Ona – Duch

Sztuka baroku w wydaniu rzymskim jest namacalnym odzwierciedleniem wyjątkowo dynamicznej rywalizacji dwóch gigantów architektury, których zdolności znacznie wykraczały poza tę dziedzinę – Francesco Borrominiego oraz Giovanniego Berniniego. Najdobitniejszym chyba wizerunkiem owej „walki na piękno” są stojące naprzeciw siebie wspaniały kościół św. Agnieszki (tzw. in Agone, tak bowiem zwało się miejsce, w którym został wzniesiony) oraz słynna Fontanna Czterech Rzek na Piazza Navona. Obaj mistrzowie prześcigali się w pomysłach na upiększanie i nadawanie splendoru budowlom chrześcijańskim, jednak to Berniniemu przypadły ostatecznie w udziale prace nad świątynią wyjątkową, której ogromna struktura wznosi się nad grobem pierwszego papieża, a splendor odejmuje mowę – Bazyliką św. Piotra (dla równowagi – Borromini przepracował bazylikę laterańską). To tam, w absydzie za konfesją św. Piotra zwieńczoną ogromnym brązowym baldachimem, na rzecz którego przetopiono nawet dekoracje z Panteonu, znajduje się Cathedra Petri – główny ołtarz bazyliki. Przypuszczalnie każdemu widok Piotrowego tronu płynącego na obłoku pośród anielskiego kłębowiska jest znany. Jego znakiem rozpoznawczym jest jednak nie tron, ale rzucający snop jasnego światła witraż z najpopularniejszym wyobrażeniem Tego, który jest niewyobrażalny, a mianowicie Ducha Świętego.
Duch, tchnienie, wiatr czy… gołębica?
Choć ikonografia chrześcijańska od zamierzchłych czasów przedstawia Trzecią z Osób Boskich w postaci gołębicy, co jest konsekwentną realizacją relacji ewangelistów o chrzcie Jezusa w rzece Jordan (Mt 3, 16; Mk 1, 10; Łk 3, 22; J 1, 32), to jednak żaden z nich nie mówi o gołębicy sensu stricto, posługując się słowami „jak”, „jakby”, które wyrażają porównanie. Duch Święty nie zwykł przybierać jednoznacznych form i dlatego wyobrażany jest tak, jak dał się poznać na kartach Biblii – obok „jakby” gołębicy jeszcze jako języki „jakby”
ognia (Dz 2, 3) – czymkolwiek one właściwie są. Ta amorficzność Ducha może wydawać się chrześcijanom jeszcze bardziej kłopotliwa, gdy odwołamy się do języka Biblii Hebrajskiej. Zwykło się obecności Ducha Świętego doszukiwać w hebrajskim słowie ruah, które jest zazwyczaj rodzaju żeńskiego. Jego znaczenie jest równie enigmatyczne co Osoba, która się pod nim kryje. Oznacza bowiem „oddech”, „powietrze”, „wiatr” oraz oczywiście „ducha”. Nie sposób więc tłumaczyć go konsekwentnie w całym Starym Testamencie. A co z Nowym Przymierzem? Tam Duch zmienia swój rodzaj z żeńskiego na nijaki, stając się pneuma w języku greckim.
Czyż nie jest to dowód na Boską przemyślność i jednoznaczna odpowiedź na pomysły wprowadzania do Biblii „języka neutralnego płciowo”?