DOLNOŚLĄSCY KAPŁANI
Kochał kapłaństwo Chrystusowe
Biskup Paweł Latusek (1910–1973) – biskup pomocniczy wrocławski,
niezwykle pracowity, znakomity organizator oraz wychowawca powołań kapłańskich.
KS. ZDZISŁAW LEC
Wrocław
Biskup Paweł Latusek
ARCHIWUM NOWEGO ŻYCIA
Życie, posługa kapłańska i działalność biskupa Pawła Latuska związane były ze Śląskiem.
Na Górnym Śląsku
Urodził się w śląskich Tychach 23 lutego 1910 r. Jego rodzicami byli Paweł Latusek i Franciszka z domu Goj. Wychowywał się w bogobojnej i pracowitej rodzinie śląskich kolejarzy.
Gimnazjum ukończył w Pszczynie 4 czerwca 1930 r. z wynikiem bardzo dobrym. Razem z młodszym bratem Alojzym studiował w Krakowie teologię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Razem też 29 czerwca 1935 r. otrzymali w Katowicach święcenia kapłańskie z rąk ks. bpa Adamskiego.
W latach 1935–1938 był na wikariacie przy kościele św. Barbary w Chorzowie u późniejszego biskupa wojsk polskich Józefa Gawliny. W międzyczasie, w 1937 r., na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego uzyskał stopień doktora teologii na podstawie pracy Problem cierpienia u św. Augustyna. Jego praca ukazała się drukiem w 1938 r. w Chorzowie.
Potem, skierowany na dalsze studia, tym razem zagraniczne, uczęszczał na wykłady „École des Sciences Sociales et Politiques” na Katolickim Uniwersytecie we Francji w Lille, aż do wybuchu drugiej wojny światowej.
Podczas wojny był kapelanem bpa Adamskiego aż do wysiedlenia biskupa w 1942 r., a po jego wysiedleniu przez Niemców pracował, na ile to było możliwe, w duszpasterstwie w Katowicach i w innych miejscach Śląska, będąc jednocześnie stałym łącznikiem między wysiedlonym biskupem ordynariuszem a diecezją katowicką. Ponadto, władając dobrze językiem francuskim, w szczególny sposób opiekował się robotnikami francuskimi, belgijskimi i holenderskimi zatrudnionymi przymusowo w przemyśle na Górnym Śląsku. Spowiadał ich oraz organizował akcje charytatywne, które sięgały aż do wnętrza obozów koncentracyjnych.
Na Śląsku Opolskim
Po drugiej wojnie światowej, w 1945 r., bp Adamski kieruje ks. Latuska na Opolszczyznę, do pomocy ówczesnemu administratorowi apostolskiemu w Opolu, ks. drowi Bolesławowi Kominkowi, na jego prośbę.
Ks. Kominek na polecenie Stolicy Apostolskiej organizował strukturę kościelną na Śląsku Opolskim.
Ks. Latusek rozbudowywał tutaj kościoły, plebanie, drukarnię, wydawnictwo, księgarnię, kurię biskupią w Opolu, Wyższe Seminarium Duchowne.
Przygotowywał wydawnictwo modlitewników diecezjalnych dla młodzieży i dla starszych. Był notariuszem kurialnym, kanclerzem, a potem także wikariuszem generalnym.
Tak było do roku 1950. Wtedy przestał pełnić funkcję wikariusza generalnego, a stał się studentem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, podejmując w latach 1951–1956 studiowanie prawa kanonicznego i filozofii chrześcijańskiej. Owocem tych studiów było uzyskanie dnia 26 czerwca 1954 r. kolejnego stopnia doktora, tym razem z prawa kanonicznego, na podstawie pracy Udział świeckich w zarządzie majątkiem kościoła parafialnego w Polsce przedrozbiorowej. Natomiast z filozofii chrześcijańskiej otrzymał absolutorium.
Na Dolnym Śląsku
W 1956 r. rządy w archidiecezji wrocławskiej objął bp Bolesław Kominek.
Poprosił wtedy ks. Latuska, by pomagał mu w pasterzowaniu we Wrocławiu.
Ks. Latusek zgodził się i najpierw zorganizował we Wrocławiu ośrodek duszpasterski przy ul. Katedralnej. Redagował też „Wrocławskie Wiadomości Kościelne”, był wykładowcą teologii pastoralnej w Wyższym Seminarium Duchownym i organizował dwuletnie Studium Katechetyczne.
W lipcu 1958 r. został rektorem Wyższego Seminarium Duchownego we Wrocławiu. Organizował tam bibliotekę i pracownię naukową. Wyróżniał się w dbałości o powołania kapłańskie i zakonne. Nie tracił jednocześnie łączności z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim, pełniąc tam odpowiedzialne funkcje przy Katedrze Teologii Pastoralnej.
