DOLNOŚLĄSCY KAPŁANI

Kapłan i uczony

Z życia i działalności naukowej oraz duszpasterskiej księdza infułata profesora Józefa Majki

Ks. Józef Majka (1918–1993), kapłan diecezji tarnowskiej, a od 1970 r. archidiecezji
wrocławskiej, wpisał się w historię Polski jako jeden z najwybitniejszych polskich
uczonych, organizatorów nauki polskiej oraz patriotów.

KS. JÓZEF SWASTEK

Wrocław

Ks. Józef Majka

ARCHIWUM OBSERWATORIUM SPOŁECZNEGO

Urodził się 31 maja 1918 r. w Suchorzewie koło Tarnobrzega jako trzynaste i najmłodsze dziecko w rodzinie. Jego rodzice, Wojciech i Wiktoria z domu Fidelska, byli rolnikami.
Kapłaństwo
Naukę w zakresie szkoły średniej odbył w Mielcu i w Niższym Seminarium Duchownym w Tarnowie, założonym przez świątobliwego ordynariusza tarnowskiego, abp. prof. dr. hab. Leona Wałęgę. Po złożeniu egzaminu dojrzałości w 1937 r. odbył w latach 1937–1942 studia filozoficzno-teologiczne w Wyższym Seminarium Duchownym w Tarnowie, zakończone przyjęciem święceń kapłańskich przez posługę administratora diecezji tarnowskiej bp. Edwarda Komara 8 sierpnia 1942 r. Po święceniach kapłańskich pełnił obowiązki wikariusza w Bieczu (1942–1945), w Nawojowej (1945) i w Nowym Sączu (1945–1946).
W styczniu 1946 r. został powołany na kierownika Przedstawicielstwa Krajowej Centrali „Caritas” w Warszawie.
Dobra znajomość języków obcych ułatwiła mu kontakty z działaczami społecznymi oraz z ludźmi nauki poza krajem. W 1947 r. ks. Majka wziął udział w międzynarodowej konferencji organizacji charytatywnych w Paryżu.
Przewodniczył jej abp Giuseppe Roncalli, późniejszy papież Jan XXIII (1958–1963).
Działalność naukowa i dydaktyczna
W latach 1950–1970 ks. Józef Majka wykładał katolicką naukę społeczną zarówno w Wyższym Seminarium Duchownym w Tarnowie, jak i w Niższym Seminarium Duchownym. W 1950 r. uzyskał magisterium z teologii na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie oraz magisterium z nauk społeczno-ekonomicznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
W 1952 r. ks. Majka uzyskał magisterium z filozofii chrześcijańskiej oraz, na podstawie pracy Zagadnienie płac w świetle zasad katolickiego personalizmu, stopień doktora na Wydziale Filozoficznym w Lublinie.
W 1957 r. został zastępcą profesora etyki społecznej na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W listopadzie 1958 r. odbył na Wydziale Filozoficznym kolokwium habilitacyjne na podstawie pracy habilitacyjnej Procent a lichwa w katolickiej nauce moralnej. Władze państwowe nie zatwierdziły jednak jego habilitacji, dlatego ks. Majka pracował dalej jedynie jako zastępca profesora. Działalność naukową na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim prowadził do 1971 r. Ponadto objął wykłady ze swej specjalizacji w Wyższym Seminarium Duchownym w Lublinie, a w latach 1968–1980 w Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. Zyskał wówczas opinię jednego z najwybitniejszych przedstawicieli katolickiej nauki społecznej. 1 września 1970 r. został rektorem Arcybiskupiego Wyższego Seminarium Duchownego we Wrocławiu oraz dziekanem Papieskiego Fakultetu Teologicznego. Funkcję tę przejął po świątobliwym biskupie dr. Pawle Latusku.
Ponadto w 1971 r. ks. Majka został kanonikiem gremialnym Wrocławskiej Kapituły Metropolitalnej.
Rektor wrocławskiej uczelni teologicznej
Jako rektor wrocławskiej uczelni teologicznej od 1971 r. co roku organizował we Wrocławiu Dni Duszpasterskie oraz sympozja naukowe. W tych właśnie sympozjach, jako prelegent, brał często udział metropolita krakowski kard. Karol Wojtyła. Przewodniczył on także nabożeństwom, w czasie których wygłosił wiele okolicznościowych kazań i nauk. Wielokrotnie też składał on wizytę ks. Józefowi Majce w jego prywatnym mieszkaniu. Z prelekcjami często przyjeżdżała w tych czasach do Wrocławia także dr Wanda Połtawska, cudownie uzdrowiona przez św. Ojca Pio na prośbę kard. Karola Wojtyły.
W każdy czwartek tygodnia ks. Józef Majka wygłaszał homilię do wrocławskich alumnów, natomiast w każdą sobotę spotykał się z nimi w auli seminaryjnej, by wygłosić dla nich formacyjną prelekcję. Spotkania te nazywane były „sobotynkami”. We Wrocławiu również powstały jego najważniejsze prace naukowe z Katolicką Nauką Społeczną oraz Filozofią społeczną na czele.
Funkcje i nagrody
W latach 1973–1983 ks. Majka pełnił funkcję konsultora Sekretariatu do spraw Niewierzących w Rzymie. Pracował też w kilku Komisjach Episkopatu Polski, m.in. w Komisji Duszpasterskiej i Komisji Iustitia et Pax, należał do Rady Naukowej Episkopatu Polski.
Był członkiem kilku redakcji czasopism katolickich krajowych i zagranicznych.

