MIŁOŚĆ DOSKONAŁYM WYPEŁNIENIEM PRAWA
Istotne przymioty małżeństwa katolickiego
Prawodawca w Kodeksie Prawa Kanonicznego określił, że istotnymi przymiotami
każdego ważnie zawartego małżeństwa jest jedność i nierozerwalność,
które w małżeństwie chrześcijańskim nabierają szczególnej mocy
z racji jego sakramentalności [kan. 1056].
KS. WIESŁAW WENZ
wwenz@archidiecezja.wroc.pl
Dla osoby ochrzczonej ważnym małżeństwem jest to, które jest rzeczywistością sakramentalną [kan. 1055§2].
Związek małżeński jest miejscem bezpośredniego doświadczenia miłości Bożej w życiu człowieka i wspólnoty podstawowej, jaką jest rodzina.
Jedność
Jedność małżeństwa polega na tym, że związek małżeński zawiera jeden mężczyzna z jedną kobietą, mając wewnętrzną wolę dozgonnego i wiernego życia ze sobą oraz wzajemnego tworzenia pełnej wspólnoty. Zagrożenie dla jedności może stanowić np. fakt wykluczenia jedności małżeństwa przez którąkolwiek ze stron zawierających małżeństwo, przez podtrzymywanie związku uczuciowego bądź fizycznego z inną osobą. Takie działanie może spowodować de facto nieważność zawartej umowy małżeńskiej.
Może się to dokonać wówczas, gdy choćby jedna ze stron zawierających małżeństwo stanowczo i z wewnętrznym pozytywnym przekonaniem, w chwili zawierania zgody małżeńskiej, rezerwuje sobie prawo np. do współżycia seksualnego z innymi osobami poza małżeństwem. Jedność małżeńska nie pozwala również na to, by kandydaci do małżeństwa mogli posiadać prawo do działania na szkodę jedności wiary małżeńskiej lub prawo do planowania i przeprowadzenia w przyszłości rozwodu. Małżeństwa nie zawiera się wyłącznie na jakiś czas, lecz zgoda małżeńska konsekwentnie obliguje osoby zawierające związek małżeński do wierności trwającej aż do naturalnej śmierci jednego z małżonków.
Nierozerwalność
Drugim przymiotem jest nierozerwalność małżeństwa, zawierająca się w tym, że trwałego związku małżeńskiego nie można zawierać na określony czas, ale wyłącznie dozgonnie. Podjęta decyzja wyrażona w chwili poślubienia (moment wyrażenia zgody małżeńskiej) obowiązuje nupturientów do końca życia, tzn. węzeł małżeński trwa aż do naturalnej śmierci jednej ze stron. Dlatego np. cywilny rozwód, nawet właściwie przeprowadzony, zgodnie z prawem państwowym, w sposób istotny sprzeciwia się nierozerwalności małżeństwa. Stąd ważnie zawarte małżeństwo nie może być rozwiązane ani przez wzajemną zgodę małżonków, ani też po upływie wyznaczonego czasu, ani też ze względu na zaistniałe okoliczności poślubne (trwały i zupełny rozkład pożycia z winy nawet obydwu stron). Małżeństwo nie może być rozwiązane ani na mocy pozytywnego prawa Bożego, ani na podstawie prawa kościelnego, czy też stanowionego prawa ludzkiego.
Może jednak zaistnieć przypadek wykluczenia nierozerwalności małżeństwa przez jednego z narzeczonych lub przez obydwie strony. Może to mieć miejsce np. wówczas, kiedy jedno z małżonków świadomie i zdecydowanie, już w chwili zawierania zgody małżeńskiej, pozytywnym aktem woli, zamierza i planuje w określonym czasie po ślubie zerwać zawiązywaną wspólnotę życia, co praktycznie wiąże się z planowaniem porzucenia współmałżonka. Jednak zwykłe przewidywanie rozwodu w okolicznościach, gdyby się stronom nie miało ułożyć, czy też wątpliwy zamiar rozejścia się po ślubie automatycznie nigdy nie powodują nieważności zgody małżeńskiej.
Nierozerwalność węzła małżeńskiego umożliwia mężczyźnie i kobiecie podjęcie odpowiedzialnej i pełnej troski o budowanie trwałej wspólnoty całego życia.
W chwili zawierania małżeństwa ślubujący udzielają sobie
daru sakramentu, otrzymują od Boga moc łaski, konsekrującej
zgodę i jednoczącą miłość
WITOLD MORAWSKI
Małżonkowie, którzy chcą być razem na dobre i na złe, zawsze szukają tego, co ich łączy oraz co może utrwalić ich wzajemne relacje, ich miłość, w której z ufnością powierzają wzajemnie siebie. Dlatego w małżeństwie czynnikiem najbardziej istotnym i najskuteczniej cementującym jedność i nierozerwalność wspólnoty mężczyzny i kobiety jest zrodzone przez nich potomstwo. Stąd małżonkowie chrześcijańscy powinni z wielką niecierpliwością oczekiwać narodzin swoich dzieci, a więc tego momentu, kiedy ich wspólnota faktycznie staje się rodziną, realizując płodność małżeńską.
Sakramentalność
Przymiot sakramentalności wyraża się w tym, że Jezus ustanowił związek małżeński zawierany pomiędzy ochrzczonymi: mężczyzną i kobietą jako związek sakramentalnej i zbawczej łaski oraz miejsce bezpośredniego doświadczenia miłości Bożej w życiu człowieka i wspólnoty podstawowej. Oznacza to, że w chwili zawierania małżeństwa ślubujący udzielają sobie daru sakramentu, otrzymują od Boga moc łaski, konsekrującej zgodę i jednoczącą miłość. W tym momencie zgoda małżeńska sprawia, że związek mężczyzny i kobiety staje się wspólnotą bezwzględnie nierozerwalną, co oznacza, że żadna władza kościelna ani cywilna, ani później wola samych małżonków nie może takiej umowy unieważnić i ją rozerwać czy też anulować. Zgoda sakramentalna trwa aż do śmierci jednego z małżonków, obowiązuje nawet wtedy, gdy małżonkowie w różnych okolicznościach poślubnych się porzucą, odejdą od siebie, czy nawet po rozwodzie cywilnym złączą kontraktem z inną osobą.
Sakramentalność małżeństwa została w Kościele zdefiniowana jako prawda wiary przez Sobór Trydencki, a przypomniana w nauczaniu Soboru Watykańskiego II. Należy jednakże dodać, że prawodawca kościelny zezwala na zawarcie małżeństwa kanonicznego, które jednak nie jest związkiem ściśle sakramentalnym, np. małżeństwo katolika z osobą nieochrzczoną. Czyni tak wyłącznie ze względu na dobro duchowe katolika oraz ze względu na naturalne prawo każdej osoby do zawarcia małżeństwa [kan. 1058].
Jednakże takie małżeństwo jest małżeństwem wyłącznie kanonicznym, a nie sakramentalnym. Stąd nie każde małżeństwo kanoniczne zawierane w Kościele katolickim musi być związkiem i rzeczywistością sakramentalną. Może się nią stać dopiero w okolicznościach, kiedy osoba nieochrzczona, po jakimś czasie, żyjąc z małżonkiem katolickim i wolna od wszelkich nacisków, osobiście poprosi o przygotowanie i następnie o udzielenie sakramentu chrztu. Dopiero po zakończonym katechumenacie i w chwili udzielenia chrztu związek ten staje się związkiem sakramentalnym, bez konieczności ponawiania zgody małżeńskiej.
