Teologia we Wrocławiu

Na wykłady zaś uczęszczali do kolegium jezuickiego.
Działalność Jezuitów
Pierwsi jezuici osiedlili się na stałe we Wrocławiu w 1638 r. i podjęli akcję rekatolizacyjną wśród ludności śląskiej.
Jednym z istotnych elementów tej działalności było kształcenie i wychowanie młodzieży w założonej przez nich w 1644 r. szkole wrocławskiej, przemianowanej w 1646 r. na kolegium.
W dalszej perspektywie zamierzali przekształcić kolegium na czterowydziałowy uniwersytet o charakterze międzynarodowym, do którego miałaby dostęp zarówno młodzież katolicka, jak i protestancka. W związku z tym sprowadzali do Wrocławia wybitnych profesorów i dydaktyków, podnosząc tym samym poziom naukowy uczelni i już w 1662 r. nadano w niej pierwszy tytuł magistra filozofii. W latach 60. rozpoczęto w kolegium systematyczny wykład teologii. Dopiero jednak w 1695 r. rektor kolegium Fryderyk Wolff von Ludinghausen wniósł prośbę do cesarza o powołanie we Wrocławiu akademii. Projektowi Wolffa mocno przeciwstawiało się protestanckie mieszczaństwo wrocławskie, zwłaszcza rada miejska. Jej członkowie obawiali się, że założenie katolickiego uniwersytetu w stolicy Śląska przyczyni się do wzrostu katolickich i polskich wpływów. Pod koniec XVII stulecia w jezuickim kolegium wrocławskim studiowało ok. 10% młodzieży polskiej, głównie z okolic Kalisza i Poznania.
Wyolbrzymiano więc rzekome zagrożenia ze strony młodzieży akademickiej. Tymczasem oficjalne czynniki miejskie nie chciały jezuitów, a jeszcze bardziej jezuickiej wyższej uczelni.
Akademia Leopoldyńska
Mimo wielu zastrzeżeń ze strony mieszczan we Wrocławiu powstała jednak uczelnia wyższa, głównie dlatego, że jej założenia pragnął także cesarz Leopold I. On też podpisał zredagowaną przez jezuitów Złotą bullę fundacyjną Uniwersytetu Wrocławskiego 21 X 1702 r. O tym fakcie cesarski Zwierzchni Urząd we Wrocławiu powiadomił Radę Miejską i Kolegium jezuickie. 15 XI 1702 r., w dniu imienin cesarza, nastąpiła uroczysta inauguracja i otwarcie uniwersytetu oraz pierwsza obrona i promocja doktorska.
Jezuici nie chcieli jednak ograniczyć się tylko do wydziału filozoficznego i teologicznego i próbowali uruchomić wydziały prawa i medycyny. Miasto i jego władze przeciwstawiały się temu. Tak więc Leopoldina w całych swych dziejach była uniwersytetem dwuwydziałowym z 13 katedrami. Mimo wrogości miasta i wielu środowisk społecznych Wrocławia i Śląska Leopoldina rozwijała się pomyślnie.
Dopóki Śląsk należał do Austrii, warunki polityczne sprzyjały działalności Akademii. Dopiero po zajęciu Śląska przez Prusy w 1741 r. radykalnie zmieniły się warunki egzystowania i działalności Leopoldiny. Akademia znalazła się na łasce i niełasce czynników protestanckich, zwłaszcza zaś państwa, w którym protestantyzm cieszył się pozycją uprzywilejowaną. Nastąpiły poważne ograniczenia przywilejów i praw uczelni oraz zakresu i celu działalności. Według króla pruskiego Fryderyka II uniwersytet miał służyć interesom państwa, a więc musiał być państwu podporządkowany. Zadanie to ułatwiła likwidacja zakonu jezuitów w 1773 r. W 1776 r. państwo pruskie przekształciło uczelnię w katolicko-pruski Uniwersytet. W latach 1776–1800, mimo wielu zmian i przekształceń, Leopoldina zachowywała resztki dawnej jezuickiej i cesarskiej tradycji.
