MIŁOŚĆ DOSKONAŁYM WYPEŁNIENIEM PRAWA
Wiara żywa a posłuszeństwo wiary i posłuszeństwo prawu
Kryterium przynależności do Kościoła i owocnego korzystania ze środków
prowadzących do zbawienia (sakramenty i sakramentalia) jest żywa wiara.
KS. WIESŁAW WENZ
wwenz@archidiecezja.wroc.pl
Stan wiary żywej wyraża się w akceptacji głoszonych i wyznawanych w Kościele prawd, czynny udział w życiu sakramentalnym [z zachowaniem dyscypliny prawnej co do ważności i godziwości działania] oraz ufne poddanie się zwierzchnictwu Biskupa Rzymu [por. kan. 205].
Jedność w wierze
Prawodawca kościelny wskazuje, że do zachowania pełnej jakości wyznawanej wiary i do zrozumienia ważności tego porządku konieczne jest nie tylko bezpośrednie przyjęcie treści poszczególnych symbolów wiary, jakimi są Skład Apostolski i Nicejsko-konstantynopolskie wyznanie wiary, ale także osobiste przyjęcie tego wszystkiego, co zostało zdefiniowane jako nieomylne nauczanie Kościoła katolickiego i co zostało przedłożone jako przedmiot wiary, czy to w sposób uroczysty, uporządkowany, czy też zwyczajny przez Nauczycielski Urząd Kościoła [kan. 750].
Wspólnota sakramentów odnosi się do ustanowionych przez Chrystusa środków zbawienia i powierzonych Kościołowi jako wyraźne znaki i środki, które bezpośrednio wyrażają i umacniają wiarę, oddają chwałę Bogu i powodują zbawcze uświęcenie wiernych [kan. 840].
Kościół katolicki dysponuje 7 sakramentami: chrzest, bierzmowanie, Eucharystia, pokuta, namaszczenie chorych, kapłaństwo i małżeństwo. Sakramenty są te same dla wszystkich wiernych i należą do dóbr powierzonych wspólnocie Kościoła przez Boga. Stanowią nienaruszalny depozyt wiary, istotny dla życia łaski eklezjalnej wspólnoty i przeżywania autentycznej bliskości z Bogiem [kan. 841]. Natomiast poddanie się pod hierarchiczną władzę Kościoła oznacza zależność dyscyplinarną od sprawujących z ustanowienia Bożego urząd Biskupa Rzymu – Papieża i Kolegium Biskupów. Biskupi jako następcy Apostołów są przeznaczeni do pasterzowania w Kościele. Implikuje to akceptację przez wiernego hierarchicznego ustroju Kościoła, a więc Biskupa Rzymu jako następcy Piotra, poszczególnych biskupów pozostających w jedności z Biskupem Rzymu jako podstawą jedności Kościołów partykularnych [por. kan. 204].
Obowiązki wiernych
Prawodawca w zbiorze kodeksowym określił dwa podstawowe obowiązki wiernych, a więc członków wspólnoty eklezjalnej Kościoła katolickiego.
Są to: posłuszeństwo wierze i posłuszeństwo prawu [kan. 212§1]. Do posłuszeństwa wierze zostali wezwani wszyscy wierni.
Źródłem tego zobowiązania jest powinność wynikająca z prawa Bożego, która skłania wiernego do integralnego przyjęcia depozytu całego Objawienia.
Przyjmujący taką postawę są niejako dłużnikami samego Boga, który udzielił się im w dokonanym i spełnionym Objawieniu. Dlatego ilekroć pasterze Kościoła przedkładają wiernym prawdę Objawienia, należy ją przyjąć, a tytułem dla takiej otwartości staje się osobiste posłuszeństwo należne Bogu. Tak samo winno się stać, ilekroć pasterze Kościoła głoszą prawdę Objawioną jako autentyczni nauczyciele wiary. W tym działaniu prawdę należy przyjąć i ją wiernie zachować z tytułu posłuszeństwa Urzędowi Nauczycielskiemu Kościoła [kan. 753]. Należy też pamiętać, że duchownymi pasterzami, którzy jako reprezentanci Chrystusa powołani są do nauczania wiary i kierowania Kościołem – zgodnie z wolą prawodawcy są: Papież [kan. 331 i kan. 749§1] i biskupi [kan. 375§1 i kan. 749§2]. Papieżowi i Kolegium Biskupów przysługuje pod ściśle określonymi warunkami nieomylność w wypełnianiu urzędu nauczycielskiego [kan. 749]. Także w tym zakresie biskupi nauczający indywidualnie, działając w ramach Konferencji Biskupów lub synodów partykularnych, choć nie posiadają zakresowo bezpośredniej i ścisłej nieomylności w nauczaniu, to jednak stanowią gremium autentycznych nauczycieli wiary, których wierni powinni słuchać, okazując w postawie chrześcijańskie posłuszeństwo [kan. 753]. Należy dopowiedzieć, iż do praktykowania postawy chrześcijańskiego posłuszeństwa w stosunku do urzędu nauczycielskiego Kościoła, jak i tych, którzy sprawują funkcję kierowniczą we wspólnocie eklezjalnej, zobowiązani są wszyscy wierni, a więc duchowni, osoby konsekrowane i żyjący jako świeccy. To zobowiązanie powinno być realizowane ze świadomością własnej odpowiedzialności.
