Drzwi wrocławskiej katedry
Prekursorem powołania do istnienia seminarium duchownego po Soborze Trydenckim był św. Karol Boromeusz, który jako biskup Mediolanu założył pierwsze w historii Kościoła seminarium w 1564 r.
We Wrocławiu powstało rok później.
S. FELICYTA SZEWCZYK CSSE
Wrocław
Od strony ul. Katedralnej, przez kamienny portyk wchodzimy do wnętrza wrocławskiej katedry, stając przed potężnymi drewnianymi drzwiami zachodniego portalu. Wypełniają one zamknięte ostrym łukiem prostokątne wejście. Blisko trzy i pół wieku strzegą wnętrza świątyni. Zatrzymajmy się na chwilę przed nimi.
Dębowe drzwi
Drzwi zostały wykonane w warsztacie śląskim na zamówienie kapituły katedralnej w 1676 r. Kolegium kanoników ufundowało je na uroczyste powitanie kardynała Fryderyka Heskiego przybywającego z Rzymu do stolicy diecezji – Wrocławia. Zrobiono je z drewna dębowego w stylu manierystycznym. Są jednym z nielicznych już przykładów sztuki snycerskiej z tego okresu o charakterze użytkowym. Lico drzwi zostało podzielone na pola za pomocą pilastrów, kolumn i gzymsów. Wypełniono je bogatą w symbolikę płaskorzeźbą w formie prostokątnych i owalnych kartuszy: ornamentami organicznymi, geometrycznymi i scenami figuralnymi.
ZDJĘCIE S. FELICYTA SZEWCZYK CSSE
Misja Józefa egipskiego
Dwuskrzydłowe drzwi składają się z trzech otwieranych do wnętrza stref. Dolna strefa została podzielona dwiema kolumnami na prostokątne pola. Kolumny ujmują umieszczone pośrodku prostokątne, od góry półkoliście wycięte skrzydło furty. Klamka po prawej stronie przyjęła kształt rozwijającego się pędu. W Piśmie Świętym odnajdujemy fragment o dwóch kolumnach, które zostały umieszczone przy wejściu do świątyni przez króla Salomona (1 Krl 7,20–22). Ich nazwy oznaczają „umocnienie” i „pocieszenie” płynące od Boga dla tych, którzy do świątyni wchodzą, aby się modlić. W centrum tych małych drzwi furty dostrzegamy biblijną scenę wrzucenia Józefa do studni (Rdz 37), zamkniętą w owalnym kształcie przypominającym owoc granatu. Scena przedstawia sześciu braci Józefa, z których trzech umieszcza pojmanego Józefa w studni przy użyciu liny, jeden jest biernym obserwatorem, a pozostałych ________________
.
dwóch żywo dyskutuje, naradzając się. Po lewej stronie cembrowiny leżą porzucone długa szata z rękawami zdarta z Józefa oraz jego torba i laska pasterska. Wydarzenie ma miejsce na wzgórzu, gdzie rośnie drzewo pokryte liśćmi – symbol śmierci i zmartwychwstania Pana Jezusa – Drzewo Życia. Scena ta ilustruje tajemnicę Paschy – przejścia ze śmierci do życia. W tekstach liturgicznych czytamy, że „sprzedany przez braci Józef jest typem Chrystusa. Cała historia Józefa […] jest w swym przebiegu ujawnieniem rządów Bożej Opatrzności”. Droga Józefa i jego powołanie, by uchronić swój ród od klęski głodu i w konsekwencji od śmierci, jest zapowiedzią paschalnej drogi, którą przeszedł Pan Jezus, by zapewnić swojemu ludowi Chleb Życia: „jeśli kto spożywa ten chleb, będzie żył na wieki. Chlebem, który Ja dam, jest moje ciało za życie świata” (J 6,51).
Ptaki i owoc granatu
Scena ta została ujęta finezyjnie wykonanym obramowaniem – kartuszem, łączącym w sobie ptaki, symbol dusz ludzkich, delfiny, jako symbol ocalenia i zbawienia, rogi obfitości wypełnione granatami, symbolizujące łaskę kapłańską i moc błogosławieństwa Bożego, liście akantu symbolizujące cnoty moralne czynnego życia oraz kwiaty – symbol rozkwitu życia duchowego. Kartusz został obramowany listwą w kształcie wyraźnie przypominającym krzyż. _________________________________________
.
Okazały granat, ukazujący przez pęknięcie wnętrze owocu, znajduje się pod dolną krawędzią kompozycji. Według Ojców Kościoła owoc ten jest symbolem jedności w wierze i miłości wszystkich odkupionych krwią Chrystusa. Jest symbolem Kościoła, „który w łupinie świętego milczenia kryje pełnię tajemnic i nadzieję dóbr wiecznych”. Symbolizuje także pełnię i doskonałość życia chrześcijanina, zwłaszcza kapłana.
