Warto…

Listopad – czas lacrimosy. Czas rzewny i tęskny. Ci, którzy odeszli, wracają w naszych wspomnieniach. W 17. rocznicę śmierci ks. Józefa Tischnera wpadła mi w ręce książka Tischner. Podróż – biografia tandemu Witolda Beresia i Artura „Barona” Więcka. Pierwszy z panów to dziennikarz i pisarz, drugi – reżyser i scenarzysta filmowy.
Obaj zaliczają siebie do grupy tzw. tischneromaniaków.
Omawiana pozycja ukazała się nakładem wydawnictwa Wielka Litera w roku 2015. Książka jest podróżą przez życie. Od korzeni, przez powołanie, stan wojenny, wykłady, cierpienie, do odejścia. Życie Tischnera jest odkrywane przez członków Jego rodziny, przyjaciół i współpracowników. Wspominają Go: Boniecki, Pieronek, Mazowiecki, Dziwisz, Gowin, Trela, Wałęsa, Hennelowa, Michnik, Żakowski. A więc ludzie z tzw. różnych układów.
Nie brakuje też głosu samego Tischnera, który sentymentalnie ogarnia przeszłość, bezceremonialnie komentuje teraźniejszość i celnie przewiduje przyszłość. Tischner podróżował – ciałem i słowem. Posiadał umiejętność dialogowania z każdym człowiekiem: prostym i wykształconym, starym i dzieckiem, wierzącym i ateistą. Nomenklaturę naukową przekładał na potoczną stylistykę. Szczery i otwarty. Mówił o katolicyzmie pięknym językiem, ale wytykał też ten podły. Bystry obserwator. Perfekcyjnie umiał zdiagnozować Polskę. To wszystko czyniło Go naszym dobrem narodowym. Nie przez wszystkich jednak kochany. Niekiedy nazywany tzw. księdzem. To właśnie Tischner. Instytucja. Legenda. Takiego wszechstronnego człowieka odsłania Bereś i Więcek. Warto sięgnąć po tę książkę, bo warto wracać do Tischnera, do Jego myśli, filozofii, do Jego „zjednywania”. Podróż to takie wypominki Tischnera. Przeczytajcie, a po tej konfrontacji przekonacie się, jak miernie zdajemy dziś egzamin z katolicyzmu, polskości i człowieczeństwa.

AGNIESZKA BOKRZYCKA

Na mapie naszego regionu współcześni poszukiwacze „złotych historii” na pewno nie mogą pominąć dwóch punktów.
Dawna kopalnia złota w Złotym Stoku. Tutejsze złoża złota (współwystępującego z minerałami arsenowymi) zlokalizowane są w obrębie gór: Sołtysiej, Krzyżowej, Haniak i Białej oraz leżących między nimi dolin (Złoty Jar, Wąwóz Kłodzki). Górnicze tradycje sięgają tutaj co najmniej XIII w. (w 1273 r. kamieniecki klasztor otrzymał od księcia Henryka IV Prawego prawa do poszukiwania na tym terenie złóż i prac górniczych). Być może jednak początki wydobycia przesunąć można nawet do X w., co sugerowałyby odnalezione w 1918 r. ślady obudowy górniczej charakterystycznej dla pierwszego tysiąclecia. Pozyskiwanie złota, z większą czy mniejszą intensywnością, trwało tu od średniowiecza do 1962 r. Od przełomu XVII i XVIII w. datuje się wydobycie arsenu (złoto stanowiło istotny produkt uboczny).
W 1. poł. XVI w. działało tu 190 sztolni i wyrobisk. Pozyskiwano z nich rocznie ponad 30 tys. ton rudy i otrzymywano ok. 60 kg złota, co stanowiło 8% produkcji europejskiej.
Jeszcze ok. 1960 r. uzyskiwano z wypałków poarsenowych ok. 20–30 kg złota w roku. Powstało tu ok. 300 km sztolni i szybów na 21 poziomach. W Złotym Stoku istniały mennica (bijąca złote dukaty) i Wyższy Urząd Górniczy.
Obecnie na terenie dawnej kopalni działa trasa turystyczna udostępniająca część dawnych wyrobisk. Zwiedzanie kopalni obejmuje Sztolnię Gertrudy (od imienia żony jednego z górników, który stracił życie w kopalni).
Znajduje się tu m.in. magazyn materiałów wybuchowych, gdzie zaaranżowano laboratorium J. Schärfenberga (który poszukując eliksiru długowieczności, uzyskał z rudy arszenikowej trujący arszenik). Zwiedzić można także skarbiec z 1066 „złotymi” sztabkami – obrazują one ilość złota pozyskaną w ciągu całego czasu pracy kopalni (16 ton) – oraz Chodnik Śmierci, gdzie skazywano na śmierć górników podejrzanych o kradzież złota. Na odcinku ok. 200 m Sztolni Gertruda można skorzystać też z dodatkowej atrakcji, jaką jest spływ 15-osobową łódką.
W korytarzach kopalnianych można podobno spotkać… błąkającego się gnoma Szarego.
Do zwiedzania udostępniona jest też Sztolnia Czarna Górna, gdzie znajdziemy efektowny podziemny wodospad oraz odtworzoną kolejkę górniczą.