Świeccy w zakonie?!
Nie potrzeba zamknięcia, klasztoru i klauzury. Zbyteczny jest specjalny strój czy habit.
Można być zakonnikiem w biurze, urzędzie, fabryce, na uczelni, we własnym domu.
Można nawet być mężem czy żoną.
O. TOMASZ KRYGER OFMCAP
Wrocław
Pani Joanna, architekt, należy do trzeciego zakonu dominikańskiego
HENRYK PRZONDZIONO/FOTO GOŚĆ
Sobór Watykański II podkreślił wartość świeckich w Kościele.
Uznał za ważne, aby laikat żył Ewangelią bez zmieniania swojego świeckiego stanu życia. W przeszłości, ale i współcześnie bywają oni nazywani tercjarzami, czyli osobami należącymi do trzeciego zakonu.
Trzecie zakony
Tercjarze, od łacińskiego tertius – trzeci, w domyśle ordo – zakon, to członkowie stowarzyszeń, bractw, grup religijnych działających w łonie Kościoła katolickiego, których ideały, duchowość, struktura i własna reguła opierają się na jednej z duchowości istniejących w Kościele zakonów ścisłych (franciszkanów, dominikanów, karmelitów, trynitarzy, serwitów, norbertanów, augustianów). Trzecie zakony, zwane obecnie świeckimi zakonami, istnieją obok pierwszego (męskiego), którego duchowością żyją, i drugiego (żeńskiego). Nazwami obecnie używanymi na określenie tercjarzy są: franciszkanie świeccy, dominikanie świeccy, karmelici świeccy itp.
Za założyciela pierwszego istniejącego do dzisiaj zakonu tercjarskiego uważany jest św. Franciszek z Asyżu, który w roku 1221 Listem do wiernych zapoczątkował ideę życia Ewangelią w stanie świeckim. Pierwsze grupy ludzi świeckich pragnących na serio żyć nauką Jezusa Chrystusa i realizować ideały franciszkańskie zwano początkowo Braćmi i Siostrami od Pokuty.
Grupy te oficjalnie zostały uznane za zakon z własną Regułą Zakonu Pokuty, zatwierdzoną w 1289 r. przez Mikołaja IV. W podobny sposób wyłonili się dominikanie świeccy, posiadający własną Regułę od 1285 r., a zatwierdzoną przez Innocentego VII w roku 1405. W późniejszych wiekach wszystkie zakony ścisłe dostały pozwolenie od Kościoła w specjalnych bullach (Innocenty VII, Marcin V, Juliusz II) na zakładanie swoich trzecich (świeckich) zakonów. Karmelici ustanowili tercjarzy karmelitańskich za pozwoleniem Mikołaja V w 1452 r., a karmelici bosi w 1593 r. Podobnie postąpili trynitarze, którzy zorganizowali swoich tercjarzy Trójcy Świętej w roku 1584, czy też premonstratensi z trzecim zakonem norbertańskim.
Jeszcze przed formalnym powstaniem największych trzecich zakonów: franciszkańskiego i dominikańskiego, istniała w Kościele katolickim instytucja oblatów benedyktyńskich. Byli to wierni świeccy, którzy składali przyrzeczenia: akt oblacji – poświęcenia się Bogu, żyjąc zgodnie z duchem Reguły św. Benedykta w swoim świeckim stanie. Oblaci benedyktyńscy byli duchowo włączeni do autonomicznej wspólnoty mniszej w opactwie benedyktyńskim, w którym złożyli oblację i uważani byli przez mnichów za świeckich członków monastycznej wspólnoty.
Warto przy okazji wspomnieć, że zakony rycerskie, m.in. templariusze, dawały możliwość ludziom świeckim, by mieli udział w ich dobrach duchowych i w materialnej administracji zakonu.
Świętość poza murami klasztorów
Istotna natura tercjarstwa jest innowacją XIII stulecia, kiedy to wielu ludzi świeckich zrozumiało ideę pogłębionego życia chrześcijańskiego, żyjąc poza murami eremów i konwentów.
Ta wspaniała idea spowodowała powstanie ruchu katolików świeckich zaangażowanych w życie Kościoła.
Świętość została wyprowadzona z klasztorów do domów chrześcijan.
Obecnie wspólnoty tercjarzy mają charakter międzynarodowych stowarzyszeń publicznych. Ich członkowie składają przyrzeczenia (profesję) zachowywania w swoim życiu Reguły świeckiego zakonu. Nie zalicza się tych form życia do instytutów zakonnych ani instytutów świeckich, ponieważ nie składają ślubów zachowywania rad ewangelicznych, a więc: czystości, ubóstwa i posłuszeństwa.
Każdy katolik może wstąpić do trzeciego zakonu, ale nie może jednocześnie należeć do więcej niż jednego.
Franciszkański Zakon Świeckich
Na prośbę ludzi świeckich urzeczonych osobą Franciszka z Asyżu, którzy chcieli go naśladować, powstał Franciszkański Zakon Świeckich. Mogą do niego wstępować ludzie stanu wolnego, małżonkowie, klerycy, kapłani diecezjalni, biskupi i papieże – każdy, kto pragnie żyć ideałami św. Biedaczyny z Asyżu we współczesnym świecie, ma ukończone 18 lat i jest praktykującym katolikiem. Ten sposób życia nie wymaga odejścia od rodziny i wykonywanej pracy.
