Pasterz dobry

16 czerwca 2018 r. mija pięć lat od objęcia rządów w archidiecezji wrocławskiej
przez arcybiskupa metropolitę Józefa Piotra Kupnego.

KS. JÓZEF SWASTEK

Wrocław

Abp Józef Kupny podczas święcenia Narodowego Forum Muzyki.
Wrocław, 4 września 2015 r.

KAROL BIAŁKOWSKI/FOTO GOŚĆ

Abp Józef Kupny jest, tak jak jego wielki poprzednik kard. Bolesław Kominek, wybitnym znawcą nauki społecznej Kościoła. Cechuje Go duchowość podobna do duchowości kard. Kominka, głęboki kult Matki Bożej, św. Jadwigi Śląskiej, bł. Czesława oraz miłość tego, co Polskę stanowi.
Droga do kapłaństwa
Pochodzi z bardzo religijnej rodziny.
Jego dziadek, Józef Kupny, przywiózł do kraju porzuconą przez kogoś figurkę Matki Bożej, którą znalazł we Francji.
Pracowitym i pobożnym Jego rodzicom oraz rodzeństwu, a także gorliwym kapłanom przypisuje powołanie do kapłaństwa.
Zrodziło się ono u Niego już w latach młodzieńczych. Rodzice Jego mamy, Matyldy, pod koniec II wojny światowej za udzielenie pomocy osobie poszukiwanej przez Niemców zostali aresztowani i skazani na śmierć. Cudem uniknęli śmierci. Nawet jednak członkom najbliższej rodziny nie ujawnili nazwisk donosicieli z sąsiedztwa. Ciężki był los Ślązaków w tamtym czasie 1945 r.
Nieznana jest liczba Ślązaków wywiezionych do pracy na terenie Związku Sowieckiego. Mówi się o kilkudziesięciu tysiącach. Większość z nich nie powróciła do stron rodzinnych.
Józef Kupny po uzyskaniu świadectwa dojrzałości w 1975 r. wstąpił do Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie. Kilka tygodni po wstąpieniu do seminarium musiał przerwać studia, gdyż otrzymał powołanie do odbycia zasadniczej służby wojskowej – w specjalnej jednostce kleryckiej w Brzegu. Pobyt w Brzegu był Jego pierwszym kontaktem z archidiecezją wrocławską. Służba wojskowa w Brzegu była – jak sam oświadczył – „formą walki władz komunistycznych z Kościołem”.
Po odbyciu służby wojskowej w Brzegu powrócił do Wyższego (Śląskiego) Seminarium Duchownego w Krakowie. Święcenia kapłańskie przyjął 31 III 1983 r. w katedrze Chrystusa Króla w Katowicach przez posługę bp. dr. Herberta Bednorza.
Po otrzymaniu święceń kapłańskich pracował przez rok w parafii Podwyższenia Krzyża Świętego i Matki Bożej Uzdrowienia Chorych w Katowicach – Osiedlu Tysiąclecia, a następnie w latach 1984–1986 w stacji duszpasterskiej Matki Bożej Piekarskiej przy budowanej świątyni na osiedlu Górne Tysiąclecie.

Służba nauce i Kościołowi katowickiemu
W 1986 r. uzyskał na Studium Pastoralnym Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie, w Punkcie Konsultacyjnym w Katowicach, stopień licencjata rzymskiego teologii. W latach 1986–1990 odbył studia na Wydziale Nauk Społecznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego zakończone uzyskaniem tytułu magistra socjologii.
W 1992 r. został asystentem, a w 1998 r. adiunktem w katedrze Katolickiej Nauki Społecznej KUL. W 1993 r. uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie filozofii i socjologii na podstawie dorobku naukowego i pracy pt. Antropologiczne podstawy nauczania społecznego Jana Pawła II napisanej pod kierunkiem ks. prof. dr. hab. Joachima Kondzieli. Jego pogląd na osobę ludzką pokrywa się z poglądem metropolity krakowskiego kard. Karola Wojtyły. W 1993 r. objął wykłady z socjologii religii i socjologii parafii w Wyższym Śląskim Seminarium Duchownym w Katowicach, a później na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz w filii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Stalowej Woli. W latach 1994–1995 przebywał w Niemczech na stypendium naukowym.
Od 2001 do 2006 r. pełnił funkcję rektora Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Katowicach, a od 2001 r. także zastępcy dyrektora Wydziału Duszpasterskiego Ogólnego Kurii Metropolitalnej w Katowicach.
Abp Józef Kupny jest członkiem Polskiego Towarzystwa Teologicznego w Krakowie, Polskiego Towarzystwa Socjologicznego oraz Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W 2003 r. otrzymał od Jana Pawła II godność kapelana Jego Świątobliwości. W latach 2003–2009 był przewodniczącym Stowarzyszenia Wykładowców Katolickiej Nauki Społecznej.
Dnia 21 XII 2005 r. papież Benedykt XVI mianował ks. Józefa Kupnego biskupem pomocniczym archidiecezji katowickiej, przydzielając mu stolicę tytularną Vanariona (w dzisiejszej Algierii). Sakrę biskupią przyjął z rąk abp. dr. Damiana Zimonia metropolity katowickiego 4 II 2006 r.
Współkonsekratorami byli ordynariusz tarnowski bp dr Wiktor Skworc oraz ordynariusz legnicki bp dr Stefan Cichy.