Ks. Józef Majka podczas spotkania z Janem Pawłem II we Wrocławiu
21 czerwca 1983 r.

ARCHIWUM OBSERWATORIUM SPOŁECZNEGO

Uważany jest za współtwórcę lubelskiej Szkoły Katolickiej Nauki Społecznej i inicjatora badań socjologicznych nad religijnością w Polsce prowadzonych przez ośrodki kościelne. Jego imieniem nazwano Wyższą Szkołę Nauk Społecznych w Warszawie.
Ks. Józef Majka należy do organizatorów Synodu Archidiecezji Wrocławskiej, który odbył się w latach 1985–1991. Początkowo był przewodniczącym Komisji Przygotowawczej Synodu, a następnie kierował Komisją do spraw Kształcenia Teologicznego.
31 marca 1971 r. uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a 18 grudnia 1985 r. – tytuł profesora zwyczajnego.
W tym samym roku został odznaczony godnością prałata, a pięć lat później godnością protonotariusza apostolskiego (infułata). W 1974 r. otrzymał nagrodę Ośrodka Dokumentacji i Studiów Społecznych, a w 1985 r. prestiżową nagrodę Fundacji Jana Pawła II. W 1988 r. został wyróżniony nagrodą im. rektora Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego ks. Idziego Radziszewskiego. Laureatami tej nagrody byli uczeni tej miary, co Władysław Tatarkiewicz, Karol Górski, Konrad Górski, Jakub Sawicki, Stefan Swieżawski oraz Sługa Boży ks. Wincenty Granat. Po otrzymaniu nagrody ks. Majka wystąpił z interesującą prelekcją na temat „Wolności i odpowiedzialności badacza naukowego”. Wykład ten stanowi syntezę jego poglądów na doniosły w badaniach naukowych problem wolności i odpowiedzialności, a także przestrogę przed różnego rodzaju manipulacjami w badaniach.
Wskazał również, iż uczony winien zawsze kierować się wytycznymi etyki.
W odczuciu ks. Majki prawa ludzkie nie będą nigdy respektowane bez zachowania praw Boskich.
Rys osobowości W warunkach polskiego Kościoła ks. Józef Majka pełnił w Polsce rolę instytucji naukowej. Ks. prof. W. Piwowarski porównał jego działalność naukową z ośrodkiem Katolicko-Społecznym w Mönchengladbach.
W styczniu 1988 r., ze względu na stan zdrowia i zbliżający się wiek emerytalny, wniósł prośbę do metropolity wrocławskiego kard. Henryka Gulbinowicza o zwolnienie z pełnionych funkcji. Jego prośba została przyjęta.
Po przejściu na emeryturę ks. Majka nadal prowadził działalność naukową, a nawet wykładał na Papieskim Fakultecie Teologicznym w zakresie swojej specjalizacji, jednak w zmniejszonej liczbie godzin wykładowych.
22 lutego 1993 r., a więc 22 dni przed śmiercią, ks. Majka sporządził testament. Znaleźć tam można m.in. słowa: „W […] Zbawicielu moim ukrzyżowanym i chwalebnie zmartwychwstałym pokładam całą moją nadzieję, nie przestając ufać wstawiennictwu Jego Matki i opiece św. Józefa, mojego Patrona. Nie pozostawiam żadnej dyspozycji co do pogrzebu, zdając się w tej sprawie na wolę Kościoła, któremu całe życie byłem oddany. […] Duszę moją polecam miłosierdziu Bożemu oraz modlitwom moich uczniów i wychowanków, gdziekolwiek się znajdują”.
Należy także podkreślić, iż ks. Profesor odznaczał się przez całe swoje pracowite życie – jak to trafnie napisał jego serdeczny przyjaciel ks. prof. dr hab. Jan Dudziak – krystalicznym charakterem, bezkompromisowością wobec zła czy wobec relatywizmu moralnego, zaprzeczeniem wszystkiego, co mogłoby być nazwane oportunizmem.
Ks. prof. Józef Majka został pochowany na cmentarzu św. Wawrzyńca we Wrocławiu przy ul. Bujwida i spoczywa obok wielkiego Kapłana, Sługi Bożego ks. prałata Aleksandra Zienkiewicza.
Godzien jest chwały ołtarzy.

30. odcinek powieści autorstwa
ks. Józefa Majki „Olśnienia”