Jako prawnik pracował również w sądownictwie kościelnym i przez pewien czas był promotorem sprawiedliwości w Sądzie Duchownym we Wrocławiu.
Ojciec Święty Jan XXIII, uznając wszystkie Jego zasługi, zamianował go 8 maja 1959 r. swoim prałatem domowym.
29 czerwca 1960 r. ks. prałat Latusek obchodził srebrny jubileusz kapłański. Życzenia składali mu nie tylko bp Kominek, wychowawcy, wykładowcy i alumni Arcybiskupiego Seminarium Duchownego we Wrocławiu, ale pisemnie także biskupi z Katowic i Opola, wspominając Jego pełną poświęcenia pracę na tamtych terenach.
19 listopada 1961 r. Jan XXIII zamianował ks. prałata Pawła Latuska biskupem pomocniczym ordynariusza wrocławskiego. Ks. prałat Latusek dowiedział się o tej nominacji od kard. Stefana Wyszyńskiego 11 stycznia 1962 r. Miesiąc później, 11 lutego 1962 r., w katedrze wrocławskiej ks. Latusek otrzymał święcenia biskupie.
Konsekracji udzielał mu bp Bolesław Kominek wraz z biskupami: Andrzejem Wronką i Franciszkiem Jopem. Biskup Latusek przyjął za wezwanie swojego pasterzowania słowa Chrystusa: Ut vitam habeant – „Aby [owce] miały życie” (J 10, 10). Dnia 17 lutego 1962 r. bp Paweł został mianowany wikariuszem generalnym archidiecezji wrocławskiej.
W latach Soboru Watykańskiego II (1962–1965) bp Paweł interesował się szczególnie jego problematyką duszpasterską oraz brał w nim udział jako Ojciec Soboru. Po soborze starał się, aby jego uchwały były wprowadzane w życie. Pracował m.in. nad utworzeniem Rady Kapłańskiej i Duszpasterskiej w Archidiecezji. 30 czerwca 1969 r. Towarzystwo Przyjaciół KUL nadało mu tytuł Członka Założyciela. Brał udział w konferencjach Episkopatu Polski.
W Episkopacie był odpowiedzialny za sprawy powołań i brał udział w kongresach międzynarodowych w sprawie powołań. Był protektorem Liturgicznej Służby Ołtarza w Polsce.
Orędownik kapłaństwa Chrystusowego
Jako biskup nadal był bardzo pracowity i ofiarny. W krótkim artykule trudno napisać o wszystkich aspektach Jego biskupiej działalności. Dlatego wspomnę główne elementy, które ją charakteryzowały. Kochał kapłaństwo Chrystusowe. Miłość do Chrystusa Kapłana przeszczepiał na innych, szczególnie na młodych. Stworzył w archidiecezji wrocławskiej dzieło powołań kapłańskich, do którego mobilizował księży, rodziców, wiernych, na oścież otwierał seminarium duchowne dla młodych. Lubił rozmawiać z młodzieżą, poświęcał jej swój czas, nie bał się młodzieży, a młodzi nie bali się Jego.
W swoich wizytacjach diecezjalnych i parafialnych zawsze znajdował czas na spotkanie z młodzieżą. Można powiedzieć, że do końca swoich dni pozostał biskupem młodym duchowo.
W ostatnich dwóch, trzech latach życia, mimo ogromnego zmęczenia, nie ustawał w gorliwej pracy pasterskiej.
Nie oszczędzał się. Nie dał się przekonać o potrzebie urlopu, wypoczynku. Mawiał, że na odpoczynek będzie czas po tamtej stronie życia. Jednak w czerwcu 1970 r. zrezygnował z obowiązków rektora Wyższego Seminarium Duchownego.
Pan Jezus obdarzył go wtedy łaską szczególnego cierpienia. W ostatnim okresie życia opiekowały się nim siostry służebniczki. Mimo wielkiego cierpienia odmawiał wszystkie trzy części różańca świętego. Nie dyspensował się też od obowiązku modlitwy brewiarzowej.
Śmierć zaskoczyła go przy różańcu, którego za życia z rąk nie wypuszczał.
Biskup Paweł posiadał w sobie znamiona kapłaństwa Chrystusowego, które pogłębił aż do końca przez swoje kilkuletnie cierpienie. Zmarł 11 lutego 1973 r. w niedzielę, w 11. rocznicę swoich święceń biskupich.
Został pochowany w środę 14 lutego 1973 r. na cmentarzu przy ul. Bujwida.
W uroczystościach pogrzebowych wzięło udział 20 księży biskupów, ok. 1000 księży, tyleż sióstr zakonnych i liczne rzesze wiernych.
