Kanoniczna ochrona życia ludzkiego

Człowiek od momentu poczęcia jest istotą ludzką, staje się podmiotem należnych mu praw, dlatego wszelkie działania zmierzające do pozbawienia go życia nie mogą być akceptowane.

KS. WIESŁAW WENZ

wwenz@archidiecezja.wroc.pl

Dla życia każdego człowieka najistotniejszy jest moment poczęcia, bez tego bowiem wydarzenia niemożliwe jest zaistnienie osoby. Ta prawda, mająca swoje korzenie w Biblii (Rdz 1,1–2,4a), wyraźnie świadczy o wielkiej godności człowieka, do jakiej został powołany: stworzył Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył, stworzył mężczyzną i niewiastą (Rdz 1,27). Słowa te wskazują na człowieka jako na osobę wolną i odpowiedzialną za swoje decyzje i czyny, a ukazane zróżnicowanie płciowe wyraża wprost zaistnienie zintegrowanych relacji przez tworzenie wspólnoty osób zdolnych do dynamicznej miłości. W Biblii życie człowieka stanowi w kategoriach ziemskich najcenniejszy dar-skarb, jaki został udzielony człowiekowi, przez który Bóg objawia swoją tajemnicę i hojność wobec rodzaju ludzkiego, znacząc każdą osobę własną świętością (sacrum). Natomiast w Jezusie Chrystusie człowiek zostaje obdarzony życiem nadprzyrodzonym, stając się nowym stworzeniem uzdolnionym do sakramentalnej wspólnoty z Bogiem we wspólnocie Ludu Bożego.
Ochrona życia w prawie kościelnym
Motywem zasadniczym i przedmiotem wyjątkowej troski Kościoła o prawną ochronę życia ludzkiego jest poszanowanie woli Stwórcy jako Dawcy życia i samo życie jako dar dla każdego człowieka. Od samego początku istnienia Kościoła niezmienne jest przekonanie, iż życie należy chronić od momentu poczęcia, a podejmowane próby jego zniszczenia stają się grzechem ciężkim i jednocześnie przestępstwem kanonicznym godzącym w prawo naturalne.
Podstawą tezy o nienaruszalności życia człowieka jest nie tylko prawda Objawienia, lecz także rozumność ludzkiej natury, która odsłania przed człowiekiem prawdy podstawowe.
Rozum ludzki, niezależnie od światła wiary, uczy i dostarcza człowiekowi argumentów i racji za bezwzględnym poszanowaniem życia ludzkiego. Działania człowieka w zakresie naruszenia poczętego życia zawsze stanowiły przestępstwa niszczące porządek społeczny i domagające się zastosowania surowej sankcji karnej. Dokonanie zabójstwa człowieka narusza zasadę i więź solidarności oraz jedności osób stanowiących wspólnotę ludzi. Dodatkowo przestępstwo aborcji (przerwania ciąży) narusza więzi krwi, a więc jest to zbrodnia przeciwko najbliższemu pokrewieństwu (rodzice–dziecko). Aborcja zawsze stanowi radykalne zagrożenie dla całej kultury praw człowieka, co św. Jan Paweł II określił jako tworzenie kultury śmierci.
Już w I stuleciu w traktacie chrześcijańskim Didache Apostolorum zawarto dyspozycję: Nie będziesz zabijał płodu, przerywając ciążę, ani nie zabijesz zrodzonego dziecięcia. Kościół nigdy nie zmienił swojej nauki w tym zakresie, niezależnie od niegodziwych poglądów głoszonych w świecie. Papież Sykstus V 29 października 1588 r. przypomniał o ekskomunice latae sententiae (wiążącej przestępcę z mocy prawa) za aborcję i zabójstwo człowieka, która była zastrzeżona samemu papieżowi, co oznaczało, że nikt inny nie mógł uwolnić z tej kary i grzechu. Jeśli przestępstwo popełnili duchowni lub bezpośrednio się do niego przyczynili, zaciągali również nieprawidłowość do przyjęcia święceń i ich wykonywania. Na skutek trudnej sytuacji Kościoła papież Grzegorz XIV 31 maja 1591 r. postanowił, że ekskomunika nadal będzie obowiązywać, lecz zostaje zastrzeżona biskupowi diecezjalnemu, co potwierdzali jego następcy i normy Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1917 r.

