Prawa i obowiązki wszystkich wiernych

Wierni to ci, którzy przez chrzest zostali włączeni w Chrystusa i ustanowieni Ludem Bożym, a także uczestnikami Jego potrójnej misji – kapłańskiej, prorockiej i królewskiej i powołani do pełnienia tej misji, jaką Bóg zlecił Kościołowi w świecie [kan. 204§1]. Istotne elementy zawarte w definicji wskazują na chrzest (w wymiarze teologicznym i kanonicznym), który jest wydarzeniem skutkującym w sferze prawa kościelnego, jak i w sferze duchowej. Chrzest sprowadza określone skutki w życiu człowieka, a mianowicie: wszczepia w Chrystusa – powstaje więź między ochrzczonymi a samym Chrystusem, wierny otrzymuje nowy wymiar egzystencji, stając się dzieckiem Bożym, co potwierdza fakt niezatartego znamienia, a samo wszczepienie w Chrystusa otwiera nowe perspektywy duchowego rozwoju i bliskości przez przyjmowanie sakramentów; sprawia przynależność do Ludu Bożego – ta możliwość przynależności jest skierowana do wiernych całego świata, każdy bowiem człowiek jest powołany, aby otrzymać godność nadprzyrodzoną, a wszyscy ludzie co do tej godności są sobie równi; daje udział w potrójnej misji Chrystusa – prorockiej, kapłańskiej i królewskiej.
Dopełnieniem pozycji wiernego jest prawda, że Kościół Chrystusa został powołany jako integralna wspólnota, która nieprzerwanie trwa w Kościele katolickim, kierowanym przez papieża i biskupów. Jest to nie tylko społeczność ludzka, ale i wspólnota (społeczność duchowa), mająca oprócz wymiaru widzialnego – wymiar niewidzialny.
Prawda, że Kościół Chrystusowy trwa w Kościele katolickim [kan. 204§2], nie neguje przekonania, że w innych kościołach nie ma zbawienia, ale podkreśla, iż w Kościele katolickim zostały złożone przez Chrystusa w depozycie wszystkie środki zbawienia.
Stąd kryteriami przynależności są: wiara – akceptacja prawd głoszonych w Kościele, udział w sakramentach świętych oraz poddanie się zwierzchnictwu w Kościele jako wskazujące na pozostawanie w pełnej wspólnocie Kościoła katolickiego [kan. 205]. Do Kościoła Chrystusa przynależą też inne wspólnoty wiernych, stąd mówi się o pełnej i niepełnej przynależności do Kościoła Bożego. Pełna więź może być zerwana przez apostazję – całkowite odpadnięcie od wiary; herezję – odrzucenie istotnej prawdy wiary, lub schizmę – odrzucenie zwierzchnictwa Biskupa Rzymu. Dlatego prawodawca kościelny wskazał, że ustawom kościelnym podlegają ci, co zostali ochrzczeni w Kościele katolickim i nie wystąpili z niego formalnym aktem, lub ci, którzy zostali do niego przyjęci i z niego nie wystąpili [kan. 11]. Stąd nie mogą uczestniczyć w pełni w życiu Kościoła wierni, którzy z niego wystąpili lub trwają np. w karach kościelnych. Takie osoby mogą jednak przynależeć do stowarzyszeń kościelnych prywatnych, ale nie do publicznych. Chrzest jest źródłem osobowości prawnej w Kościele.
Obowiązki i prawa wszystkich wiernych
Obowiązki i prawa wiernych mają swoje zaczepienie w naturze człowieka i jego godności. Kodeks Prawa Kanonicznego akcentuje, iż źródłem

PRAWA WSZYSTKICH WIERNYCH: prawo wiernych do przedstawiania duchownym własnych potrzeb i życzeń (zwłaszcza duchowych) oraz Kościoła [kan. 212§2]. Muszą opierać się na zasadzie nienaruszalności wiary i obyczajów, a także należnym szacunku wobec duchownych. Duchowni zaś, podejmując decyzje, winni te potrzeby uwzględnić; prawo do otrzymywania od pasterzy pomocy z dóbr Kościoła – nauczanie i sakramenty [kan. 213]; prawo do sprawowania kultu Bożego pod kierunkiem pasterzy i do uprawiania własnych form pobożności (zgodnych z nauczaniem Kościoła), np. w ramach ruchów religijnych [kan. 214]; prawo do zakładania stowarzyszeń dla realizowania celów pobożności, apostolskich lub charytatywnych, a także prawo do kierowania nimi i odbywania zebrań [kan. 215]; prawo do własnej inicjatywy, zgodnej ze stanem i pozycją dla apostolatu w świecie [kan. 216]; prawo do religijnego wychowania, obejmującego dziedziny: naturalną – wychowanie do dojrzałości ludzkiej i chrześcijańskiej; nadprzyrodzoną – poznanie i przeżywanie tajemnicy zbawienia [kan. 217]; prawo do wolności w uprawianiu nauki i poszukiwań naukowych, jednak w posłuszeństwie Urzędowi Nauczycielskiemu Kościoła [kan. 218]; prawo do wolności w wyborze stanu życia – wolność od przymusu fizycznego i moralnego [kan. 219];