Bądźcie wdzięczni

Amerykańscy psychologowie S. Lyubomirsky (profesor Uniwersytetu Kalifornijskiego) i K. Sheldon (twórca zintegrowanej wielopoziomowej koncepcji optymalnego człowieka) doszli do wniosku, że wyrażanie wdzięczności to pierwsza z dwunastu aktywności, których wykonywanie może zwiększyć nasze poczucie szczęścia.
Wdzięczność, która ma bardzo pozytywny wpływ na nas samych i nasze międzyludzkie relacje, rodzi się w sytuacji, jak opisuje to E. Gruszecka (dr psychologii z Uniwersytetu SWPS), gdy biorca dobra ocenia je jako dobrowolne, wartościowe dla niego, kosztowne dla darczyńcy ze względu na poświęcony czas, wysiłek, zaangażowanie oraz niezagrażające dla naszego Ja oraz naszej dalszej relacji z dobroczyńcą. Nasza wdzięczność jest większa, gdy okazywana nam pomoc czy świadczone dobro daje nam podstawę do ufności wobec poczynań darczyńcy, do wiary w czystość jego intencji oraz w jego troskę o nasze dobro.
Moc wdzięczności
Tak przeżywana i wyrażana wdzięczność wpływa bardzo korzystnie na stan naszego ciała. Badania wskazują, jak zauważa E. Gruszecka, że koncentracja na wdzięczności, miłości, współczuciu i trosce harmonizuje rytm pracy serca oraz poprawia komunikację serce–mózg. Kardiogram osoby myślącej o przeżywaniu tych emocji różni się pozytywnie od kardiogramu osoby skoncentrowanej na złości oraz będącej w stanie relaksu.
Wyrażanie wdzięczności ma także wiele pozytywnych skutków dla naszej psychiki, a zwłaszcza dla jakości naszych relacji społecznych. Przyciąga ono bowiem w naszej świadomości pozytywne doświadczenia i pozwala je docenić, a także wpływa korzystnie na poczucie własnej wartości oraz pomaga opanować gniew i przystosować się do niekorzystnych zmian. Wyrażanie wdzięczności nasila w nas ponadto gotowość do zachowań prospołecznych, a także pomaga w tworzeniu nowych kontaktów i umacnianiu już istniejących oraz neutralizuje w nas potrzebę porównywania się z innymi. Jak zauważa E. Gruszecka na podstawie licznych badań, ludzie świadomie skupiający się na wdzięczności i wyrażający ją są osobami bardziej produktywnymi, spełnionymi, posiadającymi głębsze poczucie sensu życia, a także bardziej usatysfakcjonowanymi z życia i cechującymi się większym poziomem zaufania do ludzi oraz lepiej ich traktującymi.
Jak stwierdzają na podstawie analizy badań M. Kwiatkowska (terapeutka z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej) i P. Kwiatek (dr psychologii, kapucyn, wykładowca psychologii ogólnej i komunikacji w Wyższym Seminarium Duchownym Kapucynów w Krakowie), wdzięczność sprzyja kształtowaniu się w nas umiejętności znajdowania większego dystansu do posiadania dóbr materialnych. Ludzie wdzięczni mniej także oceniają innych na podstawie tego, co się posiada, mniej są zazdrośni, a bardziej dyspozycyjni, aby służyć pomocą i dzielić się dobrami z innymi. Według wspomnianych badaczy do wyrażania wdzięczności najbardziej predysponowane są osoby ekspresyjne, przyjaźnie nastawione do ludzi, przeżywające często intensywne i pozytywne emocje, przyjacielskie, altruistyczne, optymistyczne, pogodne i ufne, a także osoby o wysokim poziomie religijności, wrażliwości etycznej oraz poczuciu, że jest się częścią uporządkowanego i sensownego świata.
B. Banasiak-Parzych (socjolog rodziny, prezes Stowarzyszenia na rzecz Niezależnych Inicjatyw Rodzinnych) na podstawie analizy badań wskazuje, że wdzięczność odgrywa ważną rolę w relacjach małżeńskich, pozwalając na podtrzymywanie w nich poczucia romantyczności. Dzieje się tak, gdy słowa uznania wyrażone przez jednego współmałżonka spotkają się z wdzięcznością ze strony drugiego. Wtedy powstała wdzięczność na zasadzie reakcji zwrotnej motywuje drugą stronę do częstszego okazywania wdzięczności stronie wyrażającej wcześniej uznanie pod jej adresem. Okazuje się także, że szczęśliwe pary mówią lub wykonują co najmniej pięć pozytywnych rzeczy po każdej negatywnej interakcji ze swoim współmałżonkiem.
Co utrudnia wdzięczność?
Redaktorzy czasopisma „Charaktery” w numerze majowym z 2015 r. przypomnieli, jakie postawy mogą być filarami niewdzięczności.
Wdzięczności nie sprzyja postawa odczuwania ciężaru zobowiązania w wyniku doświadczonego dobra. Taka osoba, jeśli ktoś wyświadcza jej przysługę, stara się jak najszybciej ją spłacić, by nie mieć dalej żadnych zobowiązań. Mamy trudności z wdzięcznością w sytuacji, kiedy czyjeś przysługi i wynikające z nich zobowiązania odbieramy jako ograniczenie naszej wolności.