Abp Józef Kupny podczas uroczystości ingresu do katedry wrocławskiej,
16 czerwca 2013 r.

AGATA COMBIK/FOTO GOŚĆ

Jako dewizę swej działalności biskupiej obrał słowa Christus dilexit nos (Chrystus nas umiłował). 7 II 2006 r. został mianowany przez abp. Damiana Zimonia wikariuszem generalnym archidiecezji katowickiej.
Arcybiskup metropolita wrocławski
Dnia 18 V 2013 r. została ogłoszona nominacja papieża Franciszka dla bp. Józefa Kupnego na arcybiskupa metropolitę wrocławskiego. Ingres do archikatedry wrocławskiej odbył się 16 VI 2013 r. Dnia 29 VI 2013 r. otrzymał od papieża Franciszka w Bazylice św. Piotra w Rzymie paliusz arcybiskupi.
Jako rządca archidiecezji wrocławskiej abp Józef Kupny jest Wielkim Kanclerzem Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu. W swej pracy arcypasterskiej położył szczególny akcent na duszpasterstwo młodzieży akademickiej oraz na sprawy społeczne, wśród których leży mu szczególnie na sercu sprawa Caritasu oraz los ludzi biednych duchowo i materialnie. Pod tym względem przypomina wiernym papieża Franciszka.

Na specjalnym posiedzeniu Rady Miasta
tytuł honorowego obywatela Chorzowa
otrzymał abp Józef Kupny,
metropolita wrocławski.
Chorzów, 18 września 2014 r.

JOANNA JUROSZEK/FOTO GOŚĆ

Abp Józef Kupny wręcza medal św. Jadwigi p. Elżbiecie Krawiec
podczas święta PWT. Wrocław, 29 stycznia 2018 r.

MACIEJ RAJFUR/FOTO GOŚĆ

Abp Józef Kupny jest również z wyboru członkiem Rady Stałej Konferencji Episkopatu Polski, przewodniczącym Rady ds. Społecznych Episkopatu Polski, delegatem Episkopatu ds. Ruchów i Stowarzyszeń Katolickich, Delegatem ds. Duszpasterstwa Ludzi Pracy, członkiem Komisji Episkopatu ds. Polonii i Polaków za granicą. Jest też głównym autorem dokumentu społecznego Konferencji Episkopatu Polski pt. W trosce o człowieka i dobro wspólne oraz dokumentu II Synodu Plenarnego w Polsce Kościół wobec życia społeczno-gospodarczego. Dokumenty te poruszają wiele problemów społecznych występujących w Polsce, związanych z etyką życia gospodarczego, z życiem społecznym w Polsce i emigracją zarobkową.

Od 2009 r. jest Komandorem z Gwiazdą Zakonu Rycerskiego Grobu Bożego w Jerozolimie. W 2013 r. pełnił funkcję przewodniczącego Kapituły Śląskiej Nagrody im. Juliusza Ligonia. Nagroda ta jest przyznawana przez Katolickie Stowarzyszenie „Civitas Christiana” zarówno osobom, jak i instytucjom za ich wkład w rozwój życia społecznego na Śląsku.
Dnia 26 VI 2014 r. Rada Miasta Chorzowa nadała abp. Józefowi Kupnemu tytuł honorowego obywatela miasta Chorzowa. Jest również honorowym przewodniczącym Stowarzyszenia Wykładowców Katolickiej Nauki Społecznej.
Ponad czterdzieści razy występował na zjazdach oraz sympozjach naukowych w kraju oraz w Niemczech, Austrii i Anglii z referatami ze swej specjalności.