Papież Paweł VI w roku 1978 zatwierdził nową regułę trzeciego zakonu, zmieniając jego nazwę na Franciszkański Zakon Świeckich (łac. Ordo Franciscanus Saecularis – OFS). Warto podkreślić, że duchowością franciszkańską zafascynowani są nie tylko katolicy. Wspólnoty franciszkańskie istnieją także w Kościołach protestanckich, anglikańskim i starokatolickim.
Rodzina franciszkańska oraz niekatolickie wspólnoty franciszkańskie razem działają w organizacji Franciscans International, która jest afiliowana przy Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Włączenie do wspólnoty FZŚ następuje po odbyciu formacji złożonej z trzech etapów: postulatu, nowicjatu i junioratu. Po złożeniu profesji, najpierw czasowej, a później wieczystej, zaczyna się formacja stała, która trwa całe życie. Franciszkanie świeccy realizują swoje powołanie do świętości, prowadząc życie zgodne z Ewangelią, apostołując przykładem, pełniąc dzieła miłosierdzia oraz budując braterski i ewangeliczny świat w swoich środowiskach.
Idąc przez ziemię, mają nieść pokój i dobro. Angażują się w życie parafii, do których należą. Spotykają się minimum raz w miesiącu. Modlą się Liturgią Godzin. Rozwijają działalność charytatywną. Służą pomocą kapłanom w duszpasterstwie. Odwiedzają chorych w hospicjach i domach opieki.
Organizują pomoc misjom. Włączają się w różnego rodzaju inicjatywy Kościoła lokalnego. A wszystko po to, by Chrystusa przybliżać spotykanym ludziom, a spotkanych ludzi przybliżać do Chrystusa.
Franciszkański Zakon Świeckich liczy obecnie na świecie ok. 500 tys. braci i sióstr. Dzieli się na wspólnoty międzynarodowe, narodowe, regionalne i miejscowe. W ciągu swoich 800 lat istnienia wydał wielu błogosławionych i świętych. W Polsce liczy ok. 16 tys. członków, działających w 540 parafiach diecezjalnych i przy klasztorach franciszkańskich. Na Dolnym Śląsku jest obecnie 508 franciszkanów świeckich, w 26 wspólnotach. We wrocławskiej archidiecezji tercjarzy można spotkać we Wrocławiu, Brzegu, Oleśnicy, Strzelinie, Pasikurowicach i Krynicznie.
Kościół jako wspólnota wiary, nadziei i miłości wyłaniał niemal od początku swego istnienia różnego typu stowarzyszenia religijne, zrzeszające osoby świeckie i duchownych, zwane bractwami, sodalicjami, konfraterniami lub tercjarzami, czyli trzecim zakonem. Ich misja w kościele i świecie jest ciągle aktualna. Ojciec Święty, przybierając imię Franciszek, zwrócił uwagę świata na Franciszka z Asyżu, wybitną postać Kościoła. Dał tym samym do zrozumienia, że życie ideałami św. Biedaczyny z Asyżu oraz duchowością franciszkańską jest na czasie, a nawet jeszcze bardziej potrzebne. Asyskiego Świętego mogą współcześnie naśladować i Franciszkowe wartości odtwarzać chrześcijanie różnych stanów, odkrywając powołanie do życia we Franciszkańskim Zakonie Świeckich.
W GRONIE TERCJARZY
Do Trzeciego Zakonu św. Franciszka należało kilku papieży: bł. Pius IX (†1878), Leon XIII (†1903), św. Pius X (†1914), Pius XI (†1931), Pius XII (†1958), św. Jan XXIII (†1963).
Do grona tercjarzy franciszkańskich należeli słynni pisarze, artyści, naukowcy i odkrywcy, najbardziej znani spośród nich to: Dante Alighieri (†1321, poeta), Giotto di Bondone (†1337, malarz), Francesco Petrarka (†1374, poeta), Krzysztof Kolumb (†1506, żeglarz, odkrywca Ameryki), Rafael Santi (†1520, malarz), Michał Anioł Buonarroti (†1564, malarz), Giovanni Palestrina (†1594, kompozytor), Bartolomeusz Murillo (†1682, malarz), Luigi Galvani (†1798, lekarz i fizyk), Aleksander Volta (†1827, fizyk, pionier badań elektryczności, od jego nazwiska pochodzi określenie jednostki napięcia elektrycznego – wolt), Franciszek Liszt (†1886, pianista i kompozytor), François Michelin (†2015, przedsiębiorca francuski, słynny producent opon).
Do grona najbardziej znanych polskich tercjarzy należą: bł. Dorota z Mątowów (†1394, żona i matka, pustelnica, mistyczka i stygmatyczka), bł. Maria Angela Truszkowska (†1899, założycielka zgromadzenia sióstr felicjanek), św. Albert Chmielowski (†1916, malarz, założyciel zgromadzenia albertynów), św. ks. Zygmunt Gorazdowski (†1920, opiekun ubogich we Lwowie), bł. Aniela Salawa (†1922, służąca, patronka FZŚ w Polsce), św. Józef Sebastian Pelczar (†1924, biskup, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego), Jacek Malczewski (†1929, malarz), bł. Leon Nowakowski (†1939, kapłan diecezji włocławskiej i męczennik), bł. ks. Antoni Rewera (†1942, jeden ze 108 polskich męczenników z czasów II wojny światowej), Józef Haller (†1960, legionista, generał Wojska Polskiego), sługa Boży kard. Stefan Wyszyński (†1981, Prymas Polski), bł. ks. Jerzy Popiełuszko (†1984).