Walka duchowa
Maszkaron umieszczony powyżej, wypełniając półkole, wieńczy furtę i budzi zaciekawienie. Ten element zdobniczy w postaci twarzy, w której brodzie i włosach wyrastają liście, występuje powszechnie w sztuce antycznej, średniowiecznej i nowożytnej. Pośród ornamentów drzwi katedralnych odnajdziemy więcej tych zaskakujących form. Maska jest tu symbolem negatywnym. Jako rekwizyt antycznego teatru ________________
.
była uważana przez chrześcijan za czynnik szkodliwy, fikcję. W sztuce nowożytnej jest symbolem obłudy i chaosu. Może stanowić ostrzeżenie dla tego, kto wchodzi do wnętrza, by porzucił wszelkie pozory, fałsz i nieuporządkowanie. Jest to możliwe tylko wówczas, gdy człowiek rozpozna swoje maski i świadomie zrezygnuje z iluzji, przyjmując prawdę, co wiąże się z duchową walką.
Aniołowie na drabinie
Strefa środkowa oddzielona od dolnej gzymsem kontynuuje podział na trzy pola przez dwa pilastry hermowe. Płaskorzeźba w centrum to okrągły relief ujęty w kartusz z liści akantu, zamknięty od góry stylizowanym maszkaronem. Przedstawia patriarchę Jakuba spoczywającego w stroju wędrowca na ziemi rodzącej drzewa i kwiaty. „We śnie ujrzał drabinę opartą na ziemi, sięgającą swym wierzchołkiem nieba, oraz aniołów Bożych, którzy wchodzili w górę i schodzili na dół. A gdy Jakub zbudził się, pomyślał: «Prawdziwie Pan jest na tym miejscu, a ja nie wiedziałem». I zdjęty trwogą rzekł: «O, jakże miejsce to przejmuje grozą! Prawdziwie jest to dom Boga i brama nieba!»” ______________
.
Na szczycie drabiny, na tle obłoków w owalu wyryto Imię Boże. Katedra przez konsekrację i obecność Eucharystii jest Domem Bożym, a jej drzwi – bramą do nieba. Drabina symbolizuje Opatrzność Boga, czuwającego nad ludźmi, któremu towarzyszą i usługują aniołowie. Jest też znakiem Chrystusa, który w rozmowie z Natanaelem powiedział: „Ujrzycie niebo otwarte i aniołów Bożych wstępujących i zstępujących na Syna Człowieczego” (J 1,51). W górnej strefie drzwi, pod ostrołukiem umieszczono herb biskupstwa wrocławskiego w otoczeniu aniołów oraz napis na wstędze: Gloria in excelsis Deo (Chwała na wysokości Bogu).
Rytuał i tajemnica przejścia
W scenach biblijnych przedstawionych na drzwiach katedry zawarta jest ważna informacja. Motywy dekoracyjne są tak dobrane, by dobrze objaśniały wiernym symbolikę drzwi – jako przejście z jednego świata do drugiego, z ciemności do światła, ze śmierci do życia. Pan Jezus mówi: „Ja jestem bramą. Jeżeli ktoś wejdzie przeze Mnie, będzie zbawiony” (J 10,9). W swojej codzienności pokonujemy wiele drzwi. Czynimy to automatycznie, odruchowo, często z dużą wprawą. Niektóre drzwi same otwierają się przed nami, pod innymi trzeba nam czekać… Przekraczając próg świątyni, nie zastanawiamy się wiele, a drzwi traktujemy jako barierę dzielącą nas na drodze do wnętrza kościoła. Czasem myśl nasza wyprzedza nas i biegnie już dalej, do ołtarza. Drzwi świątyni, nawet te najbardziej skromne, mają głęboką symbolikę. _______________
.
Kroczenie od zachodu na wschód jest symbolem drogi człowieka w stronę światła. W prostej czynności otwarcia drzwi mieści się rytuał i tajemnica przejścia. Wskutek wszechobecnych mediów, wielkiej ilości informacji oraz natrętnych reklam możemy zatracić umiejętność patrzenia i rozumienia symboli religijnych. Nasza wrażliwość może zostać wygaszona. Przekroczenie progu świątyni to wejście w sferę sacrum, pozostawienie za sobą zgiełku świata i obłudy, wejście w światło prawdy. Otwarcie drzwi kościoła odnosi się też do osobistej dyspozycji na przyjęcie łaski Bożej, która nie narzuca się. „Na cóż ci się zdadzą wysoko sklepione portale i ciężkie podwoje rozwarte na oścież, skoro w tobie samym nie otwiera się żadna furta i Król chwały nie może wkroczyć do wnętrza?” [Romano Guardini].