Pielgrzymka mężczyzn i młodzieńców do Matki Boskiej Piekarskiej,
homilia abp. Józefa Kupnego. Piekary Śląskie, 27 maja 2017 r.

HENRYK PRZONDZIONO/FOTO GOŚĆ

Dzięki tym wystąpieniom oraz publikacjom naukowym z zakresu katolickiej nauki społecznej zyskał wysoki autorytet naukowy w kręgach profesjonalistów. Dla propagowania katolickiej nauki społecznej stworzył we Wrocławiu w 2015 r. Obserwatorium Społeczne.
Abp Józef Kupny jest autorem licznych publikacji poświęconych prawom człowieka, pracy ludzkiej, zagadnieniom sprawiedliwości społecznej oraz zagadnieniom związanym z historią katolickiej nauki społecznej. Do tego typu prac należy m.in. książka zatytułowana Kościół w Europie wobec wyzwań integracji. Refleksje nad adhortacją „Ecclesia in Europa” (Katowice 2005) oraz praca Dyskryminacja jako nowa kwestia społeczna (Katowice 2007). Wraz z ks. prof. Stanisławem Felem wydał zbiór listów społecznych europejskich episkopatów oraz episkopatu Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej Kościół wobec społecznych problemów życia gospodarczego. Społeczne  dokumenty episkopatów (Lublin 2002), dwutomowy podręcznik katolickiej nauki społecznej Katolicka nauka społeczna. Podstawowe zagadnienia z życia gospodarczego (Katowice 2003) oraz książkę Katolicka nauka społeczna.
Podstawowe zagadnienia z życia gospodarczego i politycznego (Katowice 2007). Dużym Jego osiągnięciem naukowym jest redakcja pracy pt. Kompendium nauki społecznej Kościoła (Kielce 2005) ogłoszonej przez Papieską Radę „Justitia et Pax”.
Pod kierunkiem abp. Józefa Kupnego powstał ważny dokument Konferencji Episkopatu Polski Chrześcijański kształt patriotyzmu. Opracowano go przed obchodami 100-lecia niepodległości naszego kraju po 123 latach niewoli. Stanowi on w jego odczuciu „aktualizację Pisma Świętego w kontekście miłości ziemskiej ojczyzny”.

Kapłan służebny i pracowity
Abp Józef Kupny jest rzecznikiem nowej ewangelizacji. Podziwia młodych ludzi, którzy ewangelizują na ulicach, zachęcają, by nie robić zakupów w niedziele i święta, wyrzekają się języka agresji. Jest rzecznikiem dobrze rozumianego kompromisu społecznego zgodnego z duchem dziejów.
Zapisał się w historii katowickiej i wrocławskiej archidiecezji jako kapłan dobry, służebny i wytwarzający miłą atmosferę w swym otoczeniu.
Cechuje go takt, delikatność, a także „wielka dyskrecja”. Pod tym względem przypomina swego wielkiego poprzednika we Wrocławiu kard. Bolesława Kominka oraz jego bliskiego współpracownika – bp. Pawła Latuska, hierarchów godnych chwały ołtarzy.
Bp Latusek jako rektor Arcybiskupiego (Wyższego) Seminarium Duchownego uwrażliwiał w homiliach alumnów, aby wystrzegali się plotkarstwa, donosicielstwa czy obmowy. W kazaniach do kleryków często powtarzał adagium nomina sunt odiosa. Uwrażliwiał ich także na to, by w rozmowach wystrzegali się mówienia źle o bliźnich i nie wymieniali ich imion, miejscowości oraz nazwisk. Wtedy – jak często powtarzał – będą mogli śmiało każdemu spojrzeć w oczy.
Prace naukowe abp. metropolity Józefa Kupnego – oparte na źródłach – mają tę pożądaną cechę, iż nie starzeją się z upływem lat, tak jak nie starzeją się dzieła naukowe wybitnych znawców społecznej nauki Kościoła z prof. Cz. Strzeszewskim, ks. prof. W. Piwowarskim, ks. prof. J. Kruciną, ks. prof. J. Majką, ks. prof. J. Kondzielą na czele. Abp Józef Kupny wpisał się na listę najbardziej pracowitych oraz inteligentnych wrocławskich arcypasterzy.
Ad multos annos!