Na fali wielkich zdarzeń początku XIX w. i ogólnych reform szkolnych w państwie pruskim, podjęto także myśl utworzenia we Wrocławiu nowego uniwersytetu. Zgodnie z wcześniejszymi planami Fryderyk Wilhelm III rozkazem z 24 IV 1811 r. oficjalnie zarządził przeniesienie uniwersytetu – Viadriny – z Frankfurtu do Wrocławia i połączenie go z Leopoldiną. Zgodnie z treścią tego dokumentu nowy uniwersytet miał pięć wydziałów: teologii katolickiej, teologii ewangelickiej, prawa, medycyny i filozofii. Mimo iż były dwa wydziały teologii: katolicki i protestancki, nowy uniwersytet nie był uczelnią wyznaniową. Była to instytucja państwowa z wyraźnym piętnem protestanckim. Państwo finansowało jego działalność, decydowało o zatrudnieniu profesorów, stawiało zadania i sprawowało nad nim pełny nadzór.

Kard. Bertram zabronił więc klerykom uczęszczać na niektóre wykłady i zdawać egzaminy u profesorów, którzy głosili zasady narodowego socjalizmu.
Wybuch II wojny światowej zdezorganizował pracę na wydziale.
Czasowe zamknięcie uniwersytetu, potem rozproszenie kleryków były powodem znacznego spadku liczby studentów. W semestrze letnim 1941 r. było ich tylko 22, w 1943 r. zaledwie 13, przy ogólnej liczbie studentów 1535.
W powojennym Wrocławiu
Uniwersytet Wrocławski wznowił swoją działalność w listopadzie 1945 r., połączony z Politechniką. W nowej rzeczywistości powojennej zabrakło miejsca w odrodzonej uczelni wrocławskiej dla wydziału teologicznego.
Wprawdzie wydział teologiczny przeżywał w swej historii niejedną trudność, ale ta okazała się wyjątkowa.
Wieloletnie zabiegi władz kościelnych o przywrócenie wydziału w ramach uniwersyteckich okazały się bezskuteczne.
Po 1945 r. administrator apostolski ks. infułat dr Karol Milik, mimo trudności materialnych, przystąpił do odbudowy tzw. Collegium Georgianum przy pl. Katedralnym 14, które miało pomieścić Seminarium Duchowne z własnym studium domowym. Inauguracja roku akademickiego odbyła się 8 IX 1947 r. Pierwszym rektorem Seminarium Duchownego został ks. dr Józef Marcinowski. W latach 1953–1958 funkcję rektora pełnił ks. Aleksander Zienkiewicz, w latach 1958–1970 bp Paweł Latusek. Dzięki zabiegom bpa dra P. Latuska i kard. B. Kominka, metropolity wrocławskiego, Kongregacja ds. Seminarium i Uniwersytetów wyraziła w 1964 r. zgodę na utworzenie we Wrocławiu Akademickiego Studium Teologicznego. W 1968 r. Kongregacja uznała Akademickie Studium Teologiczne we Wrocławiu za kontynuację funkcjonującego na przedwojennym Uniwersytecie Wrocławskim wydziału teologicznego, przekazując mu wszystkie przywileje przedwojennego wydziału.
W 1974 r. Fakultet Teologiczny we Wrocławiu otrzymał miano „papieski”. Odtąd pełna jego nazwa brzmi: Pontificia Facultas Theologica Wratislaviensis.
W 1977 r. zostały zorganizowane stacjonarne studia teologiczne dla osób świeckich i zakonnych.
W 1981 r. Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu wraz z innymi uczelniami papieskimi otrzymał osobowość prawną, a w 1989 r. na mocy porozumienia między Rządem a Episkopatem został uznany przez władze państwowe i wliczony w poczet uczelni wyższych.