wydalenie z zakonu lub dyspensę właściwego przełożonego.

Pytania do Autora tekstu prosimy kierować pod adresem:
wwenz@archidiecezja.wroc.pl