Ludzie chcą czynić dobro

Wojciech Iwanowski: Panie Senatorze, jak Pan rozumie politykę?
Jarosław Obremski: W latach 80., kiedy angażowałem się w działalność podziemną, byłem przekonany, że jesteśmy bardziej w sytuacji po powstaniu styczniowym, niż w początkach I wojny światowej. Byłem przekonany, że niepodległość nadejdzie, ale droga do niej będzie bardzo długa. Rok 1989 był dla mnie sporym zaskoczeniem.
Odbierałem to w kategoriach cudu.
Skoro zdarzył się cud niepodległości, polityka staje się składową dwóch elementów: troski o suwerenność Polski i dbałości o wolność wewnątrz państwa – tworzenie systemu demokratycznego.
Takie są cele polityka. Środkiem do ich osiągnięcia jest pomnażanie majątku, budującego suwerenność i gwarantującego wolność narodu.
Pytam, bo etyka/moralność w wymiarze jednostki w ujęciu klasycznym nie jest niczym innym jak polityką w perspektywie wspólnoty. Co zatem dzieje się z tą „moralną” jednostką, że zamiast troszczyć się o dobro wspólne, czasami staje się cynicznym graczem?
Wchodząc w jakąkolwiek działalność natury społecznej, należy pamiętać, jaki jest jej cel. Celem polityki według mnie jest troska o suwerenność i wolność. Jak ktoś angażuje się w jakąkolwiek działalność, musi wiedzieć, czemu ona służy. W każdej takiej aktywności istnieje pokusa awansu. Do pewnego momentu nie jest to nic złego.
Trzeba mieć ambicje i wyznaczać sobie cele. Awans czemuś służy. Objęcie jakiejś funkcji sprawi bowiem, że ten świat będzie według naszego wyobrażenia lepiej uporządkowany. W myśl zasady: czyńmy sobie ziemię poddaną.
W polityce istotnym elementem, choć nie dominującym, jest gra. Można więc dopuścić ostrzejszą grę. Jednak już nie faul techniczny. W polskiej polityce dominuje jednak metoda symulowania: zawodnik sam się potyka, po czym krzyczy: chcą mnie zabić! Odbieram to jako psucie polityki, niszczenie tej pewnej wspólnej, wzniosłej próby brania odpowiedzialności za otaczający świat.
W polityce wytworzyliśmy mechanizmy, które katolicka nauka społeczna określa „strukturami grzechu”. Nawet kiedy człowiek angażuje się w działalność polityczną z chęci służby wobec innych, często staje się cynikiem nieszanującym reguł. Widać to choćby po billboardach rozwieszonych na ulicach polskich miast, jeszcze nim zaczęła się kampania wyborcza, podobnie w kwestii finansowania kampanii. Przestrzegając wszystkich zasad, ma się dużo mniejszą szansę na elekcję.
W pewnym sensie sami stworzyliśmy w polityce swoiste „czarcie zapadki”, w które wpadają nawet ludzie szlachetni. Na to wszystko nakładają się struktury medialne, sprzyjające danej opcji politycznej, pokazujące interlokutorów jako swoiste zło wcielone. To paraliżuje debatę publiczną. Sam spotkałem się z tym wielokrotnie. Media wpychają nas w myślenie plemienne.
Dla wielu dziennikarzy najfajniejszą zabawą jest napuszczenie na siebie dwóch polityków. Podobnie z ekspertami wydającymi kategoryczne sądy.
Dlatego moim zdaniem można mówić o pewnej demoralizującej strukturze.
W całej polityce zachodniej politycy wytworzyli struktury grzechu.
Przy czym wierzę, że większość ludzi angażujących się w działalność polityczną idzie do polityki z troski o dobro wspólne. Co dzieje się potem, to inna kwestia.

Czy takim mitem nie była Solidarność?
Moje dzieci mówią, że ten podział nie jest podziałem pokolenia młodszego.
W moim pokoleniu tak nie jest.
Żyjemy mitem dziesięciomilionowej Solidarności, choć go w pewien sposób podzieliliśmy. Próbowano go sprywatyzować.
Na początku różnice były niewielkie. Z czasem jednak to sami politycy zbudowali ten podział. Mówiono o „Polsce solidarnej” i „Polsce liberalnej”, przeciwników politycznych określano mianem faszystów.
Zastanawiam się często, czy gdybym nie był senatorem, to czy moje wybory polityczne byłyby takie, a nie inne. Podczas mojej pierwszej kadencji zobaczyłem rządzących potwornie leniwych, niezainteresowanych interesem Polski. Przy czym nikt nie zajmował się ludźmi, którzy, mniej lub bardziej świadomie, znaleźli się na marginesie transformacji. Przecież oni też byli – są ważni, choć często pomijani.
Chodzi tu o sporą część społeczeństwa, która stała się obiektem drwin. Proszę spojrzeć, jak wiele mediów kpi ze współobywateli, sugerując im prymitywizm i obdarzając mało pochlebnymi epitetami.
Z tego właśnie powodu przez całe lata III RP nie wytworzyła się w Polsce wspólnota. Wielu ludzi zostało, mówiąc kolokwialnie, wepchniętych pod szafę. Elity nic nie zrobiły, żeby tych ludzi stamtąd wyciągnąć. Nikt im nie powiedział, że są ważni. To najlepszy dowód na konieczność korekty III RP.
Nie jest to tylko problem Polski.
Tak wygląda cała Europa. Podzieliła się na warstwę uprzywilejowaną, wierzącą, że nie ma innej alternatywy niż obecnie obrana droga zwana demokracją liberalną. Elitę aspirującą do decydowania za innych. Eksperci stają się nietykalni, dzierżąc w swoich rękach ogromną władzę. Nie ma mechanizmu kontroli nad nimi. Tak nie wygląda prawdziwa demokracja. Niestety, tak jest obecnie w Europie.
Czy projekt o nazwie „nowoczesne państwo” zawiódł? Jak Pan Senator widzi przyszłość państw Europy?
Zdecydowanie tak. W Europie dochodzi do zderzenia dwóch narracji.
Nazwijmy je republikańską i liberalną. Pierwsza mówi: istnieją pewne ogólnie przyjęte zasady, fakt, że nie zawsze ich przestrzegamy, wcale ich nie unieważnia.
Druga twierdzi: jedyną zasadą jest to, że nie należy krzywdzić innych.
Stąd niezrozumienie krajów „starej” i „nowej” UE.
Nie bez znaczenia jest fakt, że Zjednoczona Europa jest pewnym mitem.
Tylko że mit ten można rozumieć dwojako. Dla osoby wierzącej będzie to Christianitas, dla kogoś o poglądach lewicowych – inkarnacja idei wolności, równości i braterstwa.