Dlatego Kościół nie wymaga postawy tradycyjnego ślepego posłuszeństwa, ale optuje za tym, by świadomość własna była zgodna z kanoniczną pozycją wiernego we wspólnocie.
Alegoria wiary – Franz Joseph Mangoldt, rzeźba z Sali Książęcej
Pałacu Opackiego w Lubiążu
HENRYK PRZONDZIONO/FOTO GOŚĆ
Posłuszeństwo prawu
Posłuszeństwo prawu to bezpośrednie przyjęcie lub poddanie się zarządzeniom władzy kościelnej. Motywem do przyjęcia takiej postawy nie jest autorytet objawiającego się Boga, lecz formalne zaakceptowanie wewnętrznym aktem woli prawnego rozstrzygnięcia w zakresie dyscypliny kościelnej.
Przyjęcie postawy posłuszeństwa prawu jest zobowiązaniem się wiernych do dynamicznego tworzenia jedności Kościoła [kan. 209]. Niemal w każdej ustawie kościelnej lub w nakazie prawodawca podaje dodatkowo motywy i treści teologiczne, co wzmacnia powinność zachowania posłuszeństwa prawu, pozwala na zdobycie osobistego stanu pewności moralnej o słuszności zastosowanej i obowiązującej normy w zakresie wiary i zwyczaju. Ocena krytyczna i wartościująca znaczenie promulgowanych norm prawa należy do świadomego działania wiernego, ponieważ nie każdej normie prawnej można przyznać takie samo znaczenie, zwłaszcza w wymiarze korzystania z duchowych dóbr Kościoła. Należy pamiętać, że ustawy kościelne wiążą każdego wiernego, w tym samego ustawodawcę kościelnego, który pełniąc swój urząd, nie przestaje być wiernym.
Twórcze i krytyczne rozumienie obowiązku posłuszeństwa prawu uzdalnia i motywuje wiernych do korzystania z prawa przedstawiania pasterzom Kościoła swoich życzeń oraz przede wszystkim potrzeb duchowych i wyjawiania pasterzom i innym wiernym własnego zdania w zakresie troski o bonum Ecclesiae. Prawodawca przez pojęcie własnych pasterzy Kościoła rozumie nie tylko Papieża i biskupów, ale wszystkich pasterzy, do których normy kodeksowe wprost zaliczają też proboszczów i zrównanych z nimi kapłanów [kan. 515§1, kan. 519]. W kwestii zaś wyjawiania własnego zdania innym wiernym obowiązują dokładniejsze postanowienia. Chodzi tu o skuteczną ochronę nienaruszalności wiary i zwyczaju, okazywanie pasterzom szacunku oraz uważnego traktowania dobra powszechnego i godności danej osoby. Przywołane wartości w sposób orientacyjny, ale i wyraźny wskazują na granice co do treści i formy sposobu wyjawiania własnego zdania.
Wierny powinien ujawniać swoje zdanie odważnie i mądrze, zachowując wiarygodną odpowiedzialność za ujawnioną prawdę.
Dlatego winien wyrażać swoje zdanie z szacunkiem dla nienaruszalności bonum Ecclesiae [kan. 212§2-3]. Tak więc prawo wiernego do wyrażania własnego zdania przede wszystkim w stosunku do pasterzy Kościoła w odniesieniu do zamierzonego dobra Kościoła wskazuje na dodatkową kwalifikację poprzez sugestię prawną do odpowiedzialnego realizowania w tym zakresie obowiązku posłuszeństwa prawu. Takie przyporządkowanie prawa wyjawiania własnego zdania pasterzom Kościoła implikuje także uprawnienie wiernego do posiadania własnego zdania i przekonania, jak i zgłaszania ustawodawcy uzasadnionych zarzutów co do kościelnych norm prawnych, zwłaszcza tych, których akceptacja przez wiernych może być wątpliwa, a recepcja w relacjach wiernych danego terytorium lub w danym okresie wydaje się np. niepożądana.
Tak więc posłuszeństwo prawu nie musi ograniczać ani w żadnym stopniu zniewalać, czy też pozbawiać wiernego prawa do odpowiedzialnej interwencji, zwłaszcza gdy chodzi o dobro Kościoła i jego ministerialnego posługiwania.
Podwoje wiary są dla nas zawsze otwarte. Wiodą one do życia w komunii z Bogiem i pozwalają wejść do Jego Kościoła. Próg ten można przekroczyć, kiedy głoszone jest Słowo Boże, a serce poddaje się kształtowaniu przez łaskę, która przemienia. Przekroczenie tych podwoi oznacza wyruszenie w drogę, która trwa całe życie. Zaczyna ją chrzest, dzięki któremu możemy wzywać Boga jako Ojca, a kończy przejście przez śmierć do życia wiecznego, będącego owocem zmartwychwstania Pana Jezusa, który poprzez dar Ducha Świętego zechciał włączyć w swą chwałę tych, którzy w Niego wierzą.
BENEDYKT XVI, PORTA FIDEI, NR 1
Pytania do Autora tekstu prosimy kierować pod adresem:
wwenz@archidiecezja.wroc.pl
