Sakrament Bożego Miłosierdzia

Postanowienie poprawy to prawdziwy akt woli (decyzja osobista) o poprawieniu swego życia, odrzuceniu grzechów i życia w bliskiej okazji do grzechu [kan. 959 i 987]. Jest to środek prowadzący do autentycznego nawrócenia, pojednania z Bogiem i Kościołem.
Postanowienie poprawy powinno być: mocne (wola walki), skuteczne (decyzja na spełnienie koniecznych wymagań) i powszechne (decyzja winna obejmować zdecydowanie grzechy ciężkie i unikanie okazji popełniania grzechów w przyszłości). Szczera spowiedź to wyznanie grzechów [kan. 959–960] wobec uprawnionego szafarza, wyznanie grzechów ciężkich co do liczby i rodzaju [kan. 988§1] z intencją otrzymania odpuszczenia. To wymaga woli otwarcia się penitenta przed spowiednikiem i na dar łaski miłosierdzia. Jezus wyraźnie uzależnił odpuszczenie grzechów od ich wyznania i poddania się penitenta władzy kluczy. Na tej podstawie wierny ma prawo do spowiedzi indywidualnej i wyboru spowiednika. Wyznanie grzechów pochodzi z prawdziwego poznania siebie wobec Boga i żalu za grzechy, a dokonuje się w prostym akcie liturgicznego posługiwania Kościoła. Wyznanie musi być dokonane bezpośrednio obecnemu kapłanowi i musi być szczere (prawdziwe i niekłamane). Nie może odbywać się przez telefon czy inne środki medialnej komunikacji, należy też wykluczyć możliwość ingerencji innych w ten akt bezpośredni. Jest to czynność liturgiczna, więc należy spełnić godne dla jej sprawowania warunki [kan. 964§1].
Nawet gdyby penitent był w warunkach niemożliwości moralnej lub fizycznej wyznania grzechu ciężkiego, nie zostaje z tego obowiązku zwolniony. Musi to uczynić w dogodnych okolicznościach, co wynika z prawa kościelnego, które inspiruje wiernego do korzystania ze środków zbawienia. Miejscem spowiedzi jest kościół lub kaplica jako miejsce święte (w konfesjonale) [kan. 964], ale prawo przewiduje sytuacje, kiedy kapłan może wyspowiadać penitenta w innych warunkach i w innym miejscu oraz udzielić rozgrzeszenia [kan. 964§3], np. chorego. Udzielenie rozgrzeszenia dokonuje się, kiedy spowiednik stwierdzi, że penitent jest dobrze usposobiony i gotowy do przyjęcia tej łaski miłosierdzia oraz o nią właściwie prosi. Jeśli spowiednik nie ma upoważnienia do uwolnienia z cenzur i kar kościelnych, winien wskazać szafarza, który takowe posiada. Natomiast odmowa udzielenia rozgrzeszenia może nastąpić wtedy, gdy penitent jest niezdolny do przyjęcia sakramentu pokuty lub brak mu właściwych i odpowiednich do ważności sakramentu dyspozycji. Wtedy szafarz winien jasno uświadomić penitentowi przyczynę takiej odmowy i wskazać sposoby pokonania tej niedyspozycji i podjęcie działań naprawczych, które zależą istotnie od samego penitenta i jego woli pełnego nawrócenia. Szafarz nie kieruje się własnymi regułami, lecz musi być wierny regułom i dyscyplinie wynikającej z nauczania Urzędu Nauczycielskiego Kościoła. Gdyby udzielił rozgrzeszenia penitentowi, który nie jest dysponowany i gotowy do przyjęcia łaski, wtedy nie rozgrzesza ważnie, a działanie szafarza jest niegodziwe i świętokradcze, penitent zaś ponosi szkodę duchową i jest fałszywie przekonany o udzielonej łasce.
Ochrona prawna penitenta
Korzystający ze spowiedzi penitent ma swoje konieczne obowiązki, którymi są akty penitenta w postaci warunków dobrej spowiedzi. Natomiast do zakresu istotnych praw penitenta należy zachowanie nienaruszalności tajemnicy sakramentalnej przez szafarza, przed którym wyznaje swoje grzechy, zachowanie obowiązku sekretu przez innych, którzy nabyli wiedzy w okolicznościach spowiedzi penitenta (spowiedź głośna) oraz kościelna ochrona penitenta przed solicytacją. Bezpośrednie naruszenie tajemnicy spowiedzi stanowi zawsze jeden z najcięższych grzechów szafarza sakramentu miłosierdzia, a spowiednik zaciąga karę ekskomuniki latae sententiae zarezerwowaną Stolicy Apostolskiej. Kościół chroni penitenta w samym akcie sakramentu pokuty przed szafarzem, który by miał zamiar z racji spowiedzi dokonać przestępstwa solicytacji, a więc nakłaniania penitenta z racji odbywanej spowiedzi albo z okazji spowiedzi, lub pod jej pretekstem do grzechu przeciwko 6. przykazaniu Dekalogu [kan. 1387]. Aby zaistniało to przestępstwo, muszą zostać spełnione cztery warunki: grzech nieczysty, pewny, śmiertelny i działanie w związku z sakramentem pokuty. Gdyby taki czyn zaistniał, penitent winien zgłosić to przełożonemu: proboszczowi lub biskupowi, którzy muszą podjąć kanoniczne działanie. Natomiast, gdyby penitent fałszywie posądził kapłana o takie działanie, nie uzyska rozgrzeszenia wcześniej, aż sprawy formalnie nie odwoła i nie wyrazi gotowości do naprawienia szkód, jeśli takowe wynikły z fałszywego doniesienia [kan. 982]. Trzeba również pamiętać, że gdyby penitent nie miał woli odwołania fałszywego doniesienia o solicytacji albo nie chciał naprawić szkód, to rozgrzeszyć go nie można od grzechu ani uwolnić od cenzury kościelnej nawet w przypadku zagrożenia śmiercią na mocy kan. 987.