Niedziela, czyli „nie pracuj”…

Nie o tym jednak będzie mowa, ale o sposobie przeżywania niedzieli, jaki podpowiada nam nasza rodzima, polska etymologia. W tym bowiem zakresie wiele możemy nauczyć się od Żydów.
Uśpiona Cezarea
Pierwsze spotkanie z Izraelem jest dla wierzącego chrześcijanina nie lada wydarzeniem – i nie mam tu na myśli wyłącznie faktu, że po tej samej ziemi wędrował Pan Jezus wraz z Dwunastoma, lecz także pewien szok kulturowy towarzyszący podróżującym (świadomie nie mówię tu o pielgrzymach!) i wiążące się z nim niezrozumienie.
Zwłaszcza to drugie może stać się udziałem każdego Europejczyka, który ma świadomość, jak wielki odsetek obecnych Izraelczyków jest potomkami uciekinierów i emigrantów z Europy. Być może zdążyliśmy zapomnieć już o tym, co jeszcze przed stu laty było naszą codziennością – o Żydach przechadzających się po ulicach naszych miast w bardziej lub mniej wyróżniającym ich stroju. O ich długich, czarnych płaszczach, kapeluszach i szabatowych lisich czapach, pejsach, tałesach i kipach.
Oraz o sobotnich spacerach do synagogi w towarzystwie dokazujących dzieci, o chasydzkich tańcach i śpiewach.
Cóż, czas jest najskuteczniejszym „faktobójcą”, a pamięć lubi płatać figle. Moje prywatne niezrozumienie związane było z szabatem i Cezareą, na której odwiedzenie zdołałam przed kilkoma laty namówić pewnego Szwajcara, dwóch Amerykanów i Anglika – samych chrześcijan, dla których miesięczny kurs języka hebrajskiego był de facto pierwszym pełnowymiarowym pobytem w Ziemi Świętej. A skoro niedzielę wypełniały nam zajęcia na uczelni, jedynym dniem wycieczkowym pozostały piątek i sobota. Wiedzieliśmy, że w sobotę ruch komunikacji miejskiej może odbiegać od normy, zaplanowaliśmy więc wypad do Cezarei Nadmorskiej – tej samej, którą wzniósł Herod, w której pomieszkiwał Piłat i gdzie sądzony był św. Paweł – na piątek. Kto był w Cezarei, ten wie, a kto nie był, oby szybko się przekonał na własnej skórze, że tamtejszy park archeologiczny jest iście zniewalający! Wśród jego cudowności czas płynął zatem niepostrzeżenie, a Słońce szybko zaczęło ginąć w błękicie wód Morza Śródziemnego. Postanowiliśmy w końcu wracać do Jerozolimy, do zacisza akademików na Mount Scopus. Okazało się jednak, że postanowienie to za mało, ponieważ cały kraj wpadł w ramiona szabatowego odpoczynku.
Przed oczami stanęła nam czarna wizja noclegu pod gołym, zimowym niebem. Na nasze szczęście Izrael zamieszkiwany jest również przez Arabów, którzy w szabat pracują i oferują choćby przejażdżki taksówką – po stawkach szabatowych, rzecz jasna.
Kultywowanie odpoczynku
Tym podobne historie przydarzają się wielu osobom niezaznajomionym z izraelskimi zwyczajami. Dla mnie była to jedna z ważniejszych lekcji, ponieważ to właśnie Izrael i Żydzi pokazali mi, czym jest prawdziwy, uświęcony odpoczynek – nawet jeśli sami uważali się za niereligijnych (abstrahuję oczywiście od wszelkich osobliwych form obchodzenia szabatowego odpoczynku, których zwłaszcza ultraortodoksi znają bez liku). Do dziś pamiętam jednak proste słowa mojej marokańsko-żydowskiej współlokatorki, Rity, która wyraziła wątpliwość co do tego, że człowiek urobiony po uszy, za sprawą wykonywania codziennych obowiązków, może prawdziwie zanurzyć się w sacrum.
Ona sama nie tyle oddawała się lenistwu, ile delektowała każdą chwilą szabasowego odpoczynku. Szabat nie służy bowiem marnowaniu czasu, ale budowaniu więzi – z Bogiem, z ludźmi i z samym sobą, a punktem wyjścia do osiągnięcia tak wzniosłych celów jest zaniechanie wszelkich nadmiernie angażujących zajęć. W sposobie odpoczywania mojej współlokatorki było coś nie z tego świata, czego do dziś nie potrafię właściwie opisać, a co urzekło mnie od pierwszego szabatu.