Kodeks wskazał, że karę zaciągają wszyscy uczestniczący w przestępstwie w chwili jego popełnienia (dokonania aborcji), natomiast gdyby uczestniczyli w tym duchowni, to powinni zostać wyłączeni ze stanu duchownego (can. 2350 CIC). Prawodawca w Kodeksie z 1983 r. postanowił, iż kto powoduje przerwanie ciąży, po zaistnieniu skutku, podlega ekskomunice wiążącej mocą samego prawa (kan. 1398 KPK).
Dokonanie przestępstwa aborcji
Użyte słowo abortus oznacza podjęcie takich czynności i takiego działania, które zmierzają wprost do przerwania poczętego życia, zadanie mu śmierci w łonie matki lub usunięcie życia z łona celem uśmiercenia. Tak więc każdy ochrzczony, który wprost zmierza w swoim działaniu do zadania śmierci poczętemu życiu, objawia postawę uporczywego działania, które kończy się skutecznym pozbawieniem życia w łonie matki lub poza nim. Karę ekskomuniki latae sententiae zaciągają następujący wierni: – wszyscy, którzy świadomie dokonują zabiegu przerwania ciąży, np. lekarz, położna, pielęgniarka; – matka, która dobrowolnie poddała się tej czynności przestępczej i zgadza się na śmierć dziecka; – matka, która sama usunęła ciążę przez zastosowanie środków np. zewnętrznych (działania powodujące poronienie) lub wewnętrznych (zażywanie środków aborcyjnych); – wszyscy wspólnicy konieczni, którzy skutecznie przyczyniają się do zaistnienia przestępczego czynu (skierowanie na zabieg, zlecenie, nakaz, skuteczna rada, dostarczenie środków itp.).
Pojednanie przestępcy
Zapowiedź papieża Franciszka z racji planowanego Roku Miłosierdzia wskazuje, iż od 8 grudnia 2015 r. pojednania przestępcy aborcyjnego będzie mógł dokonać każdy kapłan w ramach sprawowania sakramentu pojednania i pokuty. Aktualnie kara ekskomuniki za aborcję nie była karą zastrzeżoną, jednak nad uwolnieniem z jej skutków czuwał każdy biskup diecezjalny, udzielając stosownego upoważnienia swoim kapłanom. Biskupi diecezjalni (uchwała KEP z 29.03.1984 r.) upoważnili do pełnego pojednania penitentów (kanoniczne uwolnienie od kary i udzielenie absolucji sakramentalnej w ramach aktu spowiedzi) księży dziekanów i wicedziekanów, proboszczów i administratorów parafii, kapłanów spowiadających w kościołach katedralnych, przełożonych wyższych zakonnych oraz wszystkich spowiedników, którzy posługiwali w okresie wielkanocnym, w czasie misji i rekolekcji, wizytacji kanonicznych i odpustów parafialnych, spowiadających w szpitalach i chorych, kobiet ciężarnych, narzeczonych, żołnierzy i więźniów, a także osób odprawiających spowiedź generalną przynajmniej z okresu jednego roku. Tak więc praktycznie istniała i istnieje możliwość skorzystania z pojednania zewnętrznego i sakramentalnego. Jeśli przestępstwa aborcji dokonał duchowny, zaciąga tym samym karę dodatkową w postaci nieprawidłowości do przyjęcia święceń i ich wykonywania (kan. 1041§1 n.3). Natomiast osoba życia konsekrowanego winna zostać wydalona ze wspólnoty zakonnej (kan. 695§1).

W kolejnych numerach będziemy publikować odpowiedzi
na pytania kierowane